Ocena właściwości gleb deluwialnych położonych w Dolinie Narwi

• Autorzy: Wysocka-Czubaszek A.

Warianty tytułu

EN

Assessment of deluvial soils in the Narew river Valley

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Gleby deluwialne powstawały i kształtują się współcześnie w obniżeniach, a także w przykrawędziowej strefie dolin, głównie w wyniku erozji uprawowej i erozji wodnej. Celem badań było określenie właściwości fizyko-chemicznych, w tym zawartości łatwo rozpuszczalnych form azotu i fosforu w zależności od rodzaju uprawianych roślin, w powierzchniowej warstwie gleb uprawnych zlokalizowanych u podnóży zboczy doliny. Zawartość azotu azotanowego wiosną wynosiła od 2,59 do 33,35 mgźkg-1, przy czym była ona wyższa w glebach pod roślinami okopowymi. Po zbiorach zawartość azotu azotanowego spadła do 2,56-8,45 mgźkg-1. Zawartość azotu amonowego w badanych glebach wyniosła wiosną od 15,77 do 33,66 mgźkg-1. Po zbiorach w glebach z trzech obiektów zawartość tej formy azotu spadła, w dwóch wzrosła a w pozostałych była podobna. Zawartość fosforu fosforanowego w powierzchniowej warstwie badanych gleb wynosiła wiosną od 2,82 do 6,43 mgźkg-1. Stwierdzono, że zawartość tego pierwiastka w pięciu glebach zmniejszyła się po zbiorach w porównaniu z zawartością w okresie wiosennym, w jednej glebie zawartość P-PO4 3- w obu terminach poboru próbek była podobna, natomiast w dwóch glebach zaobserwowano jego wzrost. Położenie gleb w przykrawędzowej strefie doliny powoduje, że są one narażone na zalewy wiosenne, zwłaszcza tam, gdzie rzeka podcina wysoczyznę, a przemywanie osadów deluwialnych wodami spływającymi po stoku powoduje przedostawanie się składników łatwo rozpuszczalnych do wód gruntowych, które mogą docierać do torfowisk położonych w dolinie a także do samej rzeki.

EN

Deluvial soils were developed and are developing now on valley margins and hollows as an effect of water and tillage erosion. The determination of physico-chemical properties, especially easily soluble nutrients in surficial layer of cultivated deluvial soils located on the toeslope of the valley in relation to cultivated plants was the aim of the study. The study was conducted on the deluvial soils located in the Narew River valley. The content of N-NO3 - in spring amounted to 2.59-33.35 mgźkg-1 and was higher in soil with potatoes as main crop. After harvest the content of N-NO3 - decreased to 2.56-8.45 mgźkg-1. The content of N-NH4 + was equal to 15.77-33.66 mgźkg-1 in spring. After harvest the content of N-NH4 + decreased in three soils, but increased in 3 soils and was similar in 3 deposits. The content of P-PO4 3- amounted to 2.82-6.43 mgźkg- 1 in spring and decreased in five soils, while in one sampling site increased. The location on the valley margin makes the soils very vulnerable to leaching and flooding. The nutrients may be easily washed out from deposits by the spring flooding or can be leached to the shallow groundwater and transported to the mire in the valley or to the surface water.

Słowa kluczowe

PL

osady deluwialne; azot; fosfor; dolina Narwi

EN

deluvial deposits; nitrogen; phosphorus; Narew River valley

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 29
• Strony: 236--245
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Wysocka-Czubaszek A.

• Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45A, 15-351 Białystok,

Bibliografia

• 1. Bednarek W., Tkaczyk P. 2003. Wpływ wapnowania, nawożenia azotem i fosforem na kształtowanie się ilości azotu mineralnego w glebie. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 493: 311–317.
• 2. Bielek P. 1998. Nitrate in nature: product of soil cover. Environmental Pollution, 102 (S1): 527–530.
• 3. Bieniek B. 1997. Właściwości i rozwój gleb deluwialnych Pojezierza Mazurskiego. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. Agricultura, 64 supl., Olsztyn.
• 4. Bieniek B. 2001. Właściwości sorpcyjne erodowanych gleb gliniastych w krajobrazie moreny pagórkowatej. Folia Univ. Agric. Stetin. 217, Agricultura, 87: 9–13.
• 5. Brogowski Z., Kwasowski W. 2009. Sorpcja fosforanów przez część mineralną i organiczną gleby. Rocz. Glebozn., LX (1): 12–21.
• 6. Govers G., Quine T.A., Desmet P.J.J., Walling D.E. 1996. The relative contribution of soil tillage and overland flow erosion to soil redistribution on agricultural land. Earth Surf.Process. Landforms, 2: 929–946.
• 7. Heckrath G., Djurhuus J., Quine T.A., Van Oost K., Govers G., Zhang Y. 2005. Tillage Erosion and Its Effect on Soil Properties and Crop Yield in Denmark. J. Environ. Qual., 34: 312–324.
• 8. Koćmit A. 1988. Wpływ przyrodniczo-agrotechnicznych czynników na rozwój erozji wodnej w obrębie gleb uprawnych Pomorza Zachodniego. Rozprawy 113. AR w Szczecinie.
• 9. Li S., Lobb D.A., Lindstrom M.J., Farenhorst A. 2008. Patterns of water and tillage erosion on topographically complex landscapes in the North American Great Plains. Journal of Soil and Water Conservation, 63(1): 37–46.
• 10. Mioduszewski W., Kowalewski Z., Szymczak T., Okruszko T., Biesiada M., Bielonko K., Piekarski K. 2004. Wody powierzchniowe. w: Banaszuk H. (red.) Narwiański Park Narodowy. Monografia przyrodnicza. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok: 83–113.
• 11. Oenema O., Roest C.W.J. 1998. Nitrogen and phosphorus losses from agriculture into surface waters; the effects of polices and measures in the Netherlands. Wat. Sci Tech., 37 (2): 19–30.
• 12. Ostrowska A. Gawliński S., Szczubiałka Z. 1991. Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa.
• 13. Papiernik S.K., Lindstrom M.J., Schumacher T.E., Schumacher J.A., Malo D.D., Lobb D.A. 2007. Characterization of soil profiles in a landscape affected by long-term tillage. Soil & Tillage Research, 93: 335–345.
• 14. Roy M. 2001. Zasoby fosforu i jego podatność na migrację w erodowanych glebach obszaru moreny czołowej na Pomorzu Zachodnim. Folia Univ. Agric. Stetin 217, Agricultura, 87: 205–208.
• 15. Sapek A. 1996. Zagrożenie zanieczyszczenia wód azotem w wyniku działalności rolniczej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 440: 309–329.
• 16. Sowiński P., Lemkowska B. 2010. Makroskładniki w glebach obniżeń pojeziornych na Pojezierzu Olsztyńskim. Rocz. Glebozn., LXI(2): 87–94.
• 17. Sowiński P., Smólczyński S., Orzechowski M. 2004. Gleby obniżeń śródmorenowych jako bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym Pojezierza Mazurskiego. Rocz. Glebozn., LV(2): 365–372.
• 18. Stach A. 1998. Zmienność przestrzenna właściwości warstwy ornej na niejednorodnym litologicznie stoku morenowym Bibl. Fragm. Agron., 4A/98: 123–142.
• 19. Systematyka Gleb Polski. 2011. Rocz. Glebozn., LXII (3).