Walory przyrodnicze nieużytkowanych łąk pobagiennych Dolnego Śląska

• Autorzy: Podlaska M.

Warianty tytułu

EN

Natural values of abandoned post-peatland meadows on Lower Silesia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wartość przyrodnicza łąk pobagiennych nie jest przeważnie wysoka, ale ich walory wzrastają istotnie w przekształconym krajobrazie rolniczym. W latach 2005-2010 przeanalizowano 8 kompleksów łąk pobagiennych Dolnego Śląska. Stwierdzono znaczne zróżnicowanie walorów przyrodniczych zarówno całych kompleksów łąk, jak i budujących je poszczególnych fitocenoz. Różnorodność ta wynika ze zróżnicowanych kierunków przekształceń, jakim podlegały i współcześnie podlegają łąki pobagienne. Większość porzuconych łąk pobagiennych na Dolnym Śląsku nie przedstawia wybitnej wartości przyrodniczej, co wiąże się z ich wieloletnim, nie zawsze właściwym użytkowaniem lub z całkowitym ich porzuceniem (od ok. 20 lat). Zanikanie gleb organicznych powoduje, że na zdegradowanych siedliskach wykształcają się zbiorowiska ruderalne, zbiorowiska kadłubowe fitocenoz torfotwórczych oraz pospolite zbiorowiska higrofilne. Jedynie na zabagniających się wtórnie fragmentach łąk, wykształcają się typowe zbiorowiska torfotwórcze (głównie szuwary trzcinowe i wielkoturzycowe). Obecność takich zbiorowisk znacząco podnosi wartość przyrodniczą całego obiektu. Nie tylko jednak zbiorowiska typowo wykształcone stanowią o tej wartości: również w zbiorowiskach zubożałych spotyka się gatunki chronione i rzadkie. W wartościowe fitocenozy zaczynają jednocześnie masowo wkraczać gatunki inwazyjne, skutecznie obniżając ich wartość oraz zupełnie degradując siedliska.

EN

Usually natural values of post-peatland meadows are not significant but it changes if we estimate the objects situated in highly transformed rural landscape. The paper presents analysis of the natural values of 8 complexes of post-peatland meadows situated in Lower Silesia investigated in the years 2005-2010. A comparison showed a fair differentiation of the objects natural values, both inside the particular complexes and between them. The differentiation resulted from various directions of transformation affecting post-peatland meadows.The majority of studied post-peatland meadows are not valuable in the aspect of the natural values as they were used in the past during long time and/or abandoned. During that time organic soils vanished and degraded what enabled their colonization by ruderal species or by common hygrophytes. However in some meadows a secondary paludification was observed and within them patches of typical fen communities developed which raise the natural values of the objects. The occurrence of protected and rare species was not strictly associated with the grade of the meadows transformation, they were also noted in some depauperated objects. The studies showed also an advanced stage of aliens expansions in some objects - occurrence of invasive anthropophytes depreciates the natural values of the meadows and they cause the habitats degradation.

Słowa kluczowe

PL

nieużytkowane łąki pobagienne; zbiorowiska roślinne; walory przyrodnicze; Dolny Śląsk

EN

abandoned post-peatland meadows; plant communities; natural values; Lower Silesia

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 29
• Strony: 130--140
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., tab.

Twórcy

autor

Podlaska M.

• Katedra Botaniki i Ekologii Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, 50-363 Wrocław, pl. Grunwaldzki 24a,

