Ilościowa ocena wpływu wybranych czynników na parametry i koszty eksploatacyjne sieci wodociągowych

• Autorzy: Hotloś H.

Warianty tytułu

EN

Quantitative assessment of the effect of some factors on the parameters and operating costs of water-pipe networks

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono analizy i uogólnienia wyników wieloletnich badań eksploatacyjnych wpływu wybranych czynników na uszkadzalność i koszty naprawy przewodów wodociągowych oraz sieciowe straty wody w kilkunastu miastach Polski. Wykazano wpływ zmniejszenia wysokości i dobowych zmian ciśnienia tłoczenia pompowni na zmniejszenie intensywności uszkodzeń przewodów (w miastach na terenach nieobjętych działalnością, górniczą wykonanych z różnych materiałów (głównie żeliwa szarego). Uwzględniono przy tym: średnice i rodzaj uszkodzeń rurociągów i armatury, okres i rok budowy oraz czas eksploatacji przewodów, czas obserwacji, lokalizacji (trasę ułożenia) przewodów, porę roku. Dokonano oceny uszkadzalności rurociągów wykonanych z żeliwa, stali i tworzyw sztucznych na terenie oddziaływania eksploatacji górniczej. Zaprezentowano metodykę oceny udziału szkód górniczych w uszkadzalności przewodów wodociągowych (z wykorzystaniem intensywności uszkodzeń przewodów na terenach nieobjętych działalnością górniczą). Przeprowadzono analizę całkowitego czasu usuwania uszkodzeń i jego składników (czas organizacji naprawy, czas właściwej naprawy, czas odnowy, czas trwania prac porządkowych) dla rurociągów magistralnych, rozdzielczych i przyłączy domowych, uwzględniając: rodzaj uszkodzeń, rodzaj pokrycia terenu, głębokość ułożenia i czas obserwacji. Oceniono skutki uszkodzeń rurociągów: czas wstrzymania dostawy wody do odbiorców, czas i natężenie wypływu wody z rurociągów. Na podstawie intensywności uszkodzeń i czasu odnowy rurociągów dokonano oceny poziomu niezawodności systemów dystrybucji wody, a uzyskane wartości wskaźnika gotowości porówna-no z wymaganym poziomem niezawodności sieci (według propozycji różnych autorów). Wykonano badania i analizę korelacji pomiędzy jednostkowymi kosztami naprawy przewodów magistralnych i rozdzielczych a rodzajem uszkodzenia, średnica, i głębokością ułożenia rurociągów i armatury (zasuw i hydrantów). Zbadano tendencje zmian kosztów naprawy poszczególnych rodzajów uszkodzeń rurociągów i armatury w czasie badań, z uwzględnieniem zmiany wskaźników cen (inflacji). Wyniki analiz wykorzystano do oceny wpływu wysokości i zmian ciśnienia w pompowni na wartości wskaźników kosztów naprawy uszkodzeń przewodów w badanych systemach wodociągowych. Przedstawiono metodykę prognozowania wskaźników kosztów naprawy sieci wodociągowych z kilkuletnim wyprzedzeniem. Oceny skutków uszkodzeń przewodów wodociągowych dokonano także na podstawie analizy sieciowych strat wody w systemach. Wykazano korelacje pomiędzy ich wielkością a obciążeniem sieci wodociągowych, intensywnością uszkodzeń rurociągów i maksymalną wysokością tłoczenia pompowni.

