Wpływ warunków wodnych na właściwości fizyczne i pokrywę roślinną gleb murszowych położonych na odwodnionych siedliskach mułowych

• Autorzy: Roj-Rojewski S. , Korol A. , Zienkiewicz A.

Warianty tytułu

EN

Water conditions influence on development, physical properties and plant cover of moorsh soils located in drained mud habitats in the narew valley and the Supraśl Valley

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Proces murszenia na obszarach mułowych jest znacznie słabiej rozpoznany niż na torfowiskach. Celem badań było określenie wpływu zróżnicowanych warunków wodnych na wykształcenie, podstawowe właściwości fizyczne i pokrywę roślinną gleb murszowych położonych na wybranych odcinkach doliny Narwi i doliny Supraśli stanowiących odwodnione siedliska mułowe. Porównywane obiekty wykazują znaczne podobieństwo pod względem zbiorowisk roślinnych oraz pokrywy glebowej. Porasta je zbiorowisko mozgi trzcinowatej Phalaridetum arundinaceae z domieszką gatunków wskazujących na przesuszenie siedlisk. W wierzchniej warstwie gleb stwierdzono obecność murszów mułowych o miąższości 15-25 cm. Na badanym obszarze doliny Narwi wykształciły się gleby murszowo-glejowe, natomiast w dolinie Supraśli glebom tym towarzyszą gleby limnowo-murszowe. Mursze zalegają na utworach murszowatych lub mułach zapiaszczonych, które podścielają piaski luźne i słabo gliniaste. Badane siedliska w dolinie Narwi wykazują większe przesuszenie niż podobne siedliska w dolinie Supraśli. W okresach letnich cechujących się wyższymi od przeciętnych opadami deszczu gleby murszowe wykształcone w dolinie Narwi odznaczają się niską wilgotnością oraz znaczną zawartością powietrza w wierzchnich warstwach. Wynika to z silnie drenującego działania koryta rzeki Narew. Ma to wpływ na niższą produktywność porastających je łąk. Z kolei badane gleby murszowe, a szczególnie limnowo-murszowe, położone w dolinie Supraśli wykazują w takich okresach znaczną wilgotność, co wpływa na nietypowo niskie wartości ich gęstości objętościowej oraz zawartości powietrza, a także dosyć wysoką kurczliwość całkowitą. Jest to efekt niewłaściwej pracy rowów odwadniających w ostatnich latach. Stwierdzone różnice w warunkach wodnych między porównywanymi obiektami nie odzwierciedlają się w budowie profilowej tworzących je gleb oraz w zbiorowiskach roślinnych. Różnice te będą widoczne w najbliższej przyszłości, jeśli nie zmienią się aktualne warunki wodne.

EN

The muck-forming process in mud habitats is not as well recognized as the process in peat habitats. The aim of the study was determination of diverse water conditions influence on development, basic physical properties and plant cover of moorsh soils located in drained mud habitats in the Narew valley and the Supraśl valley. Compared areas show considerable similarity on account of plant communities and soil cover. The study plots are overgrown by Reed canary grass communities Phalaridetum arundinaceae with species indicated drying of habitats. The top layers of soils were formed by muddy moorshes 15-25 cm depth. On the analysed area in the Narew valley moorsh-gley soil were developed, whereas in the Supraśl valley these soils appear with limnic-moorsh soils. Moorshes lay on moorsh-like deposits or sandy muds, which spread above sands or loamy sands. The study habitats in the Narew valley show greater drying than similar habitats in the Supraśl valley. Moorsh soils developed in the Narew valley characterized by low moisture and considerable air content in the top layers in summers with above average rainfall. This is the result of the strongly draining activity of the Narew river bed. It affects the lower productiveness of meadows growing on the soils. In turn the study moorsh soils, especially limnic-moorsh soils, situated in the Supraśl valley show high moisture, which results untypical low bulk density and air content, as well as quite high total shrinkage. It is the effect of problems connected with the proper working of drainage system last years. Identified differences of water conditions of compared areas are not reflected in the profile structures of soils and plant communities. These differences will be visible in the future, if current water conditions do not change.

