Rekultywacja a ochrona jeziora Gopło

• Autorzy: Jańczak J.

Warianty tytułu

EN

Restoration and protection of lake Gopło

• Konferencja: Ochrona i rekultywacja terenów dorzecza Odry (2 ; 21-22.06.2001 ; Zielona Góra ; Polska)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Główne morfometryczne wskaźniki jeziora Gopło to: obszar 2,155 ha, objętość 78.5 ml m3, maksymalna głębokość 16,6 m, średnia głębokość 3,6m, maksymalna długość 25 km, długość linii brzegowej 90 km. Jezioro Gopło jest bardzo mocno zanieczyszczonym zbiornikiem wodnym. Oto najczęściej pojawiające się wartości wybranych wskaźników w latach 1995-1999: całkowity fosfor LI - 0.3 mgAlm3, całkowity azot 1.5 - 2.5 mg/dm, konduktywność - 600 uS/cm, chlorofil 50 -70 mg/dm3, biomasa fitoplanktonu 30-50 mg/dm3, widoczność 30-60 cm. Źródła zanieczyszczenia są różne. Odpowiedzialne za to zanieczyszczenie są ścieki komunalne i przemysłowe, oraz inne czynniki. Jenym z głównych źródeł biogenów jest także osad z dna jeziora, zwłaszcza w północnej części niedaleko Kruszwicy. W celu zmniejszenia ilości tych zanieczyszczeń zainstalowano w części północnej dwa zestawy aeratorów. Natlenianie w zatoce (1) jest korzystne gdyż kontroluje proces gnilny i zapobiega dalszej degradacji. Natomiast natlenianie na głębokości (2) przynosi słabe efekty. Wprawdzie ogranicza dostarczanie biogenów ze źródeł wewnętrznych ale w niewielkim zakresie. Zainstalowanie opisanvch zestawów aeratorów niewątpliwie było błędem. Tak wielkie jezioro nie może zostać zregenerowane poprzez sztuczne natlenienie, zwłaszcza w sytuacji gdy ilość biogenów jaka dostaje się do jeziora z powierzchni spływu jest ogromna. Według kryterium Vollenweidera, wpływ fosforu 6-9 razy przewyższa próg niebezpieczny. Należy zacząć od zmniejszenia dostarczania biogenów z zewnątrz. Trzeba zbudować nowe oczyszczalnie ścieków, albo zmodyfikować stare. Jest to jednak bardzo powolny proces ze względów finansowych. Wysoce problematycznym będzie zlikwidowanie dostaw biogenów z różnorakich źródeł, głównie pochodzenia rolniczego, ponieważ prawie cała, ogromna, powierzchnia spływu jeziora Gopło jest użytkowana dla celów rolniczych. Należy zmienić model użytkowania ziemi, zwłaszcza w pobliżu jezior i ich dopływów. Innym sposobem może być utworzenie pasów trawiastych, leśnych lub obsadzenie ich krzewami oraz racjonalne używanie nawozów. Przy znacznym ograniczeniu dopływu biegenów z zewnątrz, w niektórych rejonach jeziora można soróbować zdezaktywować fosfor za pomocą koagulanta glinowego. Najlepszym rozwiązaniem dla zatoki byłoby zebranie górnej warstwy osadu. Zabieg ten również polepszyłby warunki morfometryczne jeziora, gdyż zatoka jest bardzo płytka.

EN

The main morphometric indicators of Lake Gopło are as follows: area 2,155 ha, volume 78,5 ml m3, maximum depth 16,6 m, mean depth 3,6 m, maximum lenght 25 km, lenght of shoreline 90 km. Lakke Gopło is a highly polluted body of water. The most frequent values of selected indicators for the years 1995-1999 are: total phosphorus 1.1 - 0,3 mg/dm3, total nitrogen 1,5 - 2,5 mg/dm3, conductivity - 600 uS/cm, chlorophyll 50 - 70 mg/m3, biomass of phytoplankton 30 - 50 mg/dm3, visibility 30 - 50 mg/dm3, visibility 30 - 60 cm. The sources of the pollution are diverse. It comes from municipal and industrial waste as well as from dispersed sources. One of the main sources of biogen supply is also bed sediment, especially in the northern part of the lake near Kruszwica. To reduce this internal supply, two sets of aerators have been installed in the northern part. Aeration in the bay (1) is useful to the excent that it checks rotting and prevens further degradation. Aeration in the profundity (2), however, has negligible effects. It does limit the internal supply, but its range is small. The installation of this set of aerators was certaintly a mistake. Such a big lake cannot be restored with the help of artificial point aeration, especially when the amount of biogens reaching the lake from the catchment is very great. By Vollenweider's criterion, the phosphorus inflow is 6-9 times higher than the dangerous level. To start with, the external supply should be reduced. Treatment plants should be built or modified, but this is a slow process for financial reasons. Highly problematic will be the reduction of the dispersed supply, which is largely of agricultural origin, because almost the entire big catchment of Gopło is in agricultural use. It is necessary to change the land-use pattern, especially near the lakes and its tributaries. Other measures include the planting of protective shrubby, grassy or woodland barriers, rational use of fertilisers, etc. After the external supply has been substantially reduced, in some regions of the lake one can try to inactivate phosphorus with the help of aluminium coagulant. The best solution for the bay would be to scoop up the topmost sediment layer. It would also improve the lake's morphometric conditions, because the bay is very shallow.

Słowa kluczowe

PL

rekultywacja jezior; ochrona środowiska

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Politechnika Zielonogórska
• Rocznik: 2001
• Tom: nr 125
• Strony: 141--149
• Opis fizyczny: Bibliogr.

Twórcy

autor

Jańczak J.

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w Poznaniu