Charakterystyka środowiska wodnego zlewni Środkowej i Dolnej Drawy w sezonie wegetacyjnym

• Autorzy: Czerniawski R. , Domagała J. , Pilecka-Rapacz M.

Warianty tytułu

EN

Characteristics of Middle and Lower Drawa River (NW Poland) aqueous environment in vegetative season

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Eutrofizacja jest ogólnie znanym problemem, dotykającym coraz większej liczby zbiorników wodnych i wód płynących, również tych, uznawanych za czyste i odporne na degradację. Jej bezpośrednią przyczyną jest nie tylko zwiększony napływ nutrientów ze zlewni, ale też ich stała resuspensja z osadów dennych. Sprzyjają temu również niekorzystne warunki morfometryczne i hydrologiczne zbiorników wodnych, ograniczające możliwość pionowego mieszania się wód. Eutrofizacja bezpośrednio objawia się przede wszystkim znaczącym wzrostem produkcji pierwotnej. Najbardziej widocznym efektem tego jest pogarszająca się w okresie letnim przezroczystość wód, spowodowana gwałtownym rozwojem glonów planktonowych. Innym objawem tego procesu jest stopniowe zarastanie zbiorników wodnych oraz cieków wodnych przez makrofity. W ostatnim czasie możemy obserwować znaczne przyspieszenie tego procesu, który w warunkach naturalnych trwa nawet kilka tysięcy lat. Wymienionym tu zjawiskom towarzyszą też trwałe zmiany składu gatunkowego, zarówno zespołów roślinnych jak i zwierzęcych, m. in. ichtiofauny. W niektórych przypadkach obserwuje się nawet całkowity zanik niektórych gatunków ryb, poprzez zbyt gwałtowne zmiany w ich środowisku zachodzące pod wpływem czynników biotycznych, abiotycznych i najczęściej, antropogenicznych. Spływ oczyszczonych, ale także nieoczyszczonych ścieków, melioracje, nadmierna eksploatacja terenów rolniczych należących często do zlewni bezpośrednich, wyloty burzowe kanalizacji miejskiej, a nawet sąsiedztwo ogródków działkowych przyczyniają się do niekorzystnych warunków panujących w zbiornikach naturalnych, bezpośrednio oddziałujących na stan bytowania poszczególnych gatunków ryb. Celem niniejszej pracy była ocena aktualnego stanu bio- i abiotycznego wybranych dopływów i jezior przepływowych Środkowej i Dolnej Drawy oraz obserwacja ich zlewni

EN

The Drawa River is an important element of the natural environment in the West Pomerania. However, all the examinations of this river together with small streams concern mainly areas of the Drawieński National Park which is located in the upper part of Drawa river. In order to determine influence of sewage and agricultural pollutants on waters of middle and lower Drawa River, physical and chemical parameters of water were determined in the area of Drawa river basin. In this area there are places, where values of physical, chemical and biological parameter show a strong influence of anthropogenic factors. Sites, which were particularly polluted, showed high concentration of biogenic substances and were covered with macrophytes typical for fast eutrophication. Many sites were characterized by changes of species and quantitative composition of fish, which are indicators of clean waters. The main reasons of disadvantageous changes in the aqueous environment are: sewage, agricultural fertilizers and effluents from fish breeding ponds. Results of investigations show, that Drawa River, and especially some of its tributaries and lakes located in its course are characterized by unfavourable environmental conditions. Outflow grounds of agricultural waste, industrial and even domestic waste landfills are located within their catchments, which is surprising in the XXI century. Moreover catchments are located near Drawieński National Park (DNP). Słopica river which estuary to Drawa is located in DNP is a good example of described situation. Within the catchment area of Słopica occur all factors, mainly anthropogenic, degrading its ecosystem. Realization of the packets of "ecological" programme Agriculture and Environment is a proper method to decrease emission of pollutants flowing down from agricultural areas to waters. Most important activities are: aftercrops and supplementary afercrop, maintenance of meadows and extensive pastures, limiting chemical fertilization. Very essential for the protection of waters is creation of buffer zones, in form of plant belts separating the water reservoir from agricultural tillage. Probably, examined water courses in the result of changes, mainly caused by anthropogenic stress will undergo slow, but total degradation. These changes probably will lead to morphological transformations, depriving all chances on existence of desirable for the environment species of flora and fauna, especially valuable fish species.

