Charakterystyka hydrograficzno - hydrochemiczna antropogenicznych mokradeł (na przykładzie obiektów w Starych Piaskowniach)

• Autorzy: Molenda T. , Błońska A. , Chmura D.

Warianty tytułu

EN

Hydrographic and hydrochemical characteristics of anthropogenic wetlands (a study of Former Sandpits)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę hydrograficzno - hydrochemiczną antropogenicznych mokradeł rozwiniętych w starych piaskowniach. Wykazano, że wyrobiska po eksploatacji piasku podlegają spontanicznym procesom sukcesji prowadzącym do rozwoju antropogenicznych mokradeł. W początkowym okresie, dominującą rolę w zasilaniu mokradeł odgrywają wody podziemne. Dlatego też wody mokradeł inicjalnych cechuje wodorowęglanowowapniowy (HCO3- - Ca2+) typ wód i obojętny lub słabo alkaliczny odczyn. W późniejszych fazach sukcesji dominującą rolę w zasilaniu zaczynają odgrywać wody opadowe. Dlatego też mineralizacja malej a wody ulegają zakwaszeniu. Następuje zmiana typu hydrochemicznego na siarczanowo-wapniowy (SO42- - Ca2+).

EN

It was revealed that new wetlands are characterized by low mineralization and neutral pH of waters. Waters of older wetlands have lower mineralization and acid pH. It is associated with different types of wetlands. Wetlands in initial phases of succession are mainly supplied with underground waters. In further phase supply of precipitation waters it starts to dominate.

Słowa kluczowe

PL

antropogeniczne mokradła; hydrologia; hydrochemia; sukcesja; piaskownia

EN

anthropogenic wetlands; hydrochemistry; water quality; succession; excavations

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 29
• Strony: 110--118
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., tab.

Twórcy

autor

Molenda T.

autor

Błońska A.

autor

Chmura D.

• Katedra Geografii Fizycznej, Uniwersytet Śląski, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec,

Bibliografia

• 1. Czylok A. 2004. Wyrobiska po eksploatacji piasku na Wyżynie Śląskiej i ich roślinność. [W:] J. Partyka (red.) Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, t. 1, Przyroda. Wyd. Ojcowski PN, Ojców: 205–212.
• 2. Chmura D., Molenda T. 2008 a. Antropogeniczne mokradła Wyżyny Śląskiej na przykładzie wyrobisk poeksploatacyjnych. [W:]: S. Żurek (red.), Torfowiska gór i wyżyn: 31–40.
• 3. Gutry-Korycka M., Werner-Więckowska H. (red.) 1989. Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, ss. 275.
• 4. Krawczyk W.E. 1999. Hydrochemia: ćwiczenia laboratoryjne dla III roku geografii. Wyd. UŚ, Katowice, ss. 89.
• 5. Macioszczyk A. 1987. Hydrogeochemia, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, ss. 475
• 6. Bąba W., Kompała A. 2003. Piaskownie jako centra bioróżnorodności. Środowisko i Rozwój, 7(1): 85–101.
• 7. Błońska A. 2010. Siedliska antropogeniczne na Wyżynie Śląskiej jako miejsca występowania rzadkich i zagrożonych gatunków torfowiskowych klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae (North. 1937)R. Tx. 1937 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 10(1): 7–19. Bzdon G. 2009. Post-exploitation excavations as supplementary habitats for protected and rare vascular plant species. [W:] Z. Mirek, A. Nikiel [red.], Rare, relicts and endangered plants and fungi In Poland. W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, Kraków: 137-142.
• 8. Bzdon G., Ciosek M.T. 2006. Fen orchid Liparis loeselii [L.] Rich. in abandoned gravel-pit in
• 9. Dąbrówka Stany near Siedlce (Poland). Biodiv. Res. Conserv., 1–2: 193–195.
• 10. Chmura D., Molenda T. 2007. The anthropogenic mire communities of the Silesian Upland (S Poland): a case of selected exploitation hollows. Nature Conservation, 64 (7): 57–63.
• 11. Czylok A., Rahmonov O. 1996. Unikatowe układy fitocenotyczne w wyrobiskach wschodniej części województwa katowickiego. Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych. WBiOŚ, WNoZ UŚ, Katowice-Sosnowiec, 23: 27–31.
• 12. Czylok A. 1997. Pionierskie zbiorowiska ze skrzypem pstrym Equisetum variegatum Schlech. w wyrobiskach po eksploatacji piasku. [W:] Wika S. [red.] Roślinność obszarów piaszczystych. Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Śląski, Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych, Katowice-Dąbrowa Górnicza: 61–66.
• 13. Czylok A., Baryła J. 2003. Wczesne stadia sukcesji roślinnej w wyrobisku po eksploatacji piasku w Kuźnicy Warężyńskiej. Przyroda Górnego Śląska, 31: 11–12.
• 14. Czylok A., Rahmonov O., Szymczyk A. 2008. Biological diversity in the area of quarries after sand exploitation in the eastern part of Silesian Upland. Teka Kom. Ochr. Kszt. Środ. Przyr. OL PAN, 5A: 15–22.
• 15. Czylok A., Szymczyk A. 2009. Sand quarries as biotopes of rare and critically endangered plant species. [W:] Z. Mirek, A. Nikiel [red.], Rare, relicts and endangered plants and fungi In Poland. W Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, Kraków: 187–192.
• 16. Gąbka M., Lamentowicz M. 2008. Vegetation-environment relationships In peatlands dominated by Sphagnum fallax In Western Poland. Folia Geobot., 43: 413–429.
• 17. Kompała A. 1997. Spontaniczne procesy sukcesji na terenach po eksploatacji piasku na obszarze województwa katowickiego. Przegląd Przyrodniczy, 8 (1): 163–168.
• 18. Kompała-Bąba A., Bąba W. 2009. Threatened and protected species In the Kuźnica Warężyńska sandpit (Wyżyna Śląska Upland, S Poland). [W:] Z. Mirek, A. Nikiel [red.], Rare, relict and endangered plants and fungi In Poland. W Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, Kraków: 259–268.
• 19. Malewski K., Stebel A., Wika S. 1998. Godne ochrony torfowisko w okolicy Błędowa na Wyżynie Śląskiej. Chroń. Przyr. Ojcz., 54(6): 89–92.
• 20. Sjörs H., GunnarstonB. E. 2002. Calcium and pH In North and central Swedish mire Walters. J. Ecol., 90: 650–657.
• 21. Szymczyk A., Rahmonov O. 2010. Szata roślinna antropogenicznych cieków i stref wypływów wód w piaskowni „Siemonia”. Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych Uniwersytet Śląski, WBiOŚ, WNoZ, Katowice-Sosnowiec, 42: 80–87.
• 22. van Breemen N. 1995. How Sphagnum bogs dawn other plants. Trends Ecol. Evol., 10: 270–275.
• 23. Woźniak G., Kompała A. 2000. Gatunki rzadkie i chronione na nieużytkach poprzemysłowych. [W:] Migula P., Nakonieczny M . [red.]. Problemy środowiska i jego ochrona. 8. Centrum Studiów nad Człowiekiem i Środowiskiem. UŚ. Katowice: 103–109.