Zastosowanie analizy czynnikowej w badaniach hydrochemicznych w zlewni niewielkiego cieku w krajobrazie rolniczym

• Autorzy: Krasowska M. , Banaszuk P.

Warianty tytułu

EN

Application of factor analysis in hydrochemical research in a small agricultural catchment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W celu identyfikacji głównych procesów kształtujących skład chemiczny wód niewielkiego cieku w krajobrazie rolniczym wykonano analizę czynnikową. Wyróżniono trzy główne czynniki, spośród których najistotniejszy jest F1, który wyjaśnił około 34% wariancji składu chemicznego cieku i miał największe znaczenie podczas wezbrania roztopowego. W okresie tym substancje rozpuszczone dostają się do wód wraz ze spływem powierzchniowym i podpowierzchniowym. W okresie bezopadowym, podczas niskich stanów wody, zarówno latem i zimą dominował czynnik F2. Ciek za-silany był w tym czasie przez wody głębokiego krążenia. Natomiast czynnik F3, którego największe znaczenie stwierdzono po intensywnych opadach deszczu wyjaśniał około 13% wariancji składu chemicznego wód i tłumaczył zasilanie cieku przez wody spływu powierzchniowego. Ponadto stwierdzono, że w celu bardziej szczegółowego opisu dynamiki składu chemicznego wód cieku, analizę czynnikową należy wykonać dla poszczególnych stanów charakterystycznych cieku.

EN

Factor analysis was used in order to identify the major processes shaping the chemical composition of a small streamwater in the agricultural landscape. Three main factors was distinguishes, among which the most important thing is F1, which explained about 34% of the variance of the chemical composition of the watercourse. During this period, dissolved substances get into the water with runoff and subsurface. During low water levels, both summer and winter dominant factor F2. However, factor F3, which was the most important after intense rainfall explained about 13% of the variance of the chemical composition of water and explained the water supply by river runoff. Furthermore, it was found that a more detailed description of the dynamics of chemical composition of river waters, factor analysis should be performed for individual states characteristic of the watercourse.

Słowa kluczowe

PL

analiza czynnikowa; zlewnia; wody powierzchniowe

EN

factor analysis; catchment; high flow event; surface water

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2011
• Tom: Nr 26
• Strony: 147--155
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz.

Twórcy

autor

Krasowska M.

autor

Banaszuk P.

• Politechnika Białostocka, Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska

Bibliografia

• 1. Banaszuk P., 2004. Identyfikacja procesów kształtujących skład chemiczny małego cieku w krajobrazie rolniczym na podstawie analizy czynnikowej. Woda-Środ.-Obsz. Wiej. 4, 1 (10), 103-116.
• 2. Banaszuk P., 2007. Wodna migracja składników rozpuszczonych do wód powierzchniowych w zlewni górnej Narwi. Białystok: Wydaw. P. Biał. ss. 182.
• 3. Banaszuk P., Krasowska M., Kamocki A., 2009. Źródła azotu i fosforu oraz drogi ich migracji podczas wezbrania roztopowego w małej zlewni rolniczej. Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 9 z. 4 (28) s. 5-26.
• 4. Evans C.D., Davis T.D., Wigington, Jr P.J., Tranter M., Kretscher W.A., 1996. Use of factor analysis to investigate processes controlling the chemical composition of four streams in Adirondack Mountains, New York. J. Hydrol. 185, 297-316.
• 5. Górniak A., 2000. Klimat województwa podlaskiego. Białystok: IMGW ss.119.
• 6. Koc J., Szymczyk S., Cymes I., 2003. Odpływ substancji z gleb. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 493 s. 395-400.
• 7. Modelska M., Buczyński S., 2007: Zastosowanie analizy czynnikowej w badaniach hydrochemicznych wybranych zlewni sudeckich. Przegląd Geologiczny, vol. 55, nr 4: s. 319-323.
• 8. Oenema O., Roest C.W.J., 1998. Nitrogen and phosphorus losses from agriculture into surface waters, the effects of policies and measures in the Netherlands. Water Scien. Technical 2 s. 19-30.
• 9. Pociask- Karteczka J., 2006. Zlewnia właściwości i procesy. Kraków: Wyd. UJ s.145-153.
• 10. Puckett L.J., Bricker O.P., 1992. Factors controlling the major ion chemistry of stream in the blue Ridge Valley and physuiographic of Virginia and Maryland. Hydrol. Process. 6, s. 79-98.
• 11. Racine J.B., Reymond H., 1977. Analiza ilościowa w geografii. PWN, Warszawa ss. 254.
• 12. Stępień M., Modelska M., Buczyński S., 2007: Factor analysis as an example of qualitative and quantitative method for modeling of hydrogeochemical processes. Selected hydrogeologic problems of the bohemian massif and of other hard rock terrains in Europe. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 153-162
• 13. Witkowski D., 1997. Wybrane czynniki kształtujące jakość wód powierzchniowych w małych zlewniach nizinnych. Rocz. Gleb. 47, 3/4, s. 5-21.