Odczytywanie historii zapisanej w krajobrazie

• Autorzy: Zachariasz A.

Warianty tytułu

EN

Reading the history written in the landscape

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper describes the usefulness of cartographic and iconographic sources for landscape research, especially for analysis of the layout of 18th and 19th century gardens. The 18th century landscape gardening was understood as an art of earth shaping. At that time, aesthetic aspect of landscape shaping became a very important factor influencing the design. Landscape is a part of historical heritage, and this is a patchwork influenced by different cultural trends and changes in the societies. All these factors affected historic identity of a place. Landscape studies provide valuable information about history of a place and local economy at particular time. These studies of landscape involve multidisciplinary research and analysis, when reading messages from the landscape patchworks. This paper presents a methods of reading history from landscape. The studies were done using composed garden systems, which have lost their original splendor but are still valuable parts of cultural heritage. The studies are based on Galician cadastral plans, made in Beskid Niski and Pogorze, for a taxation purposes, in the years 1846-1854. The maps are very precise and their legend contains 133 marks (including .English park.). The gardens in this area, especially .English gardens., present a high level of garden design. The cadastral maps show how fast new European trends were adapted in our Polish culture and how easily they were developing in Polish landscape emphasizing its beauty. The characteristic feature of the gardens is regional variety. The region of Beskid Niski and Pogorze, which is very picturesque, full of forests, ravines, streams and rivers made this task much easier for the gardeners. Taking the cadastral maps into consideration, one can distinguish four types of compositions: formal, natural, composite and devoid of style layouts.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; ogrody krajobrazowe; kompozycja; kataster galicyjski

EN

landscape; landscape garden; composition; Galician cadastre

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
• Czasopismo: Roczniki Geomatyki
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 5, z. 8
• Strony: 43--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz.

Twórcy

autor

Zachariasz A.

• Instytut Architektury Krajobrazu, Politechnika Krakowska,

Bibliografia

• Barwiński E., Wąsowicz M., 1935: Reformy Józefa II i jego następców i ich pozostałości archiwalne, [W:] Ziemia Czerwińska, R. I, z. 2, Lwów.
• Bogdanowski J., 1966: Ogrody włoskie pod Krakowem, Wydawnictwo PK, Architektura i Budownictwo, z.1, Kraków.
• Bogdanowski J., 1995: Podkrakowskie założenia dworskie w świetle planów katastralnych (1848), [W:] Dwór polski w XIX wieku, Warszawa 1995
• Ciołek G., 1978: Ogrody polskie, Warszawa 1956; wyd. II, red. i uzup. J. Bogdanowski.
• Ciołek G., 1965: Z dziejów kartografii ogrodów, [W:] Rejestr ogrodów polskich, z. 3, Warszawa.
• Czartoryska I., 1807: Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów, Wrocław.
• Czyżewska A., 1991: Kataster jako źródło informacji o przestrzennych wartościach kulturowych, [W:] Zeszyty Problemu Badawczego Ministerstwa Kultury i Sztuki, Gdańsk z. 4.
• Drabek J., Piątkowski F., 1989: 1000 słów o mapach i kartografii, Warszawa.
• Genga W., 1987: Identyfikacja nawarstwień kompozycyjnych zabytkowego parku w Kościelnikach, [W:] Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, T. XXI.
• Instruction zur Ausführung der zum Behufe des allgemeinen Catasters im Folge des . Patentes vom 23 Dezember 1817 ausgeordneten Landes-Vermessung, Wien 1824
• Krajobrazy polskie w litografiach., Warszawa 1863.
• Loudon J.C., 1806: A Treatise on Forming, Improving and Managing Country Residences.
• Miłobędzki A., 1978: Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa.
• Orda N., 1873.1883: Album Widoków Historycznych Polski, Warszawa.
• Rutkowski J., 1917: Galicyjski kataster gruntowy jako podstawa statystyki własności ziemskiej, [W:] Wiadomości statystyczne o stosunkach krajowych, T. XXV, z.III, Lwów.
• Stoksikówna J., 1975: Galicyjski kataster gruntowy jego geneza, dzieje i spuścizna aktowa [W:] Archeion, T.LXIII, Warszawa.
• Styś W., 1932: Metryki gruntowe józefińskie i franciszkańskie jako źródła do historii gospodarczej Galicji, [W:] Roczniki dziejów społecznych i gospodarczych, T. II, R. 1932-1933, Lwów.
• Thacker Ch., 1979: The Genius of Gardening, London.
• The Oxford Companion to Gardens, Oxford 1991.
• Vogel Z., 1806: Zbiór widoków sławniejszych pamiątek narodowych ., Warszawa.
• Wielka Powszechna Encyklopedia Ilustrowana, t. XXXV-XXXVI, Warszawa 1904, s.117-122, kataster, autorzy: S.A.Kempner, E.Chwalewik.
• Więckowska J., 1991: Założenia pałacowe i dworskie - spójność kompozycji i odrębność w krajobrazie, [W:] Wieś i miasteczko u progu zagłady, Warszawa.
• Wodzicki S., 1827: O chodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu Drzew, Krzewów., T. II, Kraków.
• Wydro J., 1967: Kataster gruntowy austriacki i jego znaczenia dla Galicji; [W:] Studia Historyczne, R. 10, 1967, z. 1/2.
• Wzorek Z., 1951: Galicyjskie plany katastralne, [W:] Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury, R. 1, z. 2, Warszawa.
• Zachariasz A., 1996: Plany katastralne ogrodów jako świadectwo rozwoju idei .ogrodu angielskiego. (na przykładzie Beskidu Niskiego i Pogórza), Kraków, praca doktorska, promotor: J. Bogdanowski.
• Zachariasz A., 1998: Polskie osiemnasto- i dziewiętnastowieczne traktaty ogrodnicze w bibliotece dworskiej - teoria i praktyka, [W:] Dwór polski w XIX wieku, Warszawa.
• Zbiór najpiękniejszych i najinteresowniejszych okolic w Galicyi, 1828.
• Zbiór widoków celniejszych ogrodów w Polszcze, Lwów 1825.1827.