Słowa kluczowe

PL

eutrofizacja; środowisko wodne; Drawa

• Wydawca: Politechnika Koszalińska
• Czasopismo: Rocznik Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2008
• Tom: Tom 10
• Strony: 243--258
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Czerniawski R.

autor

Domagała J.

autor

Pilecka-Rapacz M.

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• 1. Bartel R.: Ryby dwuśrodowiskowe, ich znaczenie gospodarcze, program restytucji tych gatunków. Supplementa ad Acta Hydrobiologia. 3: 37-56, 2002.
• 2. Bernatowicz S., Wolny P.: Botanika rybacka. PWRiL. Warszawa, 1969.
• 3. Chełkowski Z., Trzebiatowski R., Filipiak J., Chełkowska B., Ciupiński M., Piaseczna K.: Bonitacja zlewni środkowej Drawy (od jazu w Kamiennej do j. Lubieszewskiego). Opracowanie na podst. umowy nr 677/86 z dnia 1986.03.01 pomiędzy Urzędem Wojewódzkim Wydziałem Ochrony Środowiska Gospodarki Wodnej i Geologii w Gorzowie a Akademią Rolniczą w Szczecinie. IV etap badań. Wyd. Akademii Rolniczej w Szczecinie, 1991.
• 4. Czerniawski R., Domagała J.: Perspektywy zastosowania biologicznych metod oczyszczania wód w jeziorze Adamowo (otulina Drawieńskiego Parku Narodowego). W: Ochrona i rekultywacja jezior. s. 223. Materiały konferencyjne VI Konferencji Naukowo Technicznej. Ochrona i rekultywacja jezior. Toruń, 14÷16.06.2007.
• 5. Gołdyn R., Szyper H., Kowalczewska-Madura K.: Możliwości ograniczenia zasilania zewnętrznego wód jeziora Swarzędzkiego. W: Ochrona i rekultywacja jezior. s. 43 – 54. Materiały konferencyjne V Konferencji Naukowo Technicznej. Ochrona i rekultywacja jezior. Grudziądz 11÷13.05.2004.
• 6. Jasnowska J., Friedrich S., Kowalski W., Markowski S.: Rzeka Drawa – ważny korytarz ekologiczny Pomorza Zachodniego. Ochrona Przyrody. 56: 17-34, 1999.
• 7. Karabin A.: Pelagic zooplankton (Rotatoria + Crustacea) variation in the process of Lake Eutrophication. I. Structural and quantitative features. Ekologia Polska, 33, 4, 567-616, 1985.
• 8. Mapy sozologiczne Głównego Urzędu Kartografii. OPGK Rzeszów S.A., 2006.
• 9. Raczyński M., Czerniejewski P., Czerniawski R.: Możliwości wykorzystania cieków zlewni jeziora Adamowo do podchowu ryb łososiowatych przeznaczonych do zarybień wód Drawieńskiego Parku Narodowego. Komunikaty Rybackie. 6: 15-21, 2005.
• 10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód. (Dz. U. z dnia 1 marca 2004 r.)
• 11. Szyper H., Gołdyn R.: Role of catchment area in the transport of nutrients to lakes in the Wielkopolska National Park in Poland. Lakes and reservoirs. In: Research and Management 7: 25-33, 2002.
• 12. Trzebiatowski R., Chełkowski Z., Filipiak J., Chełkowska B., Domagała J., Lubieniecka I., Jarczak A., Klasa B.: Inwentaryzacja dorzecza Drawy. Opracowanie na podst. umowy nr 677/86 z dnia 1986.03.01 pomiędzy Urzędem Wojewódzkim Wydziałem Ochrony Środowiska Gospodarki Wodnej i Geologii w Gorzowie a Akademią Rolniczą w Szczecinie. I etap badań. Wyd. Akademii Rolniczej w Szczecinie, 1986.
• 13. Trzebiatowski R., Chełkowski Z., Filipiak J., Chełkowska B., Ciupiński M., Lubieniecka I., Klasa B.: Bonitacja zlewni Dolnej Drawy. Opracowanie na podst. umowy nr 677/86 z dnia 1986.03.01 pomiędzy Urzędem Wojewódzkim Wydziałem Ochrony Środowiska Gospodarki Wodnej i Geologii w Gorzowie a Akademią Rolniczą w Szczecinie. II etap badań. Wyd. Akademii Rolniczej w Szczecinie, 1987
• 14. Witkowski A.: Introduction of fishes into Poland: benefaction or plague? Nature Conservation. 59: 41-52, 2002.
• 15. Wyżga B.: Methods for studying the response of flood flows to channel change. Journal of Hydrology 198: 271-288, 1997.