Zagrożenia środowiska na terenach poeksploatacyjnych rud uranu oraz ich likwidacja

• Autorzy: Grabas K.

Warianty tytułu

EN

The environmental hazards caused by closed down mines of uranium ores and the way of minimizing these hazards

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono ocenę stanu środowiska zdegradowanego na skutek przemysłowej eksploatacji i przeróbki rud uranowych. Analizę przeprowadzono dla dwóch najbardziej reprezentatywnych obiektów: hałd skały płonnej i terenów poeksploatacyjnych rud uranu byłej kopalni "Radoniów" oraz stawu osadowego "Kowary" i jego otoczenia, zawierających zdeponowane odpady z przeróbki rud uranu i odpady przemysłowe. Eksploatacja i przetwarzanie rud uranu spowodowały tu występowanie wieloczynnikowej degradacji środowiska, będącej przyczyną powstania licznych zagrożeń o charakterze bezpośrednim i pośrednim. Zagrożenia bezpośrednie wynikały z oddziaływania promieniowania jonizującego na organizmy żywe zasiedlające badany teren. Zagrożenia pośrednie związane były natomiast z możliwością migracji zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym oraz w łańcuchu troficznym. W gruntach oraz materiale biologicznym pochodzącym z badanych terenów wykryto nadmierną koncentrację metali ciężkich oraz nuklidów promieniotwórczych. Waloryzacja stanu przyrody wykazała zmiany w składzie jakościowym i ilościowym biocenozy wodnej i glebowej, wynikające z zanieczyszczenia środowiska. Selekcja biocenozy w wodach zbiornika stawu osadowego doprowadziła do dominacji jednego gatunku glonów Palmodicytom lobatum. Zmiany dotyczące mikroorganizmów glebowych wpłynęły natomiast zasadniczo na przebieg procesów degradacyjnych w glebie, stały się przyczyną opóźnienia w formowaniu struktury i funkcji gleby oraz uniemożliwiły jej wykorzystanie jako podłoża dla roślin. Do zaburzenia naturalnej równowagi biologicznej doszło na terenie tzw. anomalii promieniotwórczej na skutek oddziaływania promieniowania jonizującego oraz niskiego odczynu gruntu. Uzyskane wyniki badań były podstawą do opracowania koncepcji rekultywacji obu obiektów i w znacznym stopniu umożliwiły opracowanie projektów technicznych. Na podstawie uzyskanych wyników opracowano metody likwidacji niektórych zagrożeń i wdrożono działania naprawcze. Opracowano i wdrożono metodę usuwania metali ciężkich ze ścieków i wód nadosadowych zgromadzonych w zbiorniku stawu osadowego, usuwania zanieczyszczeń węglowodorowych z osadów dennych stawu osadowego oraz metodę chemicznej stabilizacji osadów powierzchniowych. Wdrożenia te stanowiły ważne elementy umożliwiające rozpoczęcie prac rekultywacyjnych stawu osadowego "Kowary".

EN

Factors that have real impact on the environment degraded by industrial mining and processing of uranium ores are considered. The analysis of these factors is carried out for the two most representative objects, i.e.: o gangue heaps and the area of the former uranium mine of "Radoniow", o the "Kowary" sedimentation pond and its surroundings, where mining and industrial waste materials have been deposited. Mining and processing of uranium ore result in multifactorial degradation of the environment and pose many direct and indirect hazards. The direct hazards are due to exposure of local alive organisms to ionizing radiation. The indirect hazard is connected with the possibility that impurities can penetrate soil and water as well as they can be transferred to food chains. In soils and in biological materials sampled in these areas, an excessive concentration of heavy metals and radioactive nuclides were measured. Valuation of the condition of nature showed some qualitative and quantitative changes in water and soil biocenoses, resulting from environmental pollution. Because of the selection in an aquatic biocenosis of the sedimentation pond it was dominated by one algal species - Palmodicytom lobatum. On the other hand, the changes in the species composition of soil microorganisms significantly modified the degradation processes as well as inhibited formation of the structure and functions of the soil indispensable for the growth of plants. In the area of the so-called radioactive anomaly, a natural biological balance was disturbed due to the impact of ionizing radiatipn and acid reaction of soil. The results obtained enabled formulation of the concept of land reclamation of both objects. They were also used by technicians for the reclamation of polluted land. Based on the results of the study, specific methods for minimization of particular hazards and remedial activities were developed. In particular, there were devised and implemented 1) the method of removing not only heavy metals from waste and from supernatant waters collected in the sedimentation pond, but also hydrocarbons from the bottom sediments and 2) the method of chemical stabilization of surface deposits. These implementations play an important role in the project of the reclamation of the "Kowary" sedimentation pond.

