Rola cieków powierzchniowych w zasilaniu i drenażu czwartorzędowego piętra wodonośnego na obszarze Żuław Wiślanych

• Autorzy: Haładus A. , Kulma R. , Kreczko M.

Warianty tytułu

EN

The role of surface flows in recharge and drainage of quaternary groundwater horizon in the Żuławy Wiślane area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zasoby wód podziemnych na Żuławach Wiślanych kształtują się pod wpływem wielu różnorodnych czynników. Delta Wisły stanowi regionalną bazę drenażu. Zasadnicze znaczenie ma lateralny dopływ z wysoczyzn pojeziernych oraz ascenzja wód z głębszych struktur (kredowych i kenozoicznych). Infiltracja opadowa, z uwagi na znaczne powierzchniowo przykrycie warstw wodonośnych utworami słaboprzepuszczalnymi oraz sposób odwadniania delty, odgrywa mniejszą rolę. Dopływ lateralny stanowi od około 60% sumy bilansowej w odtworzonych warunkach "naturalnych" do 65% przy wymuszonej wielkości poboru wody. Średnia wielkość zasilania infiltracyjnego wynosi około 1% rocznej wysokości opadu. Obliczenia symulacyjne wykonane na modelu hydrogeologicznym przy wykorzystaniu programu Processing Modflow (PM5) wskazują na znaczenie, jakie w odtworzonych warunkach pierwotnych miał system odwadniający. Oprócz naturalnego odpływu do Zatoki Gdańskiej, cieki naturalne i sztuczne były głównymi odbieralnikami wody w piętrze czwartorzędowym z natężeniem przepływu około 62 300 m3/d (57,5% sumy bilansowej). Szczególną rolę w zakresie drenażu wód podziemnych spełniał system melioracyjny osiągający wydajność 42 500 m3/d (39,2%). Obecna sytuacja hydrodynamiczna spowodowała ograniczenie roli rzek oraz kanałów i rowów melioracyjnych. Ogólna ilość wody odbieranej przez ten system zmniejszyła się dwukrotnie i aktualnie kształtuje się na poziomie 30 400 m3/d (27,3%), przy czym istotne znaczenie zachował drenaż w obrębie polderów (21 500 m3/d, tj. 19,3).

EN

The groundwater resources in the Żuławy Wiślane area are controlled by several factors. The Vistula River delta provides a regional drainage base but crucial role is played by the lateral groundwater flow from lake district upland and ascension from deeper (Cretaceous and Cainozie) structures. Infiltration of meteoric waters is less important due to extended low-permeable cover and delta drainage. The lateral inflow constitutes about 60% of total water balance under reconstructed "natural" conditions and even 65% under forced groundwater withdrawal. Average infiltrational recharge is about 1% of annual precipitation. Simulation carried on for hydrogeological model with the Processing Modflow (PM5) software points to the importance of drainage system under the reconstructed primary conditions. Apart from natural flow towards the Gdańsk Bay, the main drainage routes of Quaternary horizon are surface flows, both natural and man-made, of flow rate about 62,300 m3/24h (57,3% of total waterbalance). Particulary important for groundwater drainage is the melioration system of flow rate 42,500 m3/24h (39,2%). The recent hydrodynamic pattern results in a limited role of rivers and melioration trenches. Total flow rate in this system decreased twice, to 30,400 m3/24h (27,3%) but drainage from polders remained important (21,500 m3/24h, i.e. 19,3%).

Słowa kluczowe

PL

hydrogeologia; zasoby wód podziemnych; obliczenia prognostyczne

EN

hydrogeology; groundwater resources; prognostic calculations

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2002
• Tom: T. 18, z. 3
• Strony: 95--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys.

Twórcy

autor

Haładus A.

• Zakład Hydrogeologii i Ochrony Wód AGH, Kraków

autor

Kulma R.

• Zakład Hydrogeologii i Ochrony Wód AGH, Kraków

autor

Kreczko M.

• Państwowy Instytut Geologiczny - Oddział Geologii Morza, Gdańsk-Oliwa

Bibliografia

• [1] Cebulak K., 1991 — Żuławski system wodno-melioracyjny oraz jego rola w kształtowaniu, zabezpieczaniu i funkcjonowaniu rolniczej przestrzeni produkcyjnej, stan, kierunki rozwoju. RPBR-28, Syntezy Problemowe.
• [2] Janik B., Młyńczak A., Orłowski R., Roeding E., Świerszcz W., 1996 — Projekt prac geologicznych dla sporządzenia dokumentacji hydrogeologicznej regionu gdańskiego Żuławy i Mierzeja Wiślana. Przedsiębiorstwo Hydrogeologiczne Sp. z o.o., Gdańsk.
• [3] Kleczkowski A.S. (red ), 1990 — Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony, skala 1:500 000. Instytut Hydrogeol. i Geol. Inż. AGH, Kraków.
• [4] Kozerski B., Kwaterkiewicz A„ 1990 — Określenie warunków występowania i metod wykorzystania zasobów wód podziemnych pięter wodonośnych na Żuławach. Politechnika Gdańska, Gdańsk.
• [5] Kreczko M., Lidzbarski M., Prussak E., Kordalski Z., 2000 — Dokumentacja zasobów wód podziemnych Żuław i Mierzei Wiślanej. Państwowy Instytut Geologiczny, Gdańsk/Warszawa.
• [6] Kulma R, Haładus A., Szczepański A., Kania J., Zdechlik R., 2000 — Badania modelowe dla ustalenia zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych na obszarze Żuław i Mierzei Wiślanej [W:] Dokumentacja zasobów wód podziemnych Żuław i Mierzei Wiślanej. Państwowy Instytut Geologiczny, Gdańsk/Warszawa.
• [7] Kulma R., Haładus A., Lidzbarski M„ 2002 — Zasoby wód podziemnych na obszarze Żuław Wiślanych. Gosp. Sur. Min. t. 18, z. 2.
• [8] Malicki J., Miszke M„ 1990 — Krótka charakterystyka warunków meteorologicznych okresu pomiarowego na stacji Bielnik. IMGW Oddział Morski, Gdynia.
• [9] Młyńczak A., Rabek W., 2000 — Dokumentacja hydrogeologiczna GZWP nr 203 Dolina Letniki. [W:] Dokumentacja zasobów wód podziemnych Żuław i Mierzei Wiślanej. Państwowy Instytut Geologiczny, Gdańsk/Warszawa.
• [10] Odoj M, Narwojsz A., 2000 — Dokumentacja hydrogeologiczna GZWP nr 112 Żuławy Gdańskie. [W:] Dokumentacja zasobów wód podziemnych Żuław i Mierzei Wiślanej. Państwowy Instytut Geologiczny, Gdańsk/Warszawa.