EN

The monograph presents the results of many years' research onto the water-pipe networks in service of selected municipalities in Poland. The aim of the study was to assess, in quantitative terms, the effect of some factors of choice on the pipe failure rate, repair costs and water loss in the networks. The results were made subject to quantitative analysis and generalization. The study has demonstrated the following: the reduction in pressure head and daily forcing pressure variations at the pumping stations contributes to a decrease in the failure rate for water pipes (in areas with no mining operations) made from various materials (mostly grey cast iron). The examinations included the diameters of pipes and fittings, the type of damage, duration and year of network construction, duration of being in service, time of observation, location (laying route) of the pipes, and the seasonal pattern. Failure rate was assessed for water pipes made of cast iron, steel and plastics in an area affected by mining operations. Methods for assessing the contribution of mining damage to the failure of water-pipe networks are presented (consideration being also given to the rate of water-pipe failure in areas with no mining influence). Analysis was carried out of the total time of damage removal (which included the time of repair organization, time of repair, time of rehabilitation, and time of cleanup) for main conduits, distributing pipelines and plumbing fittings, with special consideration of the type of damage, type of pavement, depth of laying and time of observation. The analysis also covered the effects of pipe damage: duration of discontinuity in water supply to the users, and duration and rate of water leakage from the pipelines. Based on the rate of failure and time of rehabilitation, the reliability levels for the water distribution systems were assessed; the values of the availability factor obtained were compared with the values of the reliability level required (according to the suggestions by different investigators). The correlation of the unit repair costs for the mains and distributing pipelines with the damage type, pipe diameter and laying depth of the pipeline and plumbing fittings (valves and hydrants) was examined and analyzed. The trends in repair cost variations for particular types of pipe and fitting damage in the course of the study were made subject to thorough analysis, consideration being given to the price index (inflation). The results of analysis were used to assess the effect of pressure head and pressure variations at the pumping stations on the values of the damage repair price indices for the water supply systems under study. Methods were presented for forecasting the indices of the water pipe repair costs several years in advance. The effects of pipe damage were also assessed by analyzing water losses in the water-pipe networks. The results provide evidence supporting the correlation of the volume of water losses in the water-pipe network with the water pipe loading, the rate of failure and the maximal forcing at the pumping stations.

Słowa kluczowe

PL

sieć wodociągowa; uszkodzenie przewodu; koszt naprawy; straty wody; niezawodność; wodociągi

EN

water-pipe networks; operating costs

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej. Monografie
• Rocznik: 2007
• Tom: Vol. 84, nr 49
• Strony: 3--206
• Opis fizyczny: Bibliogr. 132 poz.

Twórcy

autor

Hotloś H.

• Politechnika Wrocławska, Wydział Inżynierii Środowiska, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska, Wybrzeże St. Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław,

