Environmental hazard in the area of the former uranium ore mine "Podgórze" in Kowary

• Autorzy: Grabas K.

Warianty tytułu

PL

Zagrożenia środowiska na obszarze byłej kopalni rud uranowych "Podgórze" w Kowarach

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The heap used in the past by an abandoned uranium mine "Podgórze" is situated closely to the Jedlica stream. The heap contains naturally occurring radioactive materials (NORM). The study was aimed at determining the environmental hazard posed by the NORM waste. Concentrations of hazardous elements and gamma radiation were determined. Trace elements contained in the waste material may be dangerous to waters, soil and plant cover in this area. It was found that due to a considerable concentration and migration properties, uranium poses the most serious hazard to the environment constitutes.

PL

Zwałowisko nieczynnej kopalni rud uranu "Podgórze" gromadzące tzw. odpady NORM zostało zlokalizowane nad potokiem Jedlica. Celem badań było sprawdzenie, jak niebezpieczne dla środowiska mogą być składowane odpady. Zagrożenie oceniono, określając w próbkach materiału odpadowego zawartości uciążliwych dla środowiska pierwiastków oraz dokonując pomiaru mocy dawki promieniowania gamma. Zawarte w składowanych odpadach pierwiastki śladowe mogą stanowić zagrożenie dla wód, gleby i szaty roślinnej w rejonie składowania. Wykazano, że najpoważniejszym zagrożeniem dla środowiska naturalnego ze względu na stężenie i możliwość migracji jest uran zawarty w odpadach hałdy kamiennej

Słowa kluczowe

EN

radioactive wastes; trace elements; uranium; environmental pollution; uranium ores

PL

odpady radioaktywne; pierwiastki śladowe; uran; zanieczyszczenie środowiska; rudy uranowe

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Environment Protection Engineering
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 35, nr 1
• Strony: 127--137
• Opis fizyczny: bibliogr. 38 poz

Twórcy

autor

Grabas K.

• Institute of Environmental Protection Engineering, Wrocław University of Technology, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław,