Słowa kluczowe

PL

grunty antropogeniczne; tereny poeksploatacyjne; rudy uranu; zagrożenia radiacyjne; metale ciężkie; oczyszczanie ścieków przemysłowych

EN

uranium ores; heavy metal; industrial waste; ionizing radiation; environmental hazards

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej. Monografie
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 79, nr 46
• Strony: 287--287
• Opis fizyczny: s., bibliogr. 269 poz.

Twórcy

autor

Grabas K.

• Wydział Inżynierii Środowiska, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska, 53-370 Wrocław, Wybrzeże Wyspiańskiego 27.

Bibliografia

• [1] Adamski W., Genetyczno-strukturalne typy złóż uranowych w Polsce, mat. konf. „Pierwsza polsko-jugosłowiańska narada w zakresie geologii i metodyk poszukiwań złóż uranowych", Karpacz 17-24.10.1960, 1-9
• [2] Adamski W., Podziemne wyrobiska górnicze rejonu Kowar oraz ich wpływ na stosunki wodne i powstawanie szkód górniczych, Raport ZG 1/86 Instytut Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1986 - praca niepublikowana
• [3] Adamski W., Wpływ pouranowych wyrobisk górniczych na środowisko człowieka, w: „Człowiek, środowisko, zagrożenia", red. M. Zdulski, Państwo-Agencja Atomistyki w Warszawie, WSP Zielona Góra, Wyd. Nauczycielski Jelenia Góra 2000,61-68
• [4] Adamski W., Adamski Z., Grabas K., Stan uszkodzeń środowiska na skutek poszukiwań i eksploatacji złóż i przejawów okruszcowania uranowego na terenie byłego województwa wałbrzyskiego. Etap I, Raport SPR nr 5 Instytutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2004 - praca niepublikowana
• [5] Alloway B.J., Ayres D.C., Chemiczne podstawy zanieczyszczenia środowisk PWN, Warszawa 1999
• [6] Anielak A.M., Chemiczne i fizykochemiczne oczyszczanie ścieków, W} Uczel. Polit. Koszal., Koszalin 1998
• [7] Atomistyka oraz bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna w Polsce w roku 1999, Prezes Państwowej Agencji Atomistyki, Warszawa 2000
• [8] Atomistyka oraz bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna w Polsce w roku 2000, Prezes Państwowej Agencji Atomistyki, Warszawa 2001
• [9] Atomistyka oraz bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna w Polsce w roku 2001, Prezes Państwowej Agencji Atomistyki, Warszawa 2002
• [10] Atomistyka oraz bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna w Polsce w roku 2002, Prezes Państwowej Agencji Atomistyki, Warszawa 2003
• [11] Banaś M, Piestrzyński A., Mielniczuk W., The secondary holoes of uranium dissemination round mine dumps, Nukleonika, 1976, 21(5), 639-645
• [12] Bareja J., Uranowe złoża osadowe na obszarze Sudetów w Polsce, mat. konf. „Pierwsza polsko-jugosłowiańska narada w zakresie geologii i metodyki poszukiwań złóż uranowych, Karpacz 17-24.10.1960, 13-22
• 13] Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z., Badania ekologiczno-gleboznawcze, PWN, Warszawa 2004
• [14] Bender J., Rekultywacja terenów pogórniczych w Polsce, Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 1995,418, 75-86
• [15] Bender J., Gilewska M., Rekultywacja w konfrontacji z aktami prawnymi, badaniami naukowymi i praktyką gospodarczą, Rocz. AR Poznań, 2000, CCCXVII, 343-365
• [16] Bielińska E.J., Wiśniewski J., Zawartość wybranych metali śladowych i kształtowanie się aktywności enzymatycznej utworów piaszczystych na zalesionym zwałowisku kopalni siarki, Chem. i Inż. Ekol., 2000, 7(12), 1301-1307
• [17] Bowen H.J.M., The Environmental Chemistry ofthe Elements, Academic Press, London 1979
• [18] Brząkała W., Koszela J., Ocena stateczności stawu osadowego „Kowary", Raport SPR 8/2000 Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 - praca niepublikowana