Bibliografia

• [1] Abramov N.N., Nadežnost sistem vodosnabženija. Stroizdat, Moskva 1979.
• [2] Askew T., Kalinowski M., Przecieki wody – praktyczna konieczność? Mat. konf. „Modernizacjakomunalnych wodociągów i kanalizacji – aspekty finansowe, organizacyjne i techniczne”, Warszawa1996 (suplement).
• [3] Babczyński A., Bień J., Pawłaszek E., Niezawodność działania sieci wodociągu częstochowskiegow zależności od zastosowanych do budowy materiałów. Mat. konf. „Podstawy projektowania i eksploatacji systemów zaopatrzenia w wodę i usuwania ścieków”, Prace Nauk. Inst. Inż. Ochr. Środ. PWr., Wrocław 1991 nr 67, s. 31–38.
• [4] Berger M., Ways M., Poszukiwania przecieków sieci wodociągowych. Poradnik. Wyd. „Seidel-Przywecki”, Warszawa 2003.
• [5] Bittner S., Heine A., Frostschäden an siedlungswasserwirtschaftlichen Anlagen im Winter 1995/1996 im Land Brandenburg. Wasser-Abwasser, 1998, Nr. 13, s. 157–165.
• [6] Buckler M., Sattler R., DVGW-Schadenstatistik Wasser, erste Auswertung und Umsetzung. GWF Wasser-Abwasser, 1999, Nr. 13, s. 48–53.
• [7] Budziło B., Bajer J., Kraus K., Analiza zaopatrzenia w wodę miasta Krynica. Mat. konf. „Problemy gospodarki wodno-ściekowej w regionach rolniczo-przemysłowych”, Białowieża 2005. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, Nr. 30, s. 35–50.
• [8] Buel H., Ducommun M., Strategia zapobiegania przeciekom oraz pęknięciom sieci wodociągowych. Materiały Firmy KREVOX.
• [9] Buie L. M., Accounting for lost water. Journal AWWA, 2000, Vol. 92, No. 7, s. 67–71.
• [10] Cole E. S., Water losses and leakage control. Mat. z 12nd Congress IWSA, Kyoto 1978, Special Subject 7.
• [11] Denczew S., Wyniki badań niezawodności podsystemu podłączeń wodociągowych. GWiTS, 1997, nr 11, s. 420–427.
• [12] Denczew S., Wpływ systemu sprawnego usuwania uszkodzeń sieci wodociągowej na jej niezawodność. Ochrona Środowiska, 2000, nr 2, s. 21–24.
• [13] Denczew S., Podstawy metodyczne eksploatacji układów dystrybucji wody. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2000.
• [14] Denczew S., Królikowski A., Podstawy nowoczesnej eksploatacji układów wodociągowych i kanalizacyjnych. Arkady, Warszawa 2002.
• [15] Dohnalik P., Straty wody w miejskich sieciach wodociągowych. Polska Fundacja Ochrony Zasobów Wodnych, Bydgoszcz 2000.
• [16] Dohnalik P., Straty i przecieki wody w sieciach wodociągowych według standardów międzynarodowych i doświadczeń własnych. GWiTS, 2003, nr 10, s. 335–337.
• [17] Dohnalik P., Zapiór T., Rzeczywiste straty wody w systemach wodociągowych regionu południowego Polski. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę miast i wsi”, PZITS, Poznań 1996, tom 1, s. 509–534.
• [18] Dzienis L., Królikowski A., Analiza uszkodzeń miejskich sieci wodociągowych. Mat. konf. „Niezawodność systemów wodociągowych i kanalizacyjnych”, PZITS, Kielce 1986, s. 301–313.
• [19] Dzienis L., Orzechowska M., Analiza awaryjności sieci wodociągowej w Białymstoku z zastosowaniem teorii niezawodności. GWiTS, 1987, nr 4, s. 75–78.
• [20] Heidrich Z., Roman M., Analiza uszkodzeń sieci wodociągowej. Mat. konf. „Zagadnienia zaopatrzenia w wodę miast i wsi”, PZITS, Poznań 1984, t. IV, s. 187–208.
• [21] Herz R. K., Erneuerungsbedarf kommunaler Wasser-rohrnetze in den östlichen Bundesländern. Ergebnisse einer Untersuchung. GWF Wasser-Abwasser, 1999, Nr. 13, s. 54–60.
• [22] Hoch W., Zonenmessung zur Ermittlung von Wasserverlusten. GWF Wasser-Abwasser. Wasser Special, 1999, Nr. 13, s. 76–82
• [23] Hoffman Z., Efektywność gospodarki remontowej sieci wodociągowej na przykładzie m. Poznania. IGK. Studia i Materiały, zeszyt 16, Warszawa 1967.
• [24] Hotloś H., Wpływ czasu eksploatacji i wysokości ciśnienia w sieci wodociągowej wybranego rejonu Wrocławia na uszkadzalność przewodów żeliwnych. GWiTS, 1999, nr 4, s. 129–132.
