Charakterystyka i zróżnicowanie funkcjonalne starorzeczy w dolinach dużych rzek nizinnych

• Autorzy: Puchalski W.

Warianty tytułu

EN

The charasteristics and functional diversity of oxbow lakes in large lowland river floodplains

• Konferencja: Ochrona i rekultywacja terenów dorzecza Odry (3 ; 24-25.06.2004 ; Zielona Góra ; Polska)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Starorzecza stanowią istotny element krajobrazu dolin rzek nizinnych. Na przykładzie starorzeczy doliny dolnej Wisły omówiono charakterystykę i wybrane aspekty funkcji biogeochemicznych ich ekosystemów, związanych z metabolizmem osadów dennych i funkcjami roślinności wodnej. Czynnikami różnicującymi starorzecza jest ich podatność na perturbacje związane z wezbraniami rzek oraz struktura (różnorodność) roślinności. Zróżnicowanie strukturalne przekłada się na zróżnicowanie zdolności retencyjnych w stosunku do ładunków związków biogennych, gdzie najkorzystniejsze cechy posiadają osady denne starorzeczy zalewanych wodami wezbraniowymi. Poszczególne gatunki roślin uzależnione są od specyficznych warunków środowiska, zmieniając często w przeciwstawny sposób parametry funkcjonowania ekosystemów. W zagospodarowaniu dolin rzecznych należy dążyć do wykorzystania starorzeczy jako sprawnej pułapki biogeochemicznej oraz stabilizującego i łączącego komponentu krajobrazu doliny rzeki, pod warunkiem zachowania dynamiki wezbrań.

EN

Oxbow lakes constitute an important element of the landscape of lowland river floodplains. The structural characteristics and chosen aspects of biogeochemical functions are described for oxbow ecosystems in the lower Vistula floodplain, considering metabolic properties of bottom sediments and functions of aquatic vegetation. Typology of oxbow lakes, based mainly on their susceptibility to flood disturbances and on vegetation structure and diversity is proposed. Patterns of structural diversity imply the variability of retentive properties for external nutrient loads, where sediments of periodically flooded lakes reveal the most desirable properties. Particular plant species, constrained by specific environmental variables, transform functions of their ecosystems in contrasting ways. Oxbow lakes may perform a role of effective biogeochemical traps as well as may increase the stability and connectivity functions of riverine landscapes. Such optimising of floodplain management demands at least partial restoration of flood dynamics for maintaining non-degraded functions of oxbow lakes. Functional assessment of vegetation and sediment analyses may help in establishing the most desirable restoration measures.

Słowa kluczowe

PL

starorzecza; doliny rzeczne; osady denne; pierwiastki biogenne; roślinność wodna; wezbrania rzek; pułapki biogeochemiczne

EN

oxbow lakes; riverine floodplains; bottom sediments; nutrients; aquatic vegetation; floods; biogeochemical traps

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski
• Rocznik: 2004
• Tom: nr 131(12)
• Strony: 319--325
• Opis fizyczny: Bibliogr. 7 poz., rys.

Twórcy

autor

Puchalski W.

• Katedra Biologii Środowiskowej, Politechnika Koszalińska

Bibliografia

• [1] BORNETTE G., AMOROS., LAMOUROUX N., 1998: Aquatic plant diversity in riverine wetlands: the role of connectivity. Freshwater Biology 39, 267-283.
• [2] GOLDYN R., 2000: Zmiany biologicznych i fizyczno-chemicznych cech jakości wody rzecznej pod wpływem jej piętrzenia we wstępnych nizinnych zbiornikach zaporowych. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, ss. 185.
• [3] GORĄCZKO M., 2001: The hydrography of oxbows in Fordon Valley in Bydgoszcz. Limnological Review l, 109-116.
• [4] JUNGWIRTH M., MUHAR S., SCHMUTZ S., 2000: Fundamentals of fish ecological integrity and their relation to the extended serial discontinuity concept. Hydrobiologia 422/423, 85-97.
• [5] KRUK M., 2000: Biogeochemical functioning of hydrologically modified peatlands and its effect in eutrophication of freshwaters. Pol. J. Ecol. 48, 2, 103-161.
• [6] TOCKNER K., MALARD F., WARD J.Y., 2000: An extension of the flood pulse concept. Hydrol. Process. 14, 2861-2883.
• [7] WARD J.V., BRETSCHKO G., BRUNKE M., DANIELOPOL D., GIBERT J., GONSER T., HILDREW A.G., 1998: The boundaries of river systems: the metazoan perspective. Freshwater Biology 40, 531-569.