• [19] Brząkała W., Grabas K., Koszela J., Sprawozdanie powykonawcz.e z rekultywacji stawu osadowego „Kowary" za okres 1998-2000. Raport SPR nr 3/2001 Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2001- praca niepublikowana
• [20] Brząkała W., Grabas K., Koszela J., Problemy i cele rekultywacji stawu osadowego w Kowarach, w: „Geotechnika w budownictwie i górnictwie", pod red. W. Brząkały, J. Butry, S. Gałczyńskiego, Ofic. Wyd. PWr., Wrocław 2002, 216-228
• [21] Brząkała W., Koszela J., Geotechniczne aspekty rekultywacji stawu osadowego w Kowarach, w: „Geotechnika w budownictwie i górnictwie", pod red. W. Brząkały, J. Butry, S. Gałczyńskiego, Ofic. Wyd. PWr., Wrocław, 2002,229-243
• [22] Charewicz W., Żebrowski A., Adamski Z., Kozłowski K., Sprawozdanie. Badania i analiza zagrożeń radiologicznych na terenie Politechniki Wrocławskiej w rejonie osadnika Kowary, Raport Instytutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 - praca niepublikowana
• [23] Charewicz W., Żebrowski A., Adamski Z., Kozłowski K., Kartowanie radiologiczne rejonu osadnika „Kowary", Raport Instytutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 - praca niepublikowana
• [24] Charewicz W., Żebrowski A., Adamski Z., Kozłowski K., Monitoring radiometryczny środowiska naturalnego w rejonie osadnika Kowary, Raport Instytutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 - praca niepublikowana
• [25] Charewicz W., Żebrowski A., Adamski Z., Kozłowski K., Pomiary stężeń radonu w powietrzu glebowym i w sztolniach rejonu osadnika Kowary, Raport SPR 3/99 Instytutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 - praca niepublikowana
• [26] Charewicz W., Żebrowski A., Adamski Z., Kozłowski K., Rozkład dawki pro mieniowania jonizującego w rejonie osadnika Kowary, Raport SPR Instytutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 - praca niepublikowana
• [27] Charewicz W., Żebrowski A., Adamski Z., Kozłowski K., Analiza radiometryczna próbek stałych z otworów wiertniczych w rejonie osadnika Kowary oraz pomiary in situ rozkładu dawki promieniowania jonizującego w otworach, Raport SPR 5/2000 Instytutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 - praca niepublikowana
• [28] Chibowski S., Chmiel S., Michalczyk Z., Solecki J., Szczypa J., Monitoringowe badania stanu jakości wód oraz skażeń radiochemicznych gleb i roślinności Roztocza, Przegl. Geol, 1998, Vol. 46, nr 9, 873-880
• [29] Chmiel A., Biotechnologia, PWN, Warszawa 1991
• [30] Chruściel E., Jodłowski P., Kalita S., Pieczonka J., Piestrzyński A., Effects of uranium mining on radioactive contamination in the Kletno region in Poland, J. Radioanal. Nucl. Chem., 1996, Letters 212, 259-268
• [31] Chruścielewski W., Olszewski J., Kamiński Z., Badania zagrożenia radiacyjnego środowiska naturalnego w rejonach byłych kopalń rud uranu, Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera, Łódź 1996 - praca niepublikowana
• [32] Chwastek J., Janusz W., Maciaszek J.. Repelowski A., Szewczyk J., Deformacje powierzchni terenu spowodowane działalnością górniczą. Zeszyty Nauk. Akad. Górniczo-Hutniczej nr 1363, Sozologia i Sozotechnika, z. 30, Kraków 1990
• [33] Ciężkowski W., Solecki A., Sztuk H., Część polska bazy danych o górnictwie uranu w programie PHARE Remediation concepts for the Uranium Mining Operations in CEEC, Aktualia i perspektywy górnictwa, Wrocław, 6-7 listopada 1998, Ofic. Wyd. PWr., Pr. Nauk. Inst. Górnictwa PWr. nr 84, Konferencje
• [34] Current Practices and Options for Confinement of Uranium Mill Tailings, Technical Reports Series No. 209, International Atomic Agency Energy, Vienna 1981