• [25] Hotloś H., Ograniczenie ciśnienia w sieci wodociągowej jako czynnik zmniejszający uszkadzalność i koszty napraw uszkodzeń przewodów. GWiTS, 1999, nr 5, s. 180–184.
• [26] Hotloś H., Niezawodność sieci wodociągowych w świetle aktualnych warunków ich eksploatacji. Mat. konf. „Problemy inżynierii środowiska u progu nowego tysiąclecia”. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław–Szklarska Poręba 2000, s. 223–238.
• [27] Hotloś H., Badania wpływu warunków eksploatacji sieci wodociągowych na ich wskaźniki niezawodności i wskaźniki kosztów napraw. Raporty Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej serii SPR nr 31, Wrocław 2000.
• [28] Hotloś H., Wpływ wysokości ciśnienia na uszkadzalność i koszty napraw sieci wodociągowej. Ochrona Środowiska, 2001, nr 2, s. 31–34.
• [29] Hotloś H., Wpływ modernizacji pompowni na parametry eksploatacyjne sieci wodociągowej. Ochrona Środowiska, 2002, nr 4, s. 27–31.
• [30] Hotloś H., Badania eksploatacyjne wpływu wysokości ciśnienia i materiału rur na uszkadzalność sieci wodociągowej. GWiTS, 2002, nr 11, s. 402–407.
• [31] Hotloś H., Analiza strat wody w systemach wodociągowych. Ochrona Środowiska, 2003, nr 1, s. 17–24.
• [32] Hotloś H., Reliability level of municipal water-pipe network. Environment Protection Engineering, 2003, No. 2, pp. 141–151.
• [33] Hotloś H., Zasoby wodne Polski, zużycie i straty wody w miejskich sieciach wodociągowych. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”, PZITS, Poznań 2004, tom II, s. 535–546.
• [34] Hotloś H., Czas usuwania uszkodzeń przewodów sieci wodociągowej. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”, PZITS, Poznań 2004, tom II, s. 523–534.
• [35] Hotloś H., Gospodarowanie zasobami wodnymi w Polsce w latach 1990–2002. GWiTS, 2004, nr 7/8, s. 262–265.
• [36] Hotloś H., Avarijnist’ i vartist’ remontu vodoprovidnich merez (na prikladi mist Pol’sci) (Accident rate and cost of repairing of water supply networks (at an example of Polish cities), Rinok Instalacij, 2004, No 6, s. 9–12.
• [37] Hotloś H., Vtrati vodi v mis’kich vodoprovidnich merezach u Pol’sci (Water losses in Polish municipal water supply network), Rinok Instalacij, 2004, No 9, s. 14–17.
• [38] Hotloś H., Analiza kosztów naprawy uszkodzeń przewodów wodociągowych we Wrocławiu. Ochrona Środowiska, 2005, nr 2, s. 37–43.
• [39] Hotloś H., Kotowski A., Mielcarzewicz E., Analiza porównawcza strat wody w sieciach wodociągowych Polkowic i innych miast. Raporty Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej serii SPR nr 24, Wrocław 1993.
• [40] Hotloś H., Mielcarzewicz E., Analiza uszkodzeń przewodów sieci wodociągowej w Oleśnicy. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę miast i wsi”, PZITS, Poznań 1994, s. 957–966.
• [41] Hotloś H., Mielcarzewicz E., Analiza udziału szkód górniczych w przebudowie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w rejonie osiedla Sienkiewicza w Polkowicach. Raporty Inst Inż. Ochr. Środ. PWroc., ser. SPR nr 40, Wrocław 1994.
• [42] Hotloś H., Mielcarzewicz E., Badania intensywności uszkodzeń przewodów sieci wodociągowej w Oleśnicy. Mat. konf. „Współczesne problemy gospodarki wodno-ściekowej”, PZITS, Koszalin– Kołobrzeg 1995, s. 217–231.
• [43] Hotloś H., Mielcarzewicz E., Uszkadzalność sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w warunkach eksploatacji górniczej na przykładzie rejonu osiedla Sienkiewicza w Polkowicach. GWiTS, 1995, nr 12, s. 429–433.
• [44] Hotloś H., Mielcarzewicz E., Intensywność uszkodzeń i koszty napraw przewodów sieci wodociągowych. GWiTS, 1996, nr 1, s. 25–28.
