Bilans biogenów Jeziora Tomickiego

• Autorzy: Ławniczak A. E. , Zbierska J. , Andrzejewska B.

Warianty tytułu

EN

Nutrient balance of Tomickie Lake

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badaniami objęto Jezioro Tomickie, charakteryzujące się wysokim stopniem zeutrofizowania wód [12, 19]. Akwen ten jest szczególnie narażonym na oddziaływanie zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych, ze względu na rolniczy charakter zlewni oraz wysoki stopień zeutrofizowania wód rzeki Samicy Stęszewskiej, zasilającej jezioro [10, 13, 20]. Jezioro położone jest w otulinie Wielkopolskiego Parku Narodowego, a na południowym jego obrzeżu znajduje obszar chroniony "Rezerwat Trzcielińskie Bagno", obejmujący swym zasięgiem lasy i bagna o łącznej powierzchni 38,14 ha. Jest to rezerwat ornitologiczny, w którym ochronie podlegają miejsca lęgowe ptactwa wodnego i błotnego. Jezioro charakteryzuje się wysokim stopniem zaniku [3], dlatego niezwykle istotne jest rozpoznanie obciążenia jeziora składnikami biogennymi w celu podjęcia najbardziej efektywnych działań ograniczających dalsze zanieczyszczenie wód. Celem pracy jest rozpoznanie wielkości ładunków biogennych wprowadzanych do Jeziora Tomickiego oraz wyprowadzanych z akwenu w ciągu roku, ze wskazaniem głównych źródeł zanieczyszczenia wód zbiornika.

EN

Lakes are most sensitive to environmental changes and play an important role in nutrientcycle in their catchment. Due to their natural features such as reduction of the land fill, they may cumulate organic matter from the catchment. Excess supply of nutrients to water bodies contributes to gradual water eutrophication. This process can occur rapidly, particularly in shallow lakes, which are more susceptible to degradation. This also results in deterioration of habitat conditions for many organisms and limits the economic use of water. Eutrophication may lead to gradual shallowing and shrinkage of water bodies, and, consequently, to disappearance of lakes. Thus, proper diagnosis and reduction in the amount of pollutants flowing into lakes are key factors to improve water quality and prevent their further degradation. The aim of the study was to estimate the load of nitrogen and phosphorus to Lake Tomickie. In order to determine the rate of nutrient loading to the lake, nutrient retention and to recognise major sources of nutrients, modified method of Bajkiewicz-Grabowska was used. Nutrient balance was calculated based on data obtained in 2007. Water quality in the river was measured monthly. Results showed a significant contribution of the Samica Steszewska River to nutrient supply to the lake. Approximately 79% load of nitrate and 59% load of phosphate was delivered with river water, mostly during spring time. This was probably the consequence of agricultural land use of the catchment, asindicated by high nitrate concentrations in the water in March and April. It was very difficult to estimate pollution loads from non-point sources, particularly from farms specialised in pig production and household sewage treatment. Discharge of sewage to fish ponds located close to the lake was observed. Non-point sources provided about 11% of nitrate and 32% of phosphorus loads to the lake. The nutrient balance in Lake Tomickie was unfavourable. The obtained results indicate significant amounts of nutrients accumulated in the lake; it was estimated at the level of 3.7 tons nitrate and 0.12 tons of phosphate per year. Reduction of pollution sources is necessary to prevent further degradation of the lake.

Słowa kluczowe

PL

składniki biogenne; Jezioro Tomickie; zanieczyszenia rolnicze

EN

biogenic components; Lake Tomicki; agricultural pollution

• Wydawca: Politechnika Koszalińska
• Czasopismo: Rocznik Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2010
• Tom: Tom 12
• Strony: 861--878
• Opis fizyczny: bibliogr. 20 poz.

Twórcy

autor

Ławniczak A. E.

autor

Zbierska J.

autor

Andrzejewska B.

