Rozpoznanie historycznych nawarstwień i podziemnej infrastruktury Krakowa, Kazimierza i ich przedmieść

• Autorzy: Wardas M. , Zaitz E. , Pawlikowski M.

Warianty tytułu

EN

Identification of historic layers and underground infrastructure of Cracow and Kazimierz cities and their suburbs

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper presents a cross-section of archaeological and geochemical issues of underground Cracow, extending the knowledge of the Cracow cultural heritage. The data were acquired, among others, within the framework of the recently completed project: .Research and assessment of the composition of bottom sediments from sewerage systems, as a factor of environmental pollution and functioning of municipal sewerage-system of the Cracow City Agglomeration.. At present, further study within the area of functioning levels is assured by financial recommendation for the project titled: .Identification of historic layers and underground infrastructure of Cracow and Kazimierz Cities and their suburbs. in reference to the renovation of relics of the past, and to the 750 anniversary of Cracow City foundation. Investigations, within the area of Old Town, are mainly conducted during building renovations and modernisation of sewerage-system installations. The identification of historical layers and underground infrastructure is based on historical and archaeological characteristics of sampling area as well as materials, organic and inorganic relics deposited at various archaeological layers, culture objects excavated in the area of Okół settlement, in the Old Town Cracow founded in 1257, and Kazimierz. On specially important sites, respecting the origin of sequential layers, a dozen or so research drillings (of core- and small diameter) are planned, to the maximal depth of 6 m below surface level. Those drillings, together with available expositions and drillings to the Tertiary layers, will enable the elaboration of engineering-geology cross-sections, and consequently, to get characteristics of grounds underlying the area under investigation. The geomorphological and paleogeomorphological analyses of the studied area are based on field observations conducted both on the surface and in the building and archaeological excavations as well as on the studies of drilling and geophysical profiles. This research covers structural and textural investigations of sediments in excavations, absolute age determination of detritus and organic sediments, and palinological study of organic sediments coming from fragments of fill soil/made ground. On the basis of the results, maps, geomorphological profiles and geological cross-sections are to be made. Physical-chemical properties, grain-size and chemical composition of sediments/soils/grounds are determined to evaluate their geochemical changes, speciation of occurring admixtures and contaminants and to analyze organic matter and consequently, to assess their threat to the surface water of Old Town Cracow. The phase and mineral composition analysis of the grounds comprises fragments of construction elements of buildings within underground infrastructure and is conducted with the aim to estimate the extent, intensity and reasons of corrosion and damages of foundations. For the sampling sites and their nearest surrounding, the conditions of functioning of water-sewerage systems will be defined by subordination of a certain locality to appropriate, so called, sewage critical basin,. Additionally, some forecasts of possible flood events concerning cellars or buildings as well as conditions to be fulfilled to prevent or to limit the damages will be presented. The functioning of block sewers in the past will be assessed, with determination of their course, and identification of ground water supply to the sewers and sewerage system elements as well as infiltration of untreated sludge to the ground. Also, evaluation of technical conditions of sewers, and e ground conditions of the sinkbasin of those sewers will be done, taking onto account the adjustment of sewer installation technology to the water-ground conditions occurring in the area of building investments or connected with city renovation. The above mentioned data, supplemented with investigation and evaluation of the leaching process of various constituents from both natural and fill soils/made grounds, will enable the authors to analyze the possibility of ground-water pollution by contaminated anthropogenic layers, and to assess tendency to the further changes of chemical composition of underground-waters within Old Town Cracow. The aggressive character of underground-waters should be treated as a factor effecting damages of building.

Słowa kluczowe

PL

nawarstwienia historyczne; zabytki; minerały; metale ciężkie

EN

historical layers; relics; minerals; heavy metals

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
• Czasopismo: Roczniki Geomatyki
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 5, z. 8
• Strony: 235--247
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz.

Twórcy

autor

Wardas M.

autor

Zaitz E.

autor

Pawlikowski M.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Odnowy Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza,

