Ocena geologiczno-gospodarcza złóż wanadonośnych rud tytanomagnetytowych masywu suwalskiego

• Autorzy: Nieć M.

Warianty tytułu

EN

Geo-economic evaluation of vanadiferous titanomagnetite deposits in Suwałki massif in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach 1960-1990 w wyniku systematycznych prac geologiczno-poszukiwawczych i rozpoznawczych zostały odkryte i udokumentowane bardzo duże złoża wanadonośnych rud tytanomagnetytowych Krzemianka i Udryń, na podstawie kryteriów bilansowości opracowanych w 1974 r. Zasoby złóż położonych na głębokości 800-2000 m wynoszą łącznie 1,34 mld ton rudy o zawartości średnio około 28% Fe, 7% TiO2 i 0,3% V2O5. Projekty zagospodarowania złóż usytuowanych na terenach Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego w znacznym stopniu objętego ochroną wywołały ostry sprzeciw ze względu na wybitną konfliktowość dla środowiska przyrodniczego. Odkrycie tych złóż, które zbiegło się ze wzrostem zapotrzebowania na wanad i tytan na rynku międzynarodowym, a w kraju na żelazo dla rozbudowywanego przemysłu hutniczego, spowodowało zainteresowanie złożem i optymistyczne oceny jego wartości. Dało to podstawę do podjęcia prac studialnych nad zagospodarowaniem złoża i opracowania założeń techniczno-ekonomicznych pilotowej kopalni i zakładu przeróbczego. W tym samym okresie miał miejsce wzrost wymagań odnośnie do jakości surowców żelaza oraz uruchomienie i wzrost produkcji V2O5 ze złóż tytanomagnetytowych w RPA, która stała się czołowym jego dostawcą, z bogatych płytko położonych złóż. Skłania to do rewizji wcześniejszych ocen złoża. Rudy ze złóż tytanomagnetytowych nie budzą na ogół zainteresowania jako surowiec tytanonośny i żelazonośny, ze względu na złożoną technologię ich przeróbki oraz wykorzystania hutniczego i wątpliwą w związku z tym ich opłacalność. Na podstawie przewidywanych kosztów eksploatacji i przeróbki rudy oraz oczekiwanych cen V2O5, ilmenitu i koncentratu magnetytowego oszacowana została brzeżna zawartość ekwiwalentna V2O5 w rudzie 0,73, którą należałoby przyjąć dla okonturowania ciał rudnych. Przy takim kryterium zasoby złóż Krzemianka i Udryń wynosiłyby około 1% wcześniej dokumentowanych. Mała wielkość zasobów, które można by uznać za bilansowe i forma ich występowania w postaci niewielkich odosobnionych ciał rudnych nie uzasadniają dokumentowania złoża jako bilansowe. Analiza porównawcza złóż suwalskich z eksploatowanymi złożami tego typu na świecie wskazująca na możliwość dużej podaży surowców wanadu, tytanu i żelaza z płytko położonych złóż nie wskazuje też, by zagospodarowanie złóż tak głęboko położonych jak w masywie suwalskim mogło być przedmiotem zainteresowania w dającej się przewidywać przyszłości. Uznanie ich zatem nawet za pozabilansowe wydaje się oceną zbyt optymistyczną. Wymagania ochrony środowiska były dotychczas podstawowym argumentem przeciwko zagospodarowaniu złóż masywu suwalskiego, których ewentualna eksploatacja jest oceniana jako wybitnie konfliktowa. Należy je traktować jako interesujący obiekt geologiczny, nie posiadający znaczenia praktycznego. Priorytet wymagań ochrony środowiska w regionie suwalskim w stosunku do gospodarczego wykorzystania złóż jest w związku z tym niezagrożony.