Bibliografia

• 1. Bacieczko W. 1999. Roślinność wilgotnych łąk i ziołorośli w dolinie Płoni ostoją różnorodności florystycznej. Fol. Univ. Agric. Stetin. 197 Agricultura (75): 11–18.
• 2. Badania złóż torfowych w województwie legnickim pod kątem ich znaczenia przyrodniczo- -gospodarczego. Część XV. Rejon Głogówko. 1983a. Maszynopis, Wrocław, ss. 32.
• 3. Badania złóż torfowych w województwie legnickim pod kątem ich znaczenia przyrodniczo- -gospodarczego. Część XVI. Rejon Chociemyśl. 1983b. Maszynopis, Wrocław, ss. 28.
• 4. Brandyk T., Gnatowski T., Oleszczuk R., Szatyłowicz J., Szejba D. 2007. Postęp w badaniach właściwości fizycznych gleb torfowo-murszowych. W: Biernacka E. Torfowiska i torf. Wyd. SGGW, Warszawa: 91–111.
• 5. Ilnicki P. 2002 (red.). Torf i torfowiska. Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań, ss. 606.
• 6. Joosten H. 2003. Wise use von Mooren: Hintergründe und Prinzipien. Telma 33: 239–250.
• 7. Kącki Z. (red.) 2003. Zagrożone gatunki flory naczyniowej Dolnego Śląska. Instytut Biologii Roślin, Uniwersytet Wrocławski, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „Pro Natura”, Wrocław, ss. 245.
• 8. Kiryluk A. 2007. Zmiany siedlisk pobagiennych i fitocenoz w dolinie Supraśli. Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie. Rozpr. Nauk. i Mon. Nr 20: ss. 148.
• 9. Kochanowska R. 1997. Przyrodnicze konsekwencje regresu gospodarki łąkowej na Pomorzu Zachodnim. Przegl. Przyr., VIII, 1/2: 73–76.
• 10. Kondracki J. 1994. Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. PWN, Warszawa, ss. 340.
• 11. Kozłowska T. 2005. Zmiany zbiorowisk łąkowych na tle różnicowania się warunków siedliskowych w charakterystycznych obszarach dolin rzecznych Polski Centralnej. Woda, środowisko, obszary wiejskie. Rozpr. Nauk. i Mon. nr 14, ss. 208.
• 12. Kryszak A., Kryszak J., Grynia M., Czemko M. 2006. Dynamika zmian różnorodności florystycznej zbiorowisk trawiastych doliny Obry. Woda, środowisko, obszary wiejskie, t. 6, z. 1 (16): 229-237.
• 13. Kryszak J., Kryszak A., Grynia M. 2005. Zmiany w siedliskach i zbiorowiskach łąkowych w górnym odcinku Baryczy. Annales UMCS, Sec. E, vol. LX: 41–48.
• 14. Kucharski L. 1995. Rolnicze użytkowanie torfowisk w Polsce Środkowej. Torfoznawstwo w badaniach naukowych i praktyce. Sesja naukowa z okazji jubileuszu 45-lecia działalności naukowej oraz 70. rocznicy urodzin prof. dra hab. Henryka Okruszko. Falenty 6-7 XI 1995. Wydawnictwo IMUZ, Falenty: 345–350.
• 15. Matuszkiewicz W. 2005. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa, ss. 540.
• 16. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2002. Flowering Plants and Pteridophytes of Poland. A Checklist. Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, Kraków, ss. 442.
• 17. Olaczek R., Kucharski L., Pisarek W. 1990. Zanikanie obszarów podmokłych i jego skutki środowiskowe na przykładzie województwa piotrkowskiego (zlewnie Pilicy i Warty). Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej, t. XVIII: 141–198.
• 18. Oświt J. 2000. Metoda przyrodniczej waloryzacji mokradeł i wyniki jej zastosowania na wybranych obiektach. Materiały informacyjne 35. Wydawnictwo IMUZ, Falenty: 36.
• 19. Pałczyński A. 1970. Dokumentacja geobotaniczna torfowisk (badania wstępne). Rejon: Kliczków, województwo: wrocławskie, powiat: Bolesławiec, gromady: Parowa, Osiecznica. Maszynopis.Wrocław, ss. 73.
• 20. Pałczyński A. 1976. Dokumentacja geobotaniczna torfowisk (badania wstępne). Rejon:Przedmoście, Województwo: wrocławskie, Gmina: Środa Śląska, Miękinia. Maszynopis,Wrocław: 51.
• 21. Rothmaler W. 2002. Exkursionsflora von Deutschland. Gefäßpflanzen: Kritischer Band. Band 4, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin, ss. 948.
• 22. Stepa T. 1976. Dokumentacja geobotaniczna torfowisk (badania wstępne). Rejon: Lutynia, Województwo: wrocławskie, Gmina: Miękinia. Maszynopis, Wrocław, ss. 33.
• 23. Szafer W. 1972. Szata roślinna Polski Niżowej. W: Szafer W., Zarzycki K. (red.) 1972. Szata roślinna Polski. T. 2, PWN, Warszawa: 347.
• 24. Sztyber J. 2004. Analiza zmian typów siedliskowych użytków zielonych na zmeliorowanym obiekcie w dolinie rzeki Wkry. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie 412, Inżynieria Środowiska 25: 89–98.
• 25. Tokarska-Guzik B., Dajdok Z. 2004. Rośliny obcego pochodzenia – udział i rola w szacie roślinnej Opolszczyzny. Ochrona szaty roślinnej Śląska Opolskiego. Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole: 277–303.
• 26. Tomaszewska K., Podlaska M. 2007. Waloryzacja przyrodnicza zdegradowanej łąki pobagiennej. Ann. Silesiae, vol. XXXV: 5–10.
• 27. Urban D., Grzywna A. 2003. Zbiorowiska roślinności łąkowej klasy Molinio-Arrhenetheretea w dolinie Ochoży. Annales UMCS, Sec. E, vol. LVIII: 155–166.
• 28. Weber E., Gut D. 2004. Assessing the risk of potentially invasive plant species in central Europe. Journal for Nature Conservation 12: 171–179.