• Uniwersytet Przyrodniczy, Poznań

Bibliografia

• 1. Bajkiewicz-Grabowska E.: Odporność jezior systemu rzeczno-jeziornego Krutyni (Pojezierze Mazurskie) i ich zlewni na degradację. W: Hillbricht- Ilkowska A. (red.) Funkcjonowanie systemów rzeczno-jeziornych w krajobrazie pojeziernym: rzeka Krutynia (Pojezierze Mazurskie). Instytut Ekologii PAN Warszawa, 43-61, 1996.
• 2. Bajkiewicz-Grabowska E.: Obieg materii w ekosystemach rzecznojeziornych. Uniwersytet Warszawski. Wydz. Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa, 2002.
• 3. Choiński, A.: Katalog jezior polskich. Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań, 2006.
• 4. DEFRA: Diffuse nitrate pollution from agriculture – strategies for reducing nitrate leaching. Consultation on implementation of the Nitrates Directive. ADAS Report, England, 52, 2007.
• 5. Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego z dnia 12 grudnia 2003 r., Nr 192, poz. 3568.
• 6. Elmadfa I., Muskat E.: Wielkie tabele kalorii i wartości odżywczych.Wyd. MUZA, 2009.
• 7. Giercuszkiewicz-Bajtlik M.: Prognozowanie zmian jakości wód stojących. Instytut Ochrony Środowiska. Warszawa, 1990.
• 8. Kajak Z.: Eutrofizacja jezior. PWN, Warszawa, 1979.
• 9. Kondracki J.: Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2000.
• 10. Ławniczak A.E, Zbierska J., Machula S.: Effect of shallow lakes on nitrogen form concentrations in river ecosystems. Limnological Review 9, 1: 61-66, 2009.
• 11. Ławniczak A.E., Zbierska J., Machula S., Choiński A.: Fluvial lakes affect on phosphorus and potassium concentrations in the Samica Stęszewska River. Limnological Review. w druku, 2010.
• 12. Ławniczak A.E., Zbierska J., Choiński A.: Ocena stanu ekologicznego jezior w odniesieniu do Ramowej Dyrektywy Wodnej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 540: 55-67, 2009.
• 13. Ławniczak A.E., Zbierska J., Kupiec J.: Changes of nutrient concentrations in water sensitive to nitrate pollution from agricultural sources in the Samica Stęszewska River catchment. Annals of Warsaw University of Life Sciences, Land Reclamation, 40: 15-25, 2008.
• 14. Marcinek J.: Mapa gleb Pojezierza Poznańskiego. Skala 1:500 000. Kat. Glebozn. Melior. UP Poznań, niepublikowana, 2001.
• 15. Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 2 grudnia 2003 roku w sprawie określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć. Dz. U. nr 192, poz.3568.
• 16. Wiśniewski G.: Wpływ zlewni cząstkowych rzeki Maruszy na bilans hydrologiczny i bilans biogenów w Jeziorze Rudnickim Wielki w Grudziądzu w latach 1994-1996. Praca doktorska. Wydz. Ochrony Środowiska, Olsztyn, 2001.
• 17. Wołos A., Mioduszewska H.: Wpływ stosowania przez wędkarzy zanęt na efekty wędkowania i bilans biogenów ekosystemów wodnych. Kom. Ryb. 1: 23-27, 2003.
• 18. Wrześniowski Z., Sosnowska W., Stempel R.: Tabele pomocnicze do planowania rolniczej działalności gospodarczej. Wydaw. ART, Olsztyn, 1997.
• 19. Zbierska J., Ławniczak A.: Jakość wody w Jeziorach Niepruszewskim i Tomickim, położonych w rolniczej zlewni rzeki Samicy Stęszewskiej w latach 1999-2000. Zesz. Probl. PNR. 476: 519-526, 2001.
• 20. Zbierska J., Ławniczak A.: Ocena jakości wody w rzece Samicy Stęszewskiej i źródeł zanieczyszczeń w jej zlewni. Zesz. Probl. PNR. 476: 527-535, 2001.