Budowa i rozwój torfowiska Moskal w północnej części Puszczy Knyszyńskiej

• Autorzy: Micun K. , Karpowicz J.

Warianty tytułu

EN

The structure and development of the Moskal peatbog in the northern part of Puszcza Knyszyńska Forest

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy podjęto próbę rozpoznania budowy, określenia zbiorowisk fosylnych i na tej podstawie poznania genezy i rozwoju torfowiska Moskal w północnej części Puszczy Knyszyńskiej. Współczesną powierzchnię torfowiska buduje torf wysoki torfowcowo-kępkowy. Prawiecały obszar porasta sosnowy bór bagienny Vaccinio uliginosi - Pinetum z gatunkami podlegającymi ochronie, takimi jak: bagno zwyczajne (Ledum palustre), rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia). W budowie torfowiska wyróżniono gatunki torfu: turzycowiskowy, torfowcowo-turzycowy, brzezinowy, sosnowo-torfowcowy, wełniankowo-torfowcowy, wełniankowy i torfowcowo-kępowy. Stopień rozkładu torfu wynosi średnio dla torfów niskich 25,8%, przejściowych 43,7%, wysokich 27,2%. Torfowisko Moskal wypełnia południowy fragment rozległego obniżenia wytopiskowego, utworzonego w trakcie deglacjacji lądolodu zlodowacenia warty. Proces tworzenia się złoża torfowiska zainicjowany został ponad 5000 lat temu w schyłkowej fazie okresu atlantyckiego. Początkowe podmoklisko, po zwiększeniu wilgotności w początkach subboreału, przekształciło się w turzycowisko, a następnie w torfowisko przejściowe. Torfy wysokie zaczęły się tworzyć w schyłkowej fazie subboreału. Torfowisko nadal jest w fazie akumulacji.

EN

The purpose of present research was recognition of structure, determination of fossil assemblages and on this basis, study of genesis and development of Moskal peatbog in the northern part of Puszcza Knyszyńska Forest. Contemporary surface of peatbog is made of sphagnum peat. Almost whole area is overgrown with swamp forest (Vaccinio uliginosi - Pinetum) with protected species like Ledum palustre or Drosera rotundifolia. The average peat's thickness was determined as 1,5 m, 3 m in maximum. The deposit is of a layered structure. In the structure, seven sorts of peats have beendefined: one kind of a fen type - Magnocaricetum peat, two of a transitional type - sedge peat and birch peat, and four of raised bog type: pine-sphagnum, cotton-grass - sphagnum, cotton-grassand sphagnum-clump peat. The degree of peat's decay equals averagely: for fens - 25,8%, transition bogs - 43,7%, raised bogs - 27,2%. The Moskal peatbog fills a southern part of a wide melt-out depression, created during the deglaciation of Warta Glaciation's ice-sheet. Process of creation of peatbog's deposit began over 5000 years ago in the declining phase of atlantic period. Existing wetland, after the increase of its humidity in the beginnings of subboreal, transformed into low sedge fen and later into transitional peatland. Raised bogs began to emerge in the ending phase of subboreal and they were formed during the whole Sub-Atlantic period. The peatbog is still in the phase of Sphagnum peat accumulation.

Słowa kluczowe

PL

torfowiska; Puszcza Knyszyńska; analiza makroszczątków

EN

Puszcza Knyszyńska Forest; analysis of plant remains; peat bogs

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 29
• Strony: 99--109
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys.

Twórcy

autor

Micun K.

autor

Karpowicz J.

• Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45A 15-351 Białystok,

Bibliografia

• 1. Banaszuk H. 1995. Geneza i rozwój rzeźby terenu Puszczy Knyszyńskiej w świetle analizy geomorfologicznej i analiz termoluminescencyjnych. [W:] A. Czerwiński (red.) Puszcza Knyszyńska. Monografia przyrodnicza. Supraśl: 33–48.
• 2. Czerwiński A. 1986. Wstępne dane o sukcesji roślinności na torfowisku Machnacz. Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej 53. Inżynieria Środowiska nr 2.
• 3. Dembek W. 2000. Wybrane aspekty zróżnicowania torfowisk w młodo- i staroglajalnych krajobrazach Polski wschodniej. Wydawnictwo IMUZ. Falenty.
• 4. Dembek W. 2004. Tajemnice mokradeł. XIII Wszechnica Biebrzańska.
• 5. Drzymulska D. 2006. The Late Glacial and Holocene water bodies of Taboły and Kładkowe Bagno mires (Puszcza Knyszyńska Forest):genesis and development. Limnol Rev. 6: 73–78.
• 6. Drzymulska D., Kupryjanowicz M. 2008. Zarys paleoekologii torfowisk Puszczy Knyszyńskiej. [W:] K. Kolanko (red.) Różnorodność badań botanicznych 50 lat Białostockiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Botanicznego 1958 – 2008. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko. Białystok: 168–179.
• 7. Kondracki J. 2009. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• 8. Kupryjanowicz M. 1991. Eemian, Early and Late Vistulian, and Holocene vegetation In the region of Machnacz peat-bog near Białystok (NE Poland) – preliminaly results. Acta Paleobotanica, 31 (1, 2): 215–225.
• 9. Kupryjanowicz M. 2008. Vegetation and climate of the Eemian and Early Vistulian Lakeland innorthern Podlasie. Acta Paleobotanica, 48(1): 3–130.
• 10. Laskowski K. 1999. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000. Arkusz Wasilków wraz z objaśnieniami. PIG Centralne Archiwum Geologiczne. Warszawa.
• 11. Micun K. 1996. Utwory hydrogeniczne w południowej części obiektu melioracyjnego „Stary Bród”. Materiały z konferencji nt. Gleby hydrogeniczne na obszarze północno-wschodniej Polski, ich jakość i użytkowanie. Białystok: 33–42.
• 12. Micun K. 2006. Development of the peatlands in the Czapielówka stream spring zone against the background of the Knyszyńska Forest relief. Polish Journal of Environmental Studies, Vol. 15, No. 5D: 21–25.
• 13. Micun K. 2009. Lacustrine deposits in northern part of the Knyszyńska Forest – the remains of water bodies. Journal of Water and Land Development, 13b: 137–147.
• 14. Musiał A. 1992. Studium rzeźby glacjalnej północnego Podlasia. Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego. Wyd. UW. Warszawa.
• 15. Okruszko H. 1995. Mokradła – ich geneza i znaczenie w krajobrazie Puszczy Knyszyńskiej. [W:] A. Czerwiński (red.) Puszcza Knyszyńska. Monografia przyrodnicza. Supraśl: 239–254.
• 16. Sapek A., Sapek B. 1997. Metody analizy chemicznej gleb organicznych. Wydawnictwo IMUZ. Falenty.
• 17. Tobolski K. 2000. Vademecum Geobotanicum. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• 18. Żurek S. 1992. Stratygrafia, rozwój i kierunki sukcesyjne torfowisk strefy wododziałowej w Puszczy Knyszyńskiej. Zeszyty Naukowe PB. Nauki Techniczne, nr 85.
• 19. Żurek S. 2000. Stratygrafia, geneza i wiek torfowiska. [W:] A. Czerwiński, A. Kołos, B. Matowicka (red.) Przemiany siedlisk i roślinności torfowisk uroczyska Stare Biele w Puszczy Knyszyńskiej. Politechnika Białostocka. Rozprawy Naukowe, nr 70: 40–69.