Bibliografia

• [1] ZDULSKI M., Działalność Zakładów Przemysłowych R-1 w Kowarach – próba oceny, Post. Tech. Jądrowej, 1999, Vol, 42, z. 1, 24–33.
• [2] ZDULSKI M., Źródła do dziejów kopalnictwa uranowego w Polsce, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Wyd. DiG, Warszawa, 2000.
• [3] PIESTRZYŃSKI A., PIECZONKA J., CHRUŚCIEL E., JODŁOWSKI P., KALITA S., Przemiany środowiska naturalnego jako skutek eksploatacji rud uranu i propozycje jego stabilizacji, Przemiany środowiska naturalnego a ekorozwój, Maciej J. Kotarba (red.), Geosfera Tow. Badania Przemian Środowiska, Kraków, 2001, wyd. TBPŚ „Geosfera”, 259–270.
• [4] PIESTRZYŃSKI A., PIECZONKA J., CHRUŚCIEL E., Model for long-term stabilization and isolation of low level uranium waste, Radioactive Waste Management and Environmental Remediation – ASME 2001, 1–5.
• [5] MOCHNACKA K., Prawidłowości wykształcenia mineralizacji kruszcowej w metamorficznej osłonie granitu Karkonoszy – próba powiązania ze środowiskiem geotektonicznym, Mat. konf. „Problemy genezy złóż rud, mineralogia, petrografia, geochemia”, wrzesień 2000, Polskie Tow. Mineralogiczne Kraków, Wyd. Nauk. „AKAPIT” 2000, (prace specjalne/Polskie Tow. Mineralogiczne, z, 16), 223–258.
• [6] Praca zbiorowa, Ocena uranonośności Sudetów. Tom II. Materiały faktyczne – paszportyzacja złóż i punktów okruszcowań. Część 1. Granit Karkonoszy i jego wschodnia osłona. Góry Kaczawskie. Góry Izerskie, materiały niepublikowane, Archiwum Zakładów Przemysłowych R-1 Kowary w Państwowej Agencji Atomistyki, Biuro Obsługi Roszczeń b. Pracowników ZPR-1 w Jeleniej Górze. Teczka 0148/1.
• [7] SZTUK H., ADAMSKI W., GAWOR F., Inwentaryzacja uszkodzeń środowiska na skutek prowadzenia poszukiwań i eksploatacji złóż uranowych, Raport Nr I-11/s-5/94 Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej (unpublished).
• [8] PIESTRZYŃSKI A., PIECZONKA J., Stan obiektów pozostałych po eksploatacji rud uranu w okolicach Jeleniej Góry, ich wpływ na środowisko i propozycje zabezpieczenia, [w:] Człowiek Środowisko Zagrożenia, M. Zdulski (red.), Państwowa Agencja Atomistyki w Warszawie, WSP Zielona Góra, Wyd. Nauczycielskie, Jelenia Góra, 2000, 89–112.
• [9] ADAMSKI W., ADAMSKI Z., GRABAS K., Stan uszkodzeń środowiska na skutek poszukiwań i eksploatacji złóż i przejawów okruszcowania uranowego na terenie byłego województwa wałbrzyskiego. Etap I, Raport SPR nr 5 Instytutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 2004 (unpublished).
• [10] SIWAK A., Uproszczona dokumentacja geologiczna złoża rud uranowych wg stanu na dzień 1 stycznia 1959 r. w Radoniowie, Archiwum Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach.
• [11] WŁODARSKI R., Badania nad unieszkodliwianiem ścieków powstających w wyniku trawienia rud uranowych kwasem siarkowym, Nukleonika, 1962, VII, Nr 7–8, 495–497.
• [12] MURAS K., Górnictwo uranowe w Polsce w latach 1948–1963. Problemy zagrożeń dla ludzi i środowiska naturalnego, Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona sanitarna, 1995, 23, 41–52.
• [13] PEŃSKO J, JAGIELAK J., BIERNACKA M., ŻAK A., Badania tła promieniowania jonizującego w Kotlinie Kowarskiej, Nukleonika, 1971, XVI, Nr 5–6, 293–300.
• [14] ADAMSKI W., Genetyczno-strukturalne typy złóż uranowych w Polsce, Mat. konf. “Pierwsza polskojugosłowiańska narada w zakresie geologii i metodyki poszukiwań złóż uranowych”, Karpacz, 1960, 1–9.
• [15] ADAMSKI W., Wpływ pouranowych wyrobisk górniczych na środowisko człowieka, [w:] Człowiek Środowisko Zagrożenia, M. Zdulski (red.), Państwowa Agencja Atomistyki w Warszawie, WSP Zielona Góra, Wyd. Nauczycielskie, Jelenia Góra, 2000, 61–68.
• [16] ADAMSKI W., Podziemne wyrobiska górnicze rejonu Kowar oraz ich wpływ na stosunki wodne i powstawanie szkód górniczych, Raport Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej ZG 1/86, Wrocław, 1986 (unpublished).