• [35] Człowiek i promieniowanie jonizujące, praca zbiorowa pod red. A.Z. Hrynkiewicza, PWN, Warszawa 2001
• [36] Dąbrowski A., Gnot S., Michalski A., Srzednicka J., Statystyka. 15 godzin z pakietem STATGRAPHICS®, Wyd. AR, Wrocław 1994
• [37] Decyzja PNB -258/97/S Urzędu Wojewódzkiego w Jeleniej Górze z dnia 26.08.1997 r., Decyzja PNB -300/97/S Urzędu Wojewódzkiego w Jeleniej Górze z dnia 29.09.1997 r.
• [38] Dokumentacja techniczna podłoża gruntowego w obrębie grobli i osadnika spółki' „Hydromet" w Kowarach. Wykonawca: Zakład Robót Geologicznych i Ochrony Środowiska, Sulechów 1990 r.
• [39] Domanus S., Panas J., Grzybowski Z., Czarnomska K., Badania nad wydobyciem uranu z polskiej rudy uranowej, Nukleonika, 1962, VII, nr 7-8, 487-493
• [40] Dushenkov S., Trends in phytoremediation of radionuclides, Plant and Soil, 2003, 249, 167-175
• [41] Dzidowska K., Koszela J., Koszela-Marek E., Dokumentacja geologiczno-inżynierska w związku z projektowaniem rekultywacji terenów poeksploatacyjnych byłej kopalni „Radoniów", Raport SPR nr 18 Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2004 - praca niepublikowana
• [42] Environmental Contamination from Uranium Production Facilities and their Remediation, IAEA Vienna, 2005
• [43] Falandysz J., Frankowska A., Biokumulacja pierwiastków i radionuklidów przez grzyby wielkoowocnikowe. Przegląd bibliograficzny dla ziem polskich, Roczn. PZH,2000, 51(4), 321-344
• [44] Ferdyn M., Strzyszcz Z., Zawartości metali ciężkich w wierzchniej warstwie gruntu i roślinności składowiska żużla hutniczego ZGH "Orzeł Biały", Arch. Ochr. Środ., 2002, 28 (3), 121-131
• [45] Flak H., Uproszczona dokumentacja geologiczna złoża kruszywa mineralnego hałdy byłej kopalni Wolność, Archiwum Politechniki Wrocławskiej
• [46] Gambuś F., Metale ciężkie w wierzchniej warstwie gleb i w roślinach regionu krakowskiego, Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rozprawa habilitacyjna, nr 176, 1993
• [47] Gaso M.I., Cervantes M.L., Sergovia N., Abascal F., Salazar S., Velazquez R., Mendoza R., 137Cs and 226Ra determination in soil and land snails from radioacive waste site, Science of the Total Environment, 1995, 173/174, 41-45
• [48] Gierczys J., Sobik-Szołtysek J., Zawartość metali w roślinności osadników poflotacyjnych rud Zn-Pb rejonu bytomskiego, Rudy i Metale Nieżelazne, 1999, 44, 10, 500-505
• [49] Gierczys J., Sobik-Szołtysek J., Odpady przemysłu cynkowo-ołowiowego, Wyd. Polit. Częstochowskiej, Częstochowa 2002
• [50] Gilewska M., Bender J., Znaczenie zabiegów rekultywacyjnych w kształtowaniu enzymatycznej aktywności inustrioziemu, Arch. Ochr. Środ., 1979, 1, 46-56
• [51] Gilewska M., Bender J., Wybrane wskaźniki aktywności biologicznej gruntów pogórniczych rolniczo rekultywowanych, Arch. Ochr. Środ., 1984, 3-4, 117-140
• [52] Gilewska M., Wójcik A., Aktywność enzymatyczna gruntów pogórniczych pod pionierskimi nasadzeniami leśnymi, Arch. Ochr. Środ., 1984, 3-4, 141-156
• [53] Gleboznawstwo, praca zbiorowa pod red. B. Dobrzańskiego i S. Zawadzkiego, PWRiL, Warszawa 1981
• [54] Głowacki Z., Hydrotermalne złoża uranowe w Polsce, mat. konf. „Pierwsza polsko-jugosłowiańska narada w zakresie geologii i metodyki poszukiwań złóż uranowych", Karpacz 17-24.10.1960,10-12
• [55] Gorączko W., Radiochemia i ochrona radiologiczna, Wyd. Polit. Pozn., Poznań 2003
• [56] Goszcz A., Budowa składowisk odpadów na terenach górniczych, Karbo 2000 11,392-398 '
• [57] Grabas K. i in., Monitoring wód w rejonie osadnika Kowary (raport nr 1, raport nr 2) Hydromet sp. z o.o. Kowary - praca niepublikowana