• [45] Hotloś H., Mielcarzewicz E., Badania wskaźników niezawodności sieci wodociągowych oraz ich wpływu na koszty eksploatacji sieci w wybranych miastach. Raporty Inst. Inż. Ochr. Środ. PWr. serii SPR nr 70, Wrocław 1997.
• [46] Hotloś H., Mielcarzewicz E., W., Metody oceny udziału szkód górniczych w uszkadzalności sieci wodociągowych. Mat. konf. „ Rola GPW w systemie zaopatrzenia w wodę dziś i jutro”, GPW Katowice, PZITS, Ustroń–Katowice 1997, s. 73–81.
• [47] Hotloś H., Mielcarzewicz E., Dynamika zmian wskaźników zużycia i strat wody w sieciach wodociągowych wybranych miast Polski. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę miast i wsi”, PZITS, Poznań 1998, tom 1, s. 61–72. Przegląd Komunalny, dodatek „Zaopatrzenie w wodę miast i wsi”, 1998, nr 10, s. 24–30.
• [48] Hotloś H., Mielcarzewicz E., Kształtowanie się zużycia wody w Polsce w okresie gospodarki rynkowej. GWiTS, 2000, nr 4, s. 135–137.
• [49] Hotloś H., Mielcarzewicz E., Kluska W., Sieci wodociągowe na terenach oddziaływania podziemnej eksploatacji górniczej na przykładzie Polkowic. GWiTS, 2000, nr 11, s. 450–453.
• [50] Hotloś H., Pełka H., Analiza kosztów renowacji i budowy przewodów sieci wodociągowej we Wrocławiu. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę miast i wsi”, PZITS, Poznań 1996, tom 3, s. 421–432.
• [51] Ilin Ju. A., Nadiežnost wodoprowodnych sooruženij i oborudowanija. Stroizdat. Moskva 1985.
• [52] Instytut Techniki Budowlanej: Wymagania techniczno-budowlane dla obiektów budowlanych wznoszonych na terenach podlegających wpływom eksploatacji górniczej. Warszawa 1975.
• [53] Irle H. J., Zusammenhänge von Wasserverlusten, Bodenaggressiviät und Schadenshäufigkeit in Rohrnetzen erdverlegter Rohrleitungen aus Stahl. GWF Wasser-Abwasser, 1984, Nr. 4, s. 163–169.
• [54] Irle H. J., Wehr R., Systematische Reduzierung von Wasserverlusten. GWF Wasser-Abwasser, 1990, Nr. 5, s. 286–292.
• [55] Iwanejko R., Wieczysty A., Istniejące i nowe metody oraz wzory stosowane do obliczeń wskaźników niezawodności w badaniach systemów zaopatrzenia w wodę. Monografie, nr 2, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, Kraków 2001, s. 11–44.
• [56] Iwanejko R., Wieczysty A., Ocena niezawodności systemu zaopatrzenia w wodę. Monografie, nr 2, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, Kraków 2001, s. 437–468.
• [57] Jamska H., Wstępna ocena parametrów niezawodności sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Krakowie. Materiały na XII Seminarium Projektantów Wodociągów, PZITS nr 411, Zakopane 1983, s. 209–222.
• [58] Jóźwik T., Materiałowa diagnostyka techniczna elementów wodociągowych ze stopów żelaza, po długotrwałej eksploatacji. GWiTS, 2001, nr 10, s. 348–354.
• [59] Jurczyk B., Kuś K., Piechurski F., Wpływ rodzaju materiału sieci wodociągowej na jej awaryjność. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”,PZITS, Kraków 2000, s. 683–692.
• [60] Kapcia J., Analiza niezawodności systemów zaopatrzenia w wodę przy wykorzystaniu metody drzewa uszkodzeń. Monografie, nr 2, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, Kraków 2001, s. 417–435.
• [61] Knapik K., Czasowoprzestrzenna symulacja działania systemu dystrybucji wody i jej zastosowania. Politechnika Krakowska, Monografia 89, Kraków 1989.
• [62] Knapik K., Wierzbicki R., Wieczysty A., Metody oceny niezawodności podsystemu dystrybucji wody. Monografie, nr 2, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, Kraków 2001, s. 365–405.
• [63] Kopischke G., Erneuerungsbedarf öffentlicher Wasserrohrnetze aus Sicht eines Versorgungsunternehmes. GWF Wasser-Abwasser, 1999, Nr. 13, s. 61–64.
• [64] Kotowski A., Hotloś H., Analiza porównawcza struktury i wielkości zużycia wody w wybranych miastach. GWiTS, 1994, nr 7, s. 199–203.
