Ochrona i użytkowanie powierzchni ziemi w prawie i praktyce od roku 1945

• Autorzy: Siuta J. , Żukowski B.

Warianty tytułu

EN

Land surface protection and management in legislation and practice since 1945

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ochronę powierzchni ziemi ustanowiono pierwszy raz w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska z 1980 r. Napisano w niej, że "Powierzchnia ziemi łącznie z glebą i rzeźbą terenu podlega ochronie, polegającej na zapobieganiu i przeciwdziałaniu ich niekorzystnym zmianom, a w razie uszkodzeń lub zniszczeń - na przywracaniu do właściwego stanu". W ustawie wskazano też przepisy ustawy o ochronie przyrody, ochronie gruntów rolnych i leśnych, prawo geologiczne i górnicze, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W ustawie Prawo ochrony środowiska z 2001 r. wydzielono rozdział "Ochrona powierzchni ziemi", ale wadliwie zdefiniowano powierzchnię ziemi oraz niektóre przepisy. Nastąpił więc merytoryczny regres ustawodawstwa w tym zakresie. Przepisy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów z roku 1971 zawężono w kolejnych edycjach ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, do zniesienia ochrony gruntów rolnych w granicach administracyjnych miast włącznie. Oceniając negatywnie postępujące zmiany odnośnych przepisów stwierdza się, że wyraźnie zantropogenizowane powierzchnie ziemi, które są najbardziej podatne na degradujące działania czynników gospodarczych, atmosferycznych i hydrologicznych nie podlegają zintegrowanej ochronie, mimo że oprócz funkcji produkcyjnych pełnią bardzo ważne funkcje ekologiczne i krajobrazowe.

EN

The need to protect land surface was first identified and set in the Law on Environmental Protection and Management of 1980. It states that: "the land surface including soil and relief is subject to protection which consists in preventing and counteracting negative changes of the latter and, in case of disturbance or damage - in restoring them to the appropriate state". The Law also refers to the regulations provided by the Laws on Nature Conservation, Protection of Farm and Forest Land, Geology and Mining and Physical Planning and Land Management. A chapter entitled "Protection of land surface" was included in the Law on Environmental Protection albeit the definition of land surface and some other regulations were deficiently formulated, what constituted a substantial step backward in this sphere of legislation. The provisions of the Law on the Protection of Farm and Forest Land as well as those of the Law on Land Reclamation of1971 had been narrowed in the successive editions of the Law on the Protection of Farm and Forest Land unto the point of abrogating the protection of farmland within administrative limits of municipalities. Stressing that the abovementioned regulations have been subject to negative changes it has been stated there is no integrated protection of the apparently anthropogenic land, despite that it fulfills very important ecological and landscape functions in addition to its productive functions, and is most vulnerable to degrading impacts of economical, atmospheric and hydrological factors.

Słowa kluczowe

PL

powierzchnia ziemi; prawo; użytkowanie ziemi; lata 1945-2010

EN

land surface; law; land use; years 1945-2010

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 22
• Strony: 7--17
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz.

Twórcy

autor

Siuta J.

autor

Żukowski B.

• Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej, Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie

Bibliografia

• 1. IG PAN 1972. Bilans użytkowania ziemi (red. J. Grochalska). Warszawa, s.135.
• 2. Czuber W. 1988. Stan i zadania rekultywacyjne Gwarectwa Kopalń Piasku i Kolejowego Transportu Górniczego w Katowicach. Sozologia i sozotechnika. 26 Zesz. Nauk AGH. Kraków.
• 3. Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 15, poz. 82).
• 4. Eckholm E. P. 1978. Ziemia, którą tracimy. PWE Warszawa, s. 332.
• 5. Ekspertyza „Gospodarka gruntami" (pod red. B. Neya). PAN Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Warszawa 1990, s. 144.
• 6. Ekspertyza „Gospodarowanie ziemią ze szczególnym uwzględnieniem optymalnego jej wykorzystania na cele rolnicze, leśne, przemysłowe i turystyczne oraz problemy rekultywacji gruntów (pod. red. B. Malisza). PAN Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Warszawa 1978.
• 7. Erozja wodna. 1978. Praca zbiorowa (red. S, Ziemnicki). PWRiL. Warszawa, s. 214.
• 8. Gospodarka ziemią w rolnictwie. Terminologia. PN-R-04151. PKN, grudzień 1997.
• 9. Józefaciuk A. 1988. Podstawy kompleksowego zagospodarowania rolniczych terenów erodowanych na przykładzie badań w zlewni Opatówki. IUNG R (167). Puławy.
• 10. Józefaciuk A., Józefaciuk Cz. 1995. Erozja agroekosystemów. PIOŚ i IUNG. Bib. Mon. Środ. Warszawa: 168 s. +56 fot. i 13 rys.
• 11. Józefaciuk A., Józefaciuk Cz. 1999. Ochrona gruntów przed erozją. Poradnik dla władz administracyjnych i samorządowych oraz służb doradczych, użytkowników gruntów. IUNG, Puławy: 109 s. + 17 fot. i 24 rys.
• 12. Ochrona litosfery 1998 (praca zesp. Red. S. Kozłowski).PIG. Warszawa, s. 277.
• 13. Siuta J 1982. Ochrona ziemi: SW Warszawa, s. 169.
• 14. Siuta J. 2000. Ochrona powierzchni ziemi - stan i niezbędne działania. Inż. Ekol. 1: 158-183.
• 15. Siuta J., Żukowski B. 2008. Degradacja i rekultywacja powierzchni ziemi w Polsce. Monografia. IOŚ Warszawa: 238 s. + 172 fot. i 7 przeglądowych map Polski.
• 16. Siuta J., Żukowski B. 2010. Rozwój i potencjalne zagrożenia agroekosystemów. Cz. III. Ocena efektywności wapnowania gleb kwaśnych. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 42: 109-121.
• 17. Ustawa z dnia 20 grudnia 1949 r. o państwowym gospodarstwie leśnym (Dz. U. Nr 63, poz. 494).