• [17] SZCZUREK A., SAWCZUK S., ŻUBER M., OGŁAZA M., WIERZCHUCKI M., Byłe kopalnie uranu jako źródło podwyższonego poziomu promieniowania jonizującego, Mat. III Ogólnopolskiej Szkoły „Współczesne problemy ekstremalnych zagrożeń środowiska”, Jachranka, 5–7 listopada 2001, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa, 2001.
• [18] OCHMANN A.A., SOLECKI A.T., Antropogeniczne zmiany mocy dawki promieniowania gamma w rejonie pouranowych instalacji przeróbczych w Kowarach, Przeg. Geol., 1999, Vol. 47, nr 8, 764–770.
• [19] STRZELECKI R., WOŁKOWICZ S., NAŁĘCZ T., Pierwiastki promieniotwórcze a problem zagrożeń radioekologicznych w miastach regionu sudeckiego, Przeg. Geol., 2000, Vol. 48, nr 12, 1139–1150.
• [20] Podstawowe normy bezpieczeństwa dotyczące ochrony zdrowia przed promieniowaniem jonizującym pracowników i ogółu ludności (Dyrektywa Rady Unii Europejskiej Nr 96/29/Euroatom), [w:] Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna, Państwowa Agencja Atomistyki, Warszawa, 2000, Vol. 29, 4/96.
• [21] Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (DzU 2001, Nr 3, poz. 18 z późn. zmianami).
• [22] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 r. w sprawie odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego (DzU 2002, Nr 230, poz. 1925).
• [23] SKOWRONEK J., DULEWSKI J., Odpady górnicze o podwyższonej promieniotwórczości naturalnej – problemy prawne, Proceedings Int. Conf. Mine Waste Management-BAT Project Application, Wrocław, 2003, 108–114.
• [24] PEŃSKO J., PACHOCKI K., RÓŻYCKI Z., MAJLE T., GORZKOWSKI B., WILEJCZYK E., Terapia radonowa – inhalatorium radonowe w Kowarach, Roczn. PZH, 1998, 49, 189–198.
• [25] STRZYSZCZ Z., Ocena przydatności i zasady stosowania różnorodnych odpadów do rekultywacji zwałowisk oraz terenów zdegradowanych działalnością przemysłową, Prace i Studia nr 60, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska, PAN, Zabrze, 2004.
• [26] DRAB M., Efekty biologicznej rekultywacji byłego złoża kruszywa budowlanego „Dobroszów Wielki” w województwie lubuskim, Redakcja Wydawnictw Naukowo-Technicznych, Zielona Góra, 2002.
• [27] MACIAK F., Ochrona i rekultywacja środowiska, Wyd. SGGW, Warszawa, 1999.
• [28] PALUCH J., PULIKOWSKI K., TRYBAŁA M., Ochrona wód i gleb, Wyd. Akad. Rol., Wrocław, 2001.
• [29] SADKIEWICZ H., BAREJA E., Sprawozdanie z pracy Laboratorium Mineralogicznego, Zakłady Przemysłowe R-1, Kowary, styczeń 1959 – praca niepublikowana, Archiwum Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach.
• [30] JELEŃSKI A., Geochemia uranu w granitowym masywie Karkonoszy z uwzględnieniem innych masywów granitoidowych Dolnego Śląska, Inst. Geol. Biul., 1965, 193, 5–110.
• [31] PIECZONKA J., PIESTRZYŃSKI A., CHRUŚCIEL E., JODŁOWSKI P., Eksploatacja rud uranu na Dolnym Śląsku i jej wpływ na środowisko, Mat. Konf. „Problemy genezy złóż rud, mineralogia, petrografia, geochemia”, wrzesień 2000, Polskie Tow. Mineralogiczne, Kraków, Wyd. Nauk. „AKAPIT” 2000 (prace specjalne, Polskie Tow. Mineralogiczne, z. 16), 169–190.
• [32] BANAŚ M., PIESTRZYŃSKI A., MIELNICZUK W., The secondary haloes of uranium dissemination round mine dumps, Nukleonika, 1976, 21(5), 639–645.
• [33] KABATA-PENDIAS A., PENDIAS H., Biogeochemia pierwiastków śladowych, PWN, Warszawa, 1999.
• [34] DEPCIUCH T., LIS J., PRZENIOSŁO S., SYLWESTRZAK H., Powstawanie anomalii uranowych w aluwiach i ich wykrywalność zależnie od uziarnienia analizowanych frakcji, Przeg. Geol., 1965, 3, 104–107
• [35] CHMIELOWSKI J., WOŹNICA A., PYTLAK M., Akumulacja i ługowanie radionuklidów przez drobnoustroje, Fizykochemiczne Problemy Mineralurgii, 1993, 27, 195–204.
• [36] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (DzU Nr 165, poz. 1359).
• [37] BOWEN H.J.M., The Environmental Chemistry of the Elements, Academic Press, London, 1979.
• [38] KABATA-PENDIAS A., DUDKA S., Wyznaczanie tła zawartości metali w glebach, Mat. Konf. „Geologiczne aspekty ochrony środowiska”, 21–23.10.1991, Wyd. AGH, Kraków.