• [65] Kotowski A., Hotloś H., Ocena wielkości strat wody w sieciach wodociągowych wybranych miast. GWiTS, 1994, nr 8, s. 254–257.
• [66] Kowalewski P., Rohrbruchuntersuchungen. GWF Wasser-Abwasser, 1976, Nr. 8, s. 358–363.
• [67] Królikowski A., Piąstka W., Statystyczna ocena niezawodności pracy sieci wodociągowej w aglomeracji miejsko-przemysłowej. GWiTS, 1981, nr 10, s. 239–241.
• [68] Kuś K., Podstawy kwalifikacji sieci wodociągowej do wymiany. Mat. konf. „Modernizacja komunalnych wodociągów i kanalizacji – aspekty finansowe, organizacyjne i techniczne”, Warszawa 1996, s. 119–127.
• [69] Kwietniewski M., Metodyka badań eksploatacyjnych sieci wodociągowych pod kątem niezawodności dostawy wody do odbiorców. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1999.
• [70] Kwietniewski M., Stan odnowy komunalnych sieci wodociągowych i kanalizacyjnych w Polsce w latach 1995–2000 w świetle danych z eksploatacji. Instal, 2003, nr 5, s. 16–21.
• [71] Kwietniewski M., Elżanowski R., Przykłady zastosowań Geograficznych Systemów Informacji w funkcjonowaniu przedsiębiorstw wodociągów i kanalizacji na świecie. GWiTS, 1997, nr 2, s. 48–54.
• [72] Kwietniewski M., Roman M., Kłoss-Trębaczkiewicz H., Niezawodność wodociągów i kanalizacji. Arkady, Warszawa 1993.
• [73] Merlo G., Recent Advances in the rehabilitation and improvement of distribution systems and pipelines. Mat. z 16nd Congress IWSA, Rzym 1986, General Report 4.
• [74] Meyer C., Wehr R., Formelmässige Bestimmung der Verlustmengen in Wasser-rohrnetzen als Anteil gemessener minimaler Netzzuflüsse. GWF Wasser-Abwasser, 1998, Nr. 1, s. 24–31.
• [75] Mielcarzewicz E.W., Modernizacja sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Ochrona Środowiska, 1997, nr 2, s. 3–8.
• [76] Mielcarzewicz E.W., Przewody wodociągowe i kanalizacyjne na terenach szkód górniczych. Raporty Inst Inż. Ochr. Środ. PWr., ser. SPR nr 32, Wrocław 1999.
• [77] Mielcarzewicz E.W., Obliczanie systemów zaopatrzenia w wodę. Arkady, Warszawa 2000.
• [78] Mielcarzewicz E., Hotloś H. i in., Analiza uszkodzeń sieci wodociągowej, kanalizacji bytowogospodarczej i deszczowej w mieście Polkowice w warunkach podziemnej eksploatacji górniczej złóż miedzi w obrębie miasta. Raporty Inst Inż. Ochr. Środ. PWr., ser. SPR nr 22, Wrocław 1996.
• [79] Mielcarzewicz E., Hotloś H., Przewody wodociągowe i kanalizacyjne na terenach oddziaływania eksploatacji górniczej. Mat. konf. „Problemy naukowo-badawcze budownictwa”, Dolnośląskie Wyd. Edukacyjne, Wrocław– Krynica 2000, tom 4, s. 101–108.
• [80] Mielcarzewicz E., Hotloś H., Water demand management and conservation including water losses control. National Report Poland. IWSA Word Water Congress, Buenos Aires 1999. Water Supply, 2000, Vol. 18, No. 1/2, s. 198–199.
• [81] Mielcarzewicz E., Pełka H., Hotloś H., Lewicki Z., Optymalne programowanie eksploatacji (renowacji) sieci wodociągowych ze względu na ich sprawność hydrauliczną i niezawodność działania. Raporty Inst. Inż. Ochr. Środ. PWr., ser. SPR nr 27, Wrocław 1993.
• [82] Mielcarzewicz E.W., Wartalski J., Systemy zaopatrzenia w wodę i usuwania ścieków. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1990.
• [83] Moruzzi L., Reasons for pipe damage. Mat. z 16nd Congress IWSA, Rzym 1986, Special Subject 16.
• [84] National Reports, Water demand management and conservation including water losses control. IWSA Word Water Congress, Buenos Aires 1999. Water Supply 2000, Vol. 18, No. 1/2.
• [85] Osiński A., Lewandowski M., Ocena działań podjętych w Gdańsku dla ograniczenia strat wody w sieci wodociągowej. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę i jakość wód”, PZITS, Poznań–Gdańsk 2002, s. 928–947.
• [86] Pawełek J., Wojdyna M., Analiza uszkodzeń przewodów rozdzielczych w dużym systemie wodociągowym. GWiTS, 2001, nr 2, s. 49–54.