Bibliografia

• Bąk-Koczarska C., 1999: Mieszkańcy Pałacu .pod Krzysztofory. w Krakowie. Właściciele i lokatorzy od XIV do XX wieku, Kraków, 266 s.
• Bieniek A., Wacnik A., Tomczyńska Z., 2006: Rośliny z późnośredniowiecznych warstw archeologicznych na Rynku Głównym w Krakowie. Raport z badań prowadzonych w 2004 roku, Materiały Archeologiczne XXXVI, s. 201-219.
• Dąbrowski J., 1957: Studia nad rozwojem miasta, red. J. Dąbrowski, Kraków.
• Dz.U.2000.86.958 (U), Zmiana ustawy o autostradach płatnych oraz zmiana innych ustaw.
• Dz.U.2003.162.1568 (U) Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami.
• Dz.U.2006.129.902 (U) Prawo ochrony środowiska.
• Jamka R., 1963: Kraków w pradziejach, Biblioteka Archeologiczna t. 16, Kraków.
• Katalog 2006: Kraków w chrześcijańskiej Europie X.XIII wieku. Katalog wystawy, Kraków.
• Katalog 2007: Kraków. Europejskie miasto prawa magdeburskiego. Katalog wystawy, Kraków.
• Kleczkowski A.S., 2003: Kształtowanie chemizmu czwartorzędowych wód podziemnych Krakowa 1870-2002; Tendencje dalszych zmian, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków, 131 s.
• Kluj M., Pawlikowski M., Zaitz E., 2006: Badania mineralogiczne osadów antropogenicznych oraz wybranych materiałów budowlanych odkrytych pod płytą Rynku Głównego w Krakowie, Materiały Archeologiczne XXXVI, s. 189-200.
• Komornicki T., 1974: Gleby terytorium miasta Krakowa, [W:] Kraków, środowisko geograficzne, Folia Geographica, series Geografia-Physica, Vol. VIII, Warszawa, Kraków.
• Łukacz M., Zaitz E., 2006: Wyniki badań archeologicznych i architektonicznych prowadzonych na Rynku Głównym w Krakowie w 2004 r., [W:] Inżynieryjne problemy odnowy staromiejskich zespołów zabytkowych, VII Konferencja Naukowo-Techniczna, Kraków, 31 maja - 2 czerwca 2006, Kraków, t. II, s. 97-116.
• Niewalda W., Rojkowska H., Zaitz E., 2001: Średniowieczne fortyfikacje Krakowa - odcinek północny w świetle ostatnich badań, Krakowska Teka Konserwatorska, T. 2, Urząd Miasta Krakowa, Wydział Architektury, Geodezji i Budownictwa . Oddział Ochrony Zabytków: Zebra, Kraków, 63 s.
• Radwański K., 1972: Stosunki wodne wczesnośredniowiecznego Okołu w Krakowie, ich wpływ na topografię osadnictwa, próby powiązania tych zjawisk ze zmianami klimatycznymi, Materiały Archeologiczne t. 13, Kraków, s. 5-37.
• Radwański K., 1975: Kraków przedlokacyjny, rozwój przestrzenny, Kraków, 274 s.
• Radwański K., 1996: 40 lat istnienia archeologicznej służby konserwatorskiej oraz 40 lat badań archeologicznych w Krakowie, Materiały Archeologiczne XXVIII, Kraków, s. 5-36.
• Renfrew C., Bahn B., 2002: Archeologia, teorie, metody, praktyka. Warszawa.
• Wardas M., Pawlikowski M., Zaitz E., 2006: Zanieczyszczenie metalami gruntów infrastruktury podziemnej Rynku w Krakowie przyczyną skażenia historycznych osadów wodno-kanalizacyjnych, VII Konferencja Naukowo-Techniczna, Inżynieryjne problemy odnowy staromiejskich zespołów zabytkowych, Kraków, 31 maja - 2 czerwca 2006, Kraków, s. 177-188.
• Wardas M., Pawlikowski M., Zaitz E., 2007: Systemy średniowiecznej kanalizacji Krakowa jako ochrona przed antropogeniczną modyfikacją środowiska, [W:] Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym, s. 136-146.
• Wierzbicki R., 1999: Wodociągi Krakowa do roku 1939, Kraków, 240 s.
• Zaitz E., 2001: Kraków u progu drugiego tysiąclecia, Dzieje Podkarpacia t. 5, Krosno, s. 109-160.
• Zaitz E., 2001: Początki badań archeologicznych na terenie Krakowa, Materiały Archeologiczne XXXII.
• Zaitz E., 2004: Sprawozdania z badań sondażowych prowadzonych na Rynku Głównym w Krakowie w 2003 roku, [W:] VI Konferencja Naukowo-Techniczna .REW-INŻ 2004.. Inżynieryjne problemy odnowy staromiejskich zespołów zabytkowych T. I, Kraków, s. 263-296.
• Zaitz E., 2006: Osadnictwo wczesnośredniowieczne na terenie Krakowa, [W:] Kraków w chrześcijańskiej Europie X.XIII w. Katalog wystawy, Kraków, s. 220-272.
• Zaitz E., 2006: Sprawozdanie z badań archeologicznych prowadzonych w Krakowie w 2004 roku przy przebudowie nawierzchni płyty Rynku Głównego po zachodniej stronie Sukiennic, Materiały Archeologiczne XXXVI, s. 79-142.
• Żaki A., 1965: Początki Krakowa, Kraków.
• Żaki A., 1974: Archeologia Małopolski wczesnośredniowiecznej, Wrocław, 654 s.