Analiza biologiczna jakości wody rzeki Rudna graniczącej z zbiornikiem osadów poflotacyjnych "Żelazny Most"

• Autorzy: Rybak J. , Niedzielska K.

Warianty tytułu

EN

The biological water quality assessment of the Rudna river situated near the post-flotation tailing pond "Żelazny Most" on the basis of communities of benthic invertebrates

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W wyniku wydobycia rudy miedzi powstają drobnoziarniste odpady mineralne, stanowiące ponad 90 % wydobytej rudy, zawierają one śladowe ilości metali, substancje modyfikujące właściwości powierzchniowe minerałów miedzi oraz środki pianotwórcze stosowane w procesie wzbogacania. Odpady są składowane w specjalnych zbiornikach. Istotne wydaje się poznanie wpływu takich osadników na makrobezkręgowce zamieszkujące graniczący ze składowiskiem ciek wodny. W pracy oceniono jakość wody rzeki Rudna na czterech różnych stanowiskach badawczych. Zastosowano następujące systemy biotyczne: BMWP-PL, ASPT-PL, FBI, EPT, BBI, TBI oraz CBS. Otrzymane wyniki porównano między sobą, co umożliwiło ocenę przydatności analizowanych systemów biotycznych. Oceniono także bioróżnorodność wód na badanym obszarze. W tym celu obliczono dominację oraz frekwencję rodzin na stanowiskach badawczych, oraz obliczono wskaźnik bioróżnorodności Hurlberta i indeks Margalefa. Wyniki wskazują na istotny wpływ osadnika poflotacyjnego na biocenozę rzeki na terenach znajdujących się najbliżej "Żelaznego Mostu". Stwierdzono bowiem, że większość indeksów biotycznych i bioróżnorodności (BMWP-PL, TBI, BBI, Margalef, Hurlbert) klasyfikuje stanowiska najbliżej osadnika jako wody o najniższej jakości i bioróżnorodności, co potwierdza jednocześnie wysoką przydatność wymienionych wskaźników do badań bioindykacyjnych.

EN

As a result of copper ore extraction lots of fine-grained mineral waste, constituting over 90% of extracted ore, appear. It contains traces of heavy metals, biosurfactants and foams applied in the process of extraction and copper enrichment. Waste rock with technological water is delivered and deposited in post-flotation tailing ponds. Such sites are harmful to the environment as dust containing toxic heavy metals is blown away causing water and soil contamination. The influence of such sediments on macroinvertebrates inhabiting the neighbouring river Rudna seems significant, since they are regarded as almost perfect bioindicators and constitute the majority of systems of water quality control. A four study sites of different distance from "Żelazny Most" tailing pond have been selected in order to assess a water quality. A set of different biotic indices based on zoobenthos was applied for the assessment. The water quality was evaluated with following indices: BMWP-PL, ASPT-PL, FBI, EPT, BBI, TBI and CBS which were compared with each other in order to check their usefulness. The water biodiversity was also assessed in the studied area. We calculated a dominance and frequency of families, as well as Hurlbert and Margalef indices. The obtained results suggest the significant influence of the tailing pond on river biocoenosis in the closest areas to "Żelazny Most".

Słowa kluczowe

PL

makrozoobentos; metale ciężkie; indeksy biotyczne; osadnik poflotacyjny; Żelazny Most

EN

macroinvertebrates; heavy metals; biotic indices; post-flotation tailing pond; Żelazny Most

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 29
• Strony: 119--129
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., tab.

Twórcy

autor

Rybak J.

autor

Niedzielska K.

• Zakład Biologii i Ekologii, Wydział Inżynierii Ochrony Środowiska, Politechnika Wrocławska, ul. Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław,

Bibliografia

• 1. Armitage P.D. 1978. Downstream changes in the composition, numbers and biomass of bottom fauna in the Tees below Cow Green Reservoir and an unregulated tributary, Maize Beck, in the first five years after impoundment. Hydrobiologia, 58(1): 145–156.
• 2. Czerniawska-Kusza I. Szoszkiewicz K. 2007. Biologiczna i hydromorfologiczna ocena systemów wodnych na przykładzie rzeki Mała Panew. Wyd. Katedra Ochrony Powierzchni Ziemi UO. Opole, ss. 67.
• 3. Lewiński J., Wolski W. 2007. Monografia KGHM „Polska Miedź” S.A. Część V – Składowiska odpadów. Wyd. KGHM „Cuprum” Sp. z o.o., Wrocław, ss. 341.
• 4. Czachorowski S. 2006. Opisywanie biocenozy – zoocenologia. Skrypt elektroniczny dla magistrantów, Olsztyn [http://www.uwm.edu.pl/czachor/publik/pdf-inne/zoocenozy.pdf].
• 5. Hawkes H.A. 1997. Origin and Development of the Biological Monitoring Working Party Score System, Water Resources, 32 (3): 964–968.
• 6. Huggins D.G., Moffett M.F. 1988. Proposed Biotic and Habitat Indices for use in Kansas Streams. Open file Report No. 35. Kansas Biological Survey Lawrence, KS, ss. 128.
• 7. Kołodziejczyk K., Koperski P. 2000. Bezkręgowce słodkowodne Polski. Klucz do oznaczania oraz podstawy biologii i ekologii makrofauny. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa, ss. 250.
• 8. Kownacki A., Soszka H., Kudelska D., Fleituch T. 2004. Bioassessment of Polish rivers based on macroinvertebrates. (In:) Walter Geller et al. (eds), 11th Magdeburg Seminar on Waters in Central and Eastern Europe: Assessment, Protection, Management. UFZ Centre for Environmental Research Leipzig-Halle: 250–251.
• 9. Lenat D.R., Penrose D.L., Eagleson K.W. 1981. Variable effects of sediment addition on stream benthos. Hydrobiologia, 79 (4): 187–194.
• 10. Lenat D.R., Penrose D.L. 1996. History of the EPT taxa richness metric. Bulletin of the North American Benthological Society, 13(2): 12–14.
• 11. Obidziński A. Żelazo J. 2004. Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza. Przewodnik do ćwiczeń terenowych. SGGW, Warszawa, ss. 106.
• 12. Obolewski K. 2009. Wykorzystanie makroozbentosu do oceny stanu ekologicznego jeziora Jamno. Ochrona Środowiska, 31 (2): 17–24.
• 13. Pietrzyński A. (red.) 2008. Monografia KGHM Polska Miedź SA, Lublin, ss. 1080.
• 14. Rosenberg D.M., Resh V.H. 1993. Freshwater Biomonitoring and Benthic Macroinvertebrates. Chapman and Hall, London, ss. 488.
• 15. Rybak J., Pasternak G. 2010. Wykorzystanie makrobezkręgowców do oceny biologicznej jakości wody na terenach wodonośnych we Wrocławiu. Ochrona Środowiska, 32 (2): 27–34.