• [87] Pawlowski L., Die Wasserversorgung Berlins. 10 Jahre nach dem Fall der Mauer. GWF Wasser- Abwasser, 1999, Nr. 11, s. 763–768.
• [88] Petrozolin W., Uszkodzenia sieci wodociągowej w Warszawie. Przegląd Informacyjny IGK, Warszawa 1971, nr 1, s. 18–31.
• [89] Piechurski F., Przyczyny i ocena awaryjności rozdzielczej sieci wodociągowej. Rynek Instalacyjny, 1999, nr 5, s. 11–17.
• [90] Piechurski F., Kuś K., Znaczenie wskaźników awaryjności i strat wody w ocenie pracy sieci wodociągowej. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”, PZITS, Poznań 2004, tom II, s. 603–617.
• [91] PN-77/N-04005. Niezawodność w technice. Wskaźniki niezawodności. Nazwy, określenia i symbole.
• [92] PN-77/N-04010. Niezawodność w technice. Wybór wskaźników niezawodności.
• [93] PN-79/N-04031. Niezawodność w technice. Estymacja wskaźników niezawodności.
• [94] PN-82/N-04001. Eksploatacja obiektów technicznych. Terminologia ogólna.
• [95] PN-84/N 04041/05. Niezawodność w technice. Zapewnienie niezawodności obiektów technicznych. Ogólne zasady badań.
• [96] PN-85/B-02170. Ocena szkodliwości drgań przekazywanych przez podłoże na budynki.
• [97] PN-93/N-50191. Słowniczek terminologiczny elektryki. Niezawodność, jakość, usługi.
• [98] PN-97/B-10725. Wodociągi. Przewody zewnętrzne. Wymagania i badania.
• [99] Praca zbiorowa (pod red. M. Sozańskiego), Wodociągi i kanalizacja w Polsce, tradycja i współczesność. Polska Fundacja Ochrony Zasobów Wodnych, Poznań–Bydgoszcz 2002.
• [100] Rak J., Awaryjność sieci wodociągowych w miastach polskich. Wodociągi Polskie. Biuletyn Informacyjny Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie”, 2003, nr 3, s. 11–14.
• [101] Rak J. R., Istota ryzyka w funkcjonowaniu systemu zaopatrzenia w wodę. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2004.
• [102] Rak J., Tchórzewska-Cieślak B., Intensywność uszkodzeń sieci wodociągowych w miastach województwa podkarpackiego. Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej „Inżynieria Środowiska”, 2003, Zeszyt nr 16, tom I, s.123–129.
• [103] Rak J., Tunia A., Awaryjność sieci wodociągowej. Mat. konf. „Bezpieczeństwo i niezawodność działania systemów gazowych, wodociągowych, kanalizacyjnych i centralnego ogrzewania”, Wyd. PZiTS Kraków, Zakopane 1997, s. 219–229.
• [104] Rak J., Wieczysty A., Zastosowanie metody Bayesa w ocenie niezawodności podsystemu dystrybucji wody. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”, PZITS, Poznań 2004, tom II, s. 631–641.
• [105] Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej. GUS, Warszawa 1992–2005.
• [106] Roman M., Problem kryteriów niezawodności komunalnych systemów wodociągowych i kanalizacyjnych. Mat. konf. „Niezawodność systemów wodociągowych i kanalizacyjnych”, PZITS, Kielce 1986, s. 13–26.
• [107] Roman M., Niezawodność przewodów sieci wodociągowej w świetle danych z eksploatacji. Mat. konf. „Niezawodność systemów wodociągowych i kanalizacyjnych”, PZITS, Kielce 1986, s. 269–284.
• [108] Roscher H., Saitenmacher L., Perdelwitz D., Frostschäden an Hausanchluss- und Versorgungsleitungen im Winter 1995/1996. 1. Teil. Wasser-Abwasser, 1997, Nr. 1, s. 1–8.
• [109] Rybicki S.A., Rybicki S.M., Uszkodzenia rurociągów w wybranych miastach w świetle materiałówstatystycznych przedsiębiorstw wodociągowych. Materiały na XII Seminarium Projektantów Wodociągów, PZITS nr 411, Zakopane 1983, s. 115–130.
• [110] Saitenmacher L., Perdelwitz D., Roscher H., Frostschäden an Hausanchluss- und Versorgungsleitungen im Winter 1995/1996. 2. Teil. Wasser-Abwasser, 1997, Nr. 1, s. 10–16.
• [111] Sattler R., Einfürung der bundesweiten DVGW-Schadensstatistik Wasser. GWF Wasser Special, 1997, Nr. 13, s. 27–31.