• [58] Grabas K., Steininger M., Badania wykorzystania adsorbentów mineralno-węglowych dla potrzeb ochrony środowiska, Instytut Chemii i Technologii Nafty i Węgla Politechniki Wrocławskiej - raport z realizacji projektu badawczego KBN 4S 401 010 06, Wrocław 1996
• [59] Grabas K., Steininger M., Zaolejone ziemie bielące jako surowce do produkcji sorbentów, mat. międzynarod. konf. „Analysis and utilization of oily wastes AUZO '96", Polit. Gdańska, Gdańsk 1996, 83-88
• [60] Grabas K., Steininger M., Opracowanie technologii otrzymywania nowej grupy adsorbentów oraz prace projektowo-adaptacyjne instalacji doświadczalnej do warunków produkcji przemysłowej i badania aplikacyjne otrzymanych grup adsorbentów, Instytut Chemii i Technologii Nafty i Węgla Politechniki Wrocławskiej -raport z realizacji projektu celowego KBN 3T09B 010 95 C/2758, Wrocław 1998
• [61] Grabas K., Steininger M., Zieliński S. Usuwanie metali ciężkich na sorbentach mineralno-węglowych, Ochrona Środowiska, 1998, 1 (68), 17-20
• [62] Grabas K., Kołwzan B., Biostymulacja sorpcji niklu na nośnikach węglowych, Inż. Ochr. Śr. 2000, t. 3, nr 3/4, 333-341
• [63] Grabas K., Kołwzan B., Karpińska-Smulikowska J., Nowicka E., Badania mikrobiologiczjie wód i gruntów, Raport SPR 11/2000 Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 - praca niepublikowana
• [64] Grabas K., Steininger M., Sposób wytwarzania formowanych adsorbentów mineralno-węglowych, P 182 080 (2001)
• [65] Grabas K., Koszela J., Formalno-prawne aspekty rekultywacji składowisk odpadów niebezpiecznych, w: „Człowiek - środowisko - zagrożenie", pod red. J. Zwoździaka, Ofic. Wyd. PWr., Wrocław 2002, 285-297
• [66] Grabas K., Likwidacja zagrożeń na obszarze eksploatacji i przeróbki rud uranowych w Kowarach, Inżynieria Ekologiczna, Warszawa 2002, nr 7, 97-106
• [67] Grabas K., Odpady górnictwa uranowego w Polsce, mat. konf. nauk.-tech. „Zrównoważony rozwój ekoregionu Czechy-Saksonia-Dolny Śląsk", Wrocław 16-18.10.2002, 115-120
• [68] Grabas K., Steininger M., Ostrowski A., Sałagacki Z., Urządzenie do wytwarzania sorbentów mineralno-węglowych, P 183 900 (2002)
• [69] Grabas K., Steininger M., Ostrowski A., Sałagacki Z., Sposób wytwarzania modyfikowanych adsorbentów mineralno-węglowych, przeznaczonych zwłaszcza do usuwania metali ciężkich, P 185 648 (2003)
• [70] Grabas K., Uran - zagrożenia ekologiczne w ZP R-l „Kowary", Chem. Przem., 2003,1,45-49
• [71] Grabas K., Kołwzan B., Górecka H., Żebrowski A., The accumulation of heavy metals and radionuclides in plant samples taken from the post exploatation and processing lands of uranium ores in Kowary, Chemistry for Agriculture, Vol. 5, ed. H. Górecki, Z. Dobrzański, Prague, Brussels, Czech-Pol Trade, 2004, 441-446
• [72] Grabas K., Kołwzan B., Steininger M., Usuwanie zanieczyszczeń węglowodorowych z osadów dennych stawu osadowego „Kowary" przez bioremediację in situ, Przem. Chem., 2005, 84, 10, 740-744
• [73] Grabas K., Kołwzan B., Żebrowski A., Charewicz W., Karpińska-Smulikowska I, Stan mikrobiologiczny gruntów na terenach po eksploatacji rud uranowych, w: II Kongres Inżynierii Środowiska, materiały, t. 2, Kom. Inż. Śr. PAN, Lublin 2005 (Monografie - Komitet Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, 425-432
• [74] Grabas K., Steininger M., Usuwanie metali ciężkich ze ścieków przemysłowych Z wykorzystaniem modyfikowanych adsorbentów mineralno-węglowych „Hy-drosorb", Przem. Chem., 2005, 84, 3, 179-183
• [75] Greinert H., Ochrona gleby, Wyd. Polit. Zielonogórskiej, Zielona Góra 1998
• [76] Greinert H., Greinert A., Ochrona i rekultywacja środowiska glebowego, Wyd. Polit. Zielonogórskiej, Zielona Góra 1999