EN

During the period from 1960 to 1990 yr, as a result of systematic geological prospecting and exploration, the huge vanadiferous titanomagnetite deposits were discovered and evaluated. The set of criteria (balance criteria), introduced in 1974 yr. were used for deposit delineation and resources calculation. The deposits are located at 800-2300 m depth, has 1.34 billion t resources of ore with average 28% Fe, 7% TiO2 and 0,3% V2O5 content. The proposal and design of mine construction had caused strong opposition because of environment protection in Suwałki - Augustow Lake District where the deposits are located. The deposits were discovered in time of increasing demand for vanadium, titanium and iron, the both on international market and in Poland for expanding metallurgy. It promoted exploration and optimistic opinion on deposit value. In the same time however has increased exigencies for iron ore quality and vanadiferous titanomagnetite deposits located close to the surface in South Africa has become the main vanadium supplier to the market. It make necessary to revise the preliminary optimistic deposit evaluations. Titanomagnetite ores are seldom interesting as a source of titanium and iron because of composed technology of their enrichment and metallurgical processing and vague profitability of their extraction. The vanadium is the main valuable component of the ore. The forecasted costs of mining and ore processing and forecasted prices of V2O5, ilmenite and magnetite concentrate allow to calculate the cut off equivalent V2O5 content which should be used for deposit delineation. It is 0.73% V2O5. Only 1% of previously indicated ore reserves fulfill that requirement. Comparative analysis of Suwałki deposits with other vanadiferous titanomagnetite deposits recently mined allow to demonstrate that small amount of resources which could be supposed economic, located at great depth, make the deposit not interesting for mining as well at present as in the anticipated future. The environment protection is therefore not threatened. The deposits are interesting geological phenomena without practical value at present.

Słowa kluczowe

PL

wanad; złoża tytanomagnetytu; masyw suwalski

EN

vanadium; titanomagnetite deposits; Suwałki massif; Poland

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2003
• Tom: T. 19, z. 2
• Strony: 5--28
• Opis fizyczny: Bibliogr. 58 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Nieć M.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