• [112] Schimeczek H., Permanente Rohrnetzüberwachung (PRÜ). Ein Verfahren zur Früherkennung von Lecks in Wasserrohrnetzen. GWF Wasser-Abwasser, 1993, Nr. 6, s. 322–325.
• [113] Schlicht H., Technische, hygienische und wirtschaftliche Aspekte bei der Umsetzung von Netzrehabilitationsstrategien. Wasser-Abwasser, 2003, Nr. 13, s. 71–76.
• [114] Schmidt D., Zulässige Schadensrate in Wasserrohrnetzen aus Sicht der Wirtschaftlichkeit und Versorgungssicherheit am Beispiel der Versorgungsgebites Erfurt. GWF Wasser-Abwasser, 1999, Nr. 1, s. 45–50.
• [115] Siwoń Z., Wybrane zagadnienia bieżącej eksploatacji miejskich sieci wodociągowych. Mat. konf. „Nowe materiały i urządzenia w wodociągach i kanalizacji”, Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach, Kielce–Cedzyna 2003, s. 11–24.
• [116] Siwoń Z., Cieżak J., Cieżak W., Praktyczne aspekty badań strat wody w sieciach wodociągowych. Ochrona Środowiska, 2004, nr 4, s. 25–30.
• [117] Siwoń Z., Łomotowski J., Problemy modernizacji eksploatowanych układów przesyłu wody wodociągowej. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”, PZITS, Poznań 2004, tom I, s. 187–202.
• [118] Speruda S., Radecki R., Ekonomiczny Poziom Wycieków. Modelowanie strat wody w sieciach wodociągowych. Translator, Warszawa 2003.
• [119] Speruda S., Radecki R., Wolińska G., Metodyka wdrażania ekonomicznej redukcji strat wody w przedsiębiorstwach wodociągowych na przykładzie aktywnej kontroli wycieków. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”, PZITS, Poznań 2004, tom II, s. 581–590.
• [120] Stroitielnyje Normy i Prawiła (SNIP) 2.04.02-84. Wodosnabženije, naružnyje sieti i sooruženija. Moskva 1985.
• [121] Wehr R., Schnichels B., Reduzierung der Wasserverluste durch grossräumige Netzüberprüfung am Beispiel der Wasserversorgung Bonn. GWF Wasser-Abwasser, 1993, Nr. 6, s. 330–335.
• [122] Weimer D., Technische und wirtschaftliche Bewertungskriterien für Wasserverluste. GWF Wasser--Abwasser, 1999, Nr. 13, s. 83–90.
• [123] Wieczysty A., Niezawodność systemów wodociągowych i kanalizacyjnych. Cz. I i II. Skrypt Politechniki Krakowskiej, Kraków 1990.
• [124] Wieczysty A., Iwanejko R., Wyznaczanie wymaganego poziomu niezawodności obiektów systemu zaopatrzenia w wodę. GWiTS, 1996, nr 2, s. 54–58.
• [125] Wieczysty A., Iwanejko R., Metoda określania wymaganego poziomu niezawodności elementów systemu zaopatrzenia w wodę. Gospodarka Wodna, 1998, nr 7, s. 268–272.
• [126] Wieczysty A., Iwanejko R., Lubowiecka T., Podnoszenie niezawodności działania komunalnych systemów zaopatrzenia w wodę. Monografie, nr 2, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, Kraków 2001, s. 469–510.
• [127] Wieczysty A., Lubowiecka T., Kierunki badań i możliwości zwiększania niezawodności miejskich systemów zaopatrzenia w wodę. Mat. konf. „Podstawy projektowania i eksploatacji systemów zaopatrzenia w wodę i usuwania ścieków”, Prace Nauk. Inst. Inż. Ochr. Środ. PWr., Wrocław 1991, nr 67, s. 3–16.
• [128] Wieczysty A. i inni, Niezawodność miejskich systemów zaopatrzenia w wodę. Monografia 159, Politechnika Krakowska, Kraków 1993.
• [129] Wieczysty A. i inni, Metody oceny i podnoszenia niezawodności działania komunalnych systemów zaopatrzenia w wodę. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, Vol. 2, Kraków 2001.
• [130] Zieliński R., Tablice statystyczne. PWN, Warszawa 1972.
• [131] Zimoch I., Żaba T., Metody oceny niezawodności funkcjonowania systemu dystrybucji wody. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”, PZITS, Poznań 2004, tom II, s. 763–775.
• [132] Zuber T., Wpływ eksploatacji górniczej na uszkadzalność sieci wodociągowych i kanalizacyjnych na obszarze wybranych miast Śląska. GWiTS, 1999, nr 6, s. 207–213.