• [77] Grodzinskij D.M., Estestvennaja radioakivnost rastenij i pocv, Naukova Dumka, Kijev, 1965
• [78] Gruszczyk H., Nauka o złożach, Wyd. Geol., Warszawa 1984
• [79] Grzybowska D., Pobieranie 90Sr i I37Cs przez rośliny z gleb skażonych, Nukleonika, 1972, 5-6, 331-340
• [80] Gworek B., Porębska G., Barański A., Czarnomski K., Sienkiewicz J., Ocena ryzyka gospodarowania na gruntach zanieczyszczonych metalami ciężkimi, cz. I, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 2000, 19, 63-73
• [81] Hawrysz M., Machajski J., Szczęśniak K., Ocena stateczności obwałowań stawu osadowego zakładu „Hydromet" w Kowarach, Raport serii U nr 165 Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1995 -praca niepublikowana
• [82] Hrynkiewicz A., Promieniotwórczość naturalna w środowisku, Postępy Fizyki, 1993,44, 5, 439-461
• [83] Informacja własna wynikająca z wizji lokalnych, wywiadów z mieszkańcami, wglądu do dokumentów urzędowych
• [84] Jaracz P., Promieniowanie jonizujące w środowisku człowieka, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001
• [85] Jaskólski S., Polimetaliczna mineralizacja tlenkowo-siarczkowa w granitognejsach Gór Izerskich (Dolny Śląsk) i jej pochodzenie, Pr. Geol. Kom. Nauk. Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 1967,43, 1-78
• [86] Jeliński A., Geochemia uranu w granitowym masywie Karkonoszy z uwzględ-nieniem innych masywów granitoidowych Dolnego Śląska, Inst. Geol. Biul., 1965,193,5-110
• [87] Kabata-Pendias A., Dudka S., Wyznaczanie tła zawartości metali w glebach mat. kraj. konf. „Geologiczne aspekty ochrony środowiska", 21-23.10. 1991 Wyd. AGH, Kraków
• [88] Kabata-Pendias A. (red.), Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb Metale ciężkie, siarka i WWA, Biblioteka Monitoringu Środowiska, PIOŚ IUNG, Warszawa 1995
• [89] Kabata-Pendias A, Pendías H., Biogeochemia pierwiastków śladowych, PWN Warszawa 1999
• [90] Kaczmarek B., Radkiewicz A., Opracowanie dokumentacji technicznej adaptacji ZD „Radoniów" do uruchomienia produkcji 5-6 tys. Mg/rok grysu kwarcu żyłowego „Taczalin", Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Górnictwa Odkrywkowego „Poltegor", 932/ONB, Wrocław, 1987 - praca niepublikowana
• [91] Kadłubowska J.Z., Zarys algologii, PWN, Warszawa 1975
• [92] Kalać P., A review of edible mushroom radioactivity, Food Chemistry, 2001, 75, 29-35
• [93] Kamiński J., Wróblewski J., Sprawozdanie z badań zagrożenia radiologicznego środowiska naturalnego w rejonie byłych kopalni rud uranu „Wolność", „Podgórze", „Liczyrzepa" w Kowarach w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 marca 1999 r., Państwowa Agencja Atomistyki, Biuro Obsługi Roszczeń b. Pracowników ZPR-1 w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 1999 - praca niepublikowana
• [94] Kamiński J., Wróblewski J., Badania naturalnej promieniotwórczości na terenach byłych kopalni rud uranu - ocena zagrożenia, w: „Człowiek - środowisko - zagrożenia", red. M. Zdulski, Państwowa Agencja Atomistyki w Warszawie, WSP Zielona Góra, Wyd. Nauczycielskie, Jelenia Góra 2000, 69-78
• [95] Kamiński J., Wróblewski J., Sprawozdanie z badań radiologicznych na terenie byłej kopalni rud uranu „Radoniów" w miejscowości Radoniów, gm. Lubomierz, Państwowa Agencja Atomistyki, Biuro Obsługi Roszczeń b. Pracowników Zakładów Produkcji Rud Uranu, Jelenia Góra 2001 - praca niepublikowana
• [96] Klimiuk E., Łebkowska M., Biotechnologia w ochronie środowiska, PWN, Warszawa 2003
• [97] Kobus J., Biologiczne procesy a kształtowanie żyzności gleby, Zeszyty Probl. Post. Nauk. Roi., 1995, 421a, 209-219