Bibliografia

• [1] An Appraisal of Minerals Availability for 34 Commodities. US Bureau of Mines Buli. 692 . 1987.
• [2] Astrup J., Hammerbeck E.C.J., van den Berg H., 1998 — Iron. In: Wilson M.G.C., Anhaeuser C.R. (ed.), Mineral resources of South Africa. Council for Geoscience. Hb. 16, Cape Town.
• [3] Bolewski A., Ney R., Smakowski T. red., 2001 — Bilans gospodarki surowcami mineralnymi w Polsce na tle gospodarki światowej 1996-2000. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
• [4] Borisenko Ł.F., 1983 — Rudy wanadija. Izd. Niedra, Moskwa.
• [5] Camm T.W., 1989 — Simplified cost model for prefeasibility mineral evaluation. USBM Inf. Circ. 9298.
• [6] Cawthorn R.G., Molyneux T.G., 1986 — Vanadiferous magnetite deposits of the Bushweld Complex. In: Anhaeuser C.R., Maske S. (eds.), Mineral deposits of Southern Africa. Geol. Surv. of Southern Africa. vol. 1, p. 451-460.
• [7] CUG, 1976 — Wytyczne określania kryteriów bilansowości zasobów geologicznych złóż kopalin stałych. CUG, Wyd. Geol., Warszawa.
• [8] Dobrijałowska A., 1986 — Górniczo-geologiczna charakterystyka zmienności mineralizacji złoża Krzemianka. Praca dypl. AGH IHGI, Kraków (maszynop.).
• [9] Force E.R., 1986 — Descriptive model of anorthosite Ti. In: W: Cox D. Singer J. (ed.), Mineral deposit models. USGS Bull. 1618.
• [10] Gambogi J.M., 1995 — Titanium. Eng. Min. Journ. nr 3, p. 60-61.
• [11] Garnar T.E., Stanaway K.J., 1994 — Titanium minerals. In: Industrial Minerals and Rocks. SME Littleton, p. 1071-1089.
• [12] Grohmann G., 1991 — Vanadium. South Africa’s Mineral Industry 1990.. Minerals Bureau. Braamfontein, p. 119-123.
• [13] Grohmann G., 1993 — Vanadium. South Africa’s Mineral Industry 1992/93. Minerals Bureau. Braamfontein, p. 68-70.
• [14] Grohmann G., Nell J.G., 1991 — Iron Ore. South Africa’s Minerals Inndustry, 1990. Bureau of Mines. Braamfontein. p. 89-92.
• [15] Gruszczyk H., Nieć M., Paulio A., 1975 - Projekt rozpoznania złoża rud żelaza „Krzemianka” w trakcie jego udostępnienia i eksploatacji. BIPRORUD, Częstochowa, IGiSM — AGH, Kraków (maszynop ).
• [16] Gustkowicz S. M., 1985 — Zmiany na światowym rynku stali i rud żelaza. Gosp. Sur. Min. t. l, z. 2, s. 333-338.
• [17] Gurskij D.S., 2002 — Main types of rock complexes and mineral deposits in the Ukrainian shield. Geol. Exc. Guidebook. Ukr. State Geol. Surv., Kyiv.
• [18] Hi11iard H.E., 1994 — Vanadium. Mineral Industry Surveys. USBM Annual Review.
• [19] Kepezhinskas K., 1996 — Varena magnetite deposit, Lithuania (Southern Baltica Region) as the Hongge type layered magma chambers. 30-th Int. Geol. Congress. Abstracts vol. 2, Beijing, p. 659.
• [20] Kozłowski S., 1983 — Ekologiczne konsekwencje planowanej kopalni i zakładu przeróbczego rud polimetalicznych na Suwalszczyźnie. Nauka Polska nr 1-2.
• [21] Kozłowski S., 1986 — Ocena wpływu budowy kopalni Krzemianka i zakładu przeróbczego na środowisko. Biul. KPZK, PWN.
• [22] Kozłowski S., 1993 — Gospodarowanie środowiskiem przyrodniczym na Suwalszczyźnie. Trzy wizje. Przegl. Geol. t. 41, nr 8, s. 578-582.
• [23] Mineral Commodity Summaries. US Geol. Surv. Washington D. C., 2003.
• [24] Mineral deposits of China. Geol. Publ. House. Beijing 1998, vol. 3, p. 21-31.
• [25] Nieć M., 1996 — Kryteria bilansowości dla geologicznego dokumentowania złóż wanadonośnych rud tytanomagnetytowych. CPPGSMiE PAN Kraków (maszynop).
• [26] Nieć M., 2002 -Geological criteria defining mineral deposits. Gosp. Sur. Min. t. 18, z. 4, s. 5-19.
• [27] Nieć M. red. (1994) — Zalecane kryteria bilansowości złóż kopalin. Kom. Zasobów Kopalin MOŚZNiL, Warszawa.
• [28] Ostrowski J., 1988 — Przewidywane konsekwencje wywołane budową kopalni i zakładu wzbogacania Krzemianka. W: Ochrona środowiska przyrodniczego przed wpływami przemysłu wydobywczego na przykładzie Suwalszczyzny. CPBP 04.10. Szczecin-Suwałki, s. 58-79.
• [29] Osika R., Subieta M., Smoleński S., 1970 — Złoże rud wanadowo-ilmenitowo-magnetytowe Otanmäki w porównaniu z analogicznym złożem na Suwalszczyźnie oraz uwagi dotyczące prospekcji geologicznej w Finlandii. Przegl. Geol. nr 4, s. 195-200.
• [30] Page N.J., 1986 — Descriptive model of Bushveld Fe-Ti-V. I In: Cox D. Singer J. (ed.), Mineral Deposit models. USGS Buli. 1618.