Słowa kluczowe

PL

siedlisko mułowe; murszenie; mursz mułowy; gleba limnowo-murszowa; gleba murszowo-glejowa; budowa profilowa; właściwości fizyczne gleb

EN

mud habitat; moorsh-forming process; muddy moorsh; limnic-moorsh soil; moorsh-gley soil; profile structure; physical properties of soil

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 29
• Strony: 141--152
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Roj-Rojewski S.

autor

Korol A.

autor

Zienkiewicz A.

• Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45A, 15-351 Białystok,

Bibliografia

• 1. Banaszuk H. 2000. Rozmieszczenie i budowa profilowa mad i gleb mułowych w dolinach Narwi i Biebrzy wykształconych na obszarze Kotliny Biebrzańskiej na tle geomorfologii terenu. Biul. Nauk. UWM, Olsztyn, 9: 181–193.
• 2. Banaszuk P. 2004. Gleby i siedliska glebotwórcze Narwiańskiego Parku Narodowego. W: Narwiański Park Narodowy, red. H. Banaszuk. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok: 141–158.
• 3. Bartoszuk H. 1996. Zbiorowiska roślinne Narwiańskiego Parku Krajobrazowego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 428: 79–93.
• 4. Dembek W., Danielewska A. 1996. Zróżnicowanie siedliskowe Doliny Górnej Narwi od zbiornika Siemianówka do Suraża. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 428: 25–38.
• 5. Kiryluk A. 2007. Zmiany siedlisk pobagiennych i fitocenoz w dolinie Supraśli. Woda-Środowisko- Obszary wiejskie. IMUZ, Falenty, 20: 1–146.
• 6. Łachacz A. 2001. Geneza i właściwości płytkich gleb organogenicznych na sandrze Mazursko-Kurpiowskim. Wyd. UWM, Olsztyn: 1–119.
• 7. Okruszko H. 1960. Gleby murszowe torfowisk dolinowych i ich chemiczne oraz fizyczne właściwości. Rocz. Nauk Rol., ser. F, t. 74, z. 1: 5–81.
• 8. Okruszko H. 1969. Powstawanie mułów i gleb mułowych. Rocz. Glebozn., 20: 25–49.
• 9. Okruszko H., Piaścik H. 1990. Charakterystyka gleb hydrogenicznych. Wydaw. ART, Olsztyn: 93–122.
• 10. Rocznik statystyczny rolnictwa. 2010. Roczniki branżowe. GUS, Warszawa. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_rs_rocznik_rolnictwa_2010.pdf.
• 11. Roj-Rojewski S. 2006. Budowa profilowa i właściwości fizyczno-chemiczne gleb mułowych w Kotlinie Biebrzy Dolnej w aspekcie ochrony mułowisk. Zesz. Nauk. Polit. Białostockiej. Inż. Środ., 17: 25–40.
• 12. Roj-Rojewski S. 2007. Wpływ procesu murszenia na właściwości fizyczne gleb mułowo-murszowych w Kotlinie Biebrzy Dolnej. Woda-Środowisko-Obszary wiejskie. IMUZ, Falenty, 2b (21): 143–153.
• 13. Smólczyński S., Orzechowski M., Piaścik H. 2000. Właściwości fizyczno-wodne oraz prognostyczne kompleksy wilgotnościowo-glebowe gleb hydrogenicznych w krajobrazie Delty Wiślanej. Biul. Nauk. UWM, Olsztyn, 9: 93–102.
• 14. Systematyka gleb Polski. 2011. Rocz. Glebozn., 62, 3/4: 1–194.
• 15. Szuniewicz J., Jaros H. 1990. Zasady gospodarowania wodą w dolinowych systemach melioracyjnych z regulowanym odpływem w regionie Polski północno-wschodniej. ZDMUZ. Biebrza