• [98] Kochanowski A., Witek E., Siniarska B., Bortel E., Utylizacja ścieków pogalwanicznych z zastosowaniem materiałów polimerowych i mineralnych, Przem. Chem.,2003, 82/1,38-39
• [99] Kolwzan B., Karpińska-Smulikowska J., Pawlik M., Analiza ogólnej liczebności bakterii psychrofilnych, mezofünych, miana coli w próbkach osadów dennych wód, Raport Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 - praca niepublikowana
• [100] Kołwzan B., Karpińska-Smulikowska J., Pawlik M., Kartowanie mikrobiologiczne obszaru stawu osadowego, Raport Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 - praca niepublikowana
• [101] Kołwzan B., Pawlik M., Nowikowska M., Dach J., Grabas K., Steininger M., Nowicka E., Pawelczyk A., Badania i prace biotechnologiczne przy osadach dennych stawu osadowego „Kowary", Raport Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 - praca niepublikowana
• [102] Kołwzan B., Biodegradacja produktów naftowych, w: „Zanieczyszczenia naftowe w gruncie", pod red. J. Surygały, Ofic. Wyd. PWr., Wrocław 2000
• [103] Kołwzan B., Karpińska-Smulikowska J., Grabas K., Pawlik M., Badanie wpływu autochtonicznej mikroflory wód i gruntów na migracje metali ciężkich, Raport Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 - praca niepublikowana
• [104] Kołwzan B., Karpińska-Smulikowska J., Pawlik M., Badania mikrobiologiczne wód i gruntów. Analiza ogólnej liczebności bakterii, Raport Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 - praca niepublikowana
• [105] Kołwzan B., Karpińska-Smulikowska J., Pawlik M., Dach J., Kartowanie sozologiczne, Raport Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 - praca niepublikowana
• [106] Kołwzan B., Rola mikroorganizmów w oczyszczaniu gruntów skażonych produktami naftowymi, Przegląd Komunalny, 2002, 11, 144-145
• [107] Koszela J., Muskała M., Zagożdżon P., Kartowanie geologiczne rejonu stawu osadowego „Kowary", Raport serii U nr 216 Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 - praca niepublikowana
• [108] Koszela J. i in., Projekt wypełnienia niecki osadnika, grudzień 2000 r., „GEOBAD", Wrocław - praca niepublikowana
• [109] Koszela J., Brząkała W., Grabas K., Koncepcja rekultywacji stawu osadowego „Kowary" i założenia do projektu, Raport SPR nr 14/2000 Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 - praca niepublikowana
• [110] Koszela J., Brząkała W., Koszela-Marek E., Stróżyk J., Projekt techniczny stabilizacji mechanicznej i chemicznej osadu stawu osadowego „Kowary", t. 1: Projekt techniczny stabilizacji mechanicznej. Wrocław, 2000, Raport SPR nr 33/2000 Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 - praca niepublikowana
• [111] Koszela J., Brząkała W., Stróżyk J., Projekt przykrycia rekultywowanego zbiornika. Wrocław, „GEOBAD", Wrocław 2000 - praca niepublikowana
• [112] Koszela J., Dzidowska K., Hawrysz M., Koszela-Marek E., Kupis R., Muskała M., Dokumentacja geologiczno-inżynierska dla potrzeb rekultywacji stawu osadowego odpadów z przeróbki rud uranowych w Kowarach, Raport SPR 6/2000 Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000
• [113] Koszela J., Dzidowska K., Koszela-Marek E., Ossowski J., Ocena warunków geologiczno-inżynierskich osadnika odpadów po przeróbce rud uranowych w aspekcie rekultywacji, mat. konf. „Tereny zdegradowane - możliwości ich rekultywacji", AR, Szczecin, 2000, 117-124
• [114] Koszela J., Grabas K., Ocena oddziaływania terenów poeksploatacyjnych złoża uranu w miejscowości Radoniów gmina Lubomierz na środowisko, Raport SPR nr 19 Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2004 - praca niepublikowana
• [115] Kotuła E., Badania nad trawieniem rud uranowych, praca doktorska, Politechnika Wrocławska 1969