• [31] Parecka K., Sylwestrzak U., 1984 — Dodatek nr 3 do dokumentacji geologicznej złoża rud żelaza, tytanu i wanadu w kat. C2 + Ci Krzemianka. Przeds. Geol., Warszawa (maszynop.).
• [32] Parecki A., 1977 — Dokumentacja geologiczna złoża rud żelaza, tytanu i wanadu w kat. C2 + Ci Krzemianka. Przeds. Geol., Warszawa (maszynop.).
• [33] Parecki A., 1993 — Historia udokumentowania złoża Krzemianka. Przegl. Geol. t. 41, nr 8, 558-564.
• [34] Parecki A., 1998 — Geological structure of the Krzemianka and Udryń deposits. Prace PIG, 161,s. 125-135.
• [35] Paulo A., Radwanek-Bąk B., 1996 - Surowce mineralne w krajach b. ZSRR i ich wykorzystanie: Rosja (cz. II). Przegl. Geol. t. 44, nr 4. s. 331-342.
• [36] Paulo A., Strzelska-Smakowska B., 1993 — Rudy metali, t 1. Skrypt ucz. AGH nr 1341, Kraków.
• [37] Podemski M., Kurbiel H., 1988 — Ocena złóż rud Fe i Ti Suwalszczyzny. W: Ochrona środowiska przyrodniczego przed wpływami przemysłu wydobywczego na przykładzie Suwalszczyzny. CPBP 04.10. Szczecin-Suwałki, s. 31-42.
• [38] Podobiński A., 1989 — Rudy żelaza na rynku światowym. Gosp. Sur. Min. t. 5, z. 3, s. 617-626.
• [39] Price prospects for major primary commodities 1990—2005. The Word Bank, Washington 1993.
• [40] Przeniosło S., 1995 — Rudy żelaza. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce. PIG, Warszawa, s. 78-80.
• [41] Reynolds I. M., 1986 — Vanadiumbearing titaniferous iron ores of the Rooiwater complex North-Eastern Transvaal. In: Anhaeusser C. R., Maske S. (eds.), Mineral deposits of Southern Africa. vol. I, p. 451-460.
• [42] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 18 grudnia 2001 w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin. Dz.U. nr 13, poz. 1774.
• [43] Schürman L.W., Marsh S., 1998 — Vanadium. In: Mineral resources of South Africa. Council for Geoscience, Handbook 16, Pretoria, p. 659-665.
• [44] Siemiątkowski J., 1998 — The ilmenite-magnetite deposit Krzemianka in northern Poland. Brief history of discovery and exploration. Kwart. Geol. nr 4, s. 443-450.
• [45] Sikora W., Szczurowski A., Sztelak J., Chudek M., 1987 — Optymalny model projektowanej kopalni rud żelaza Krzemianka. Przegl. Górn., nr 3, 1-10.
• [46] Sprawocznik po rudam czernych metałłow dla geołogow. Niedra, Moskwa, 1985.
• [47] Subieta M., 1979 — Suwalskie złoża rud żelaza, tytanu i wanadu. Prace IG, Warszawa.
• [48] Surowce mineralne świata. Wanad-V, Tytan-Ti, Cyrkon-Zr, Hafn-Hf. Wyd. Geol., Warszawa, 1982.
• [49] Szczurowski A., Uljasz J., 1988 — Nowa koncepcja górniczego udostępnienia złoża „Krzemianka”. W: Ochrona środowiska przyrodniczego przed wpływami przemysłu wydobywczego na przykładzie Suwalszczyzny. CPBP 04.10. Szczecin-Suwałki, s. 43-57.
• [50] Szuwarzyński M.,1991 — Koreferat do dokumentacji geologicznej „Dodatek nr 3 do dokumentacji geologicznej w kategorii C1 + C2 złoża rudy żelaza, tytanu i wanadu „Krzemianka”. KZK — MOŚZNiL, Warszawa (maszynop).
• [51] The World Bank, 1993 — Price prospects for major primary commodities 1990—2005. Washington D.C.
• [52] Tomaszewski J., Ostrowski J., Osadczuk A., 1988 — Propozycje ograniczenia szkodliwego wpływu planowanych inwestycji górniczych na środowisko przyrodnicze Suwalszczyzny. W: Ochrona środowiska przyrodniczego przed wpływami przemysłu wydobywczego na przykładzie Suwalszczyzny. CPBP 04.10. Szczecin-Suwałki. s. 79-91.
• [53] Wanielista K„ 1995 — Rachunek ekonomiczny w gospodarce zasobami kopalin. Śląskie Wyd. Techn.
• [54] Wilson H.D.B. ed., 1969 — Magmatic ore deposits. Econ. Geol, Publ. Comp.
• [55] Wipplinger P.E., 1998 — Titanium. In: Wilson M.G.C., Anhaeuser C.R. (ed.), Mineral resources of South Africa. Council for Geoscience. Hb. 16, Cape Town.
• [56] Wiszniewska J„ 1993 — Złoże rudy ilmenitowo-magnetytowej Udryń (Suwalski masyw anortozytowy) Przegl. Geol. t. 41, nr 8 (484), s. 565-567.
• [57] Zabierowski J., Jawień M., Głodzik S„ 1986 — Analiza przydatności dokumentacji geologicznej dla potrzeb projektowania górniczego na przykładzie złoża „Krzemianka”. CPBR 1.7.07 PAN CPPGSMiE, IHGI AGH , Kraków (maszynop.).
• [58] Znosko J., 1993 — Jak odkryto suwalskie magnetyty. Przegl. Geol. r. 41, nr 8 (484), s. 552-558.