• [116] Kowalik P., Ochrona środowiska glebowego, PWN, Warszawa 2001
• [117] Kowalik S., Zagadnienia z gleboznawstwa, AGH, Uczel. Wyd. Nauk.-Dydakt, Kraków 2004
• [118] Koziorowski B., Oczyszczanie ścieków przemysłowych, WNT, Warszawa 1980
• [119] Krzaklewski W., Pietrzykowski M., Problemy oraz możliwości biologicznej stabilizacji osadników odpadów po flotacji rud cynku i ołowiu, Miesięcznik WUG, Katowice 2001, 3, 10-17
• [120] Kulig T., Stasiak S., Czaplicki K., Projekt techniczny. Plan generalny i schematy Zakładu Doświadczalnego Chemicznych Koncentratów Uranowych w Kowarach, tzw. ZP R-l, Arch. Państwowej Agencji Atomistyki, Jelenia Góra 1963. Teczka 021
• [121] Kwapisz J., Gworek B., Rola składników gleby w wiązaniu metali ciężkich oraz możliwości ich określenia, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 2000, 19,51-61
• [122] Kyzioł J., Sorpcja i siła wiązania wybranych jonów metali ciężkich z substancją organiczną (na przykładzie torfów), PAN, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska, Zabrze 2002
• [123] Leahy J.G., Col well R.R., Microbial degradation of hydrocarbons in the envronment, Microbiological Reviews, 1990, 54, 3, 305-315
• [124] Liskiewicz H., Operat dendrologiczny dotyczący drzew rosnących na terenie zapory - stawu osadowego „Kowary" - teren Politechniki Wrocławskiej, Jelenia Góra 1999 - praca niepublikowana
• [125] Lityński T., Jurkowska H., Żyzność gleby i odżywianie się roślin, PWN, Warszawa 1982
• [126] Lorenc M.W., Dolnośląskie masywy granitoidowe jako potencjalne składowisko odpadów promieniotwórczych, 1999, Vol. 47, nr 8, 723-730
• [127] Łebkowska M., Wykorzystanie mikroorganizmów do biodegradacji produktów naftowych w środowisku glebowym, Gaz, Woda, Technika Sanitarna, 1996, 3, 117-118
• [128] Machajski J., Rogala R., Szczęśniak K., Badania stanu technicznego skarpy obwałowania stawu osadowego Zakładu Doświadczalnego Hydromet w Kowarach, Raport SPR nr 842 Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997 - praca niepublikowana
• [129] Machajski J., Pula O., Rogala R., Szczęśniak K., Projekt budowlano--wykonawczy odbudowy muru oporowego wzdłuż rzeki Jedlicy, Raport Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1998 - praca niepublikowana
• [130] Machajski J, Inwentaryzacja stanu zapory w aspekcie robót wzmocnieniowo--remontowych, obiekt: staw osadowy „Kowary", Raport SPR 13/99, Instytut Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1999 - praca niepublikowana
• [131] Maciak F., Ochrona i rekultywacja środowiska, Wyd. SGGW, Warszawa 1999
• [132] Maciejewska A., Ociepa E., Zawartość Cd, Zn, Pb, Cu i Ni w glebach regionu częstochowskiego, Inż. Ochr. Środ., 1999, 2, 229-237
• [133] Maciejewska A., Ociepa E., Bioakumulacja metali ciężkich w różnych gatunkach roślin, Inż. Ochr. Środ., 2002, 1, 45-54
• [134] Madruga M.J., Brogueira A., Alberto G., Cardoso F., 226Ra bioavailability to plants at the Urgeiriça uranium mill tailings site, J. Environ. Radioac, 2001, 54, 175-188
• [135] Marcinkowski T. i in., Ocena oddziaływania na środowisko stawu osadowego w zakładzie Hydromet w Kowarach, Raport SPR 18/98 Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1998 - praca niepublikowana
• [136] Markose P.M., Bhat I.S., Pillai K.C., Same characteristics of 226Ra transfer from soil and uranium mill tailings to plants, J. Environ. Radioac, 1993, 21, 131-142
• [137] Matkowski S., Ocena stanu technicznego zbiornika oraz możliwość jego rozbudowy i eksploatacji. Ekspertyza hydrotechniczna stawu osadowego w Kowarach eksploatowanego przez spółkę „Hydromet", CLENVIR sp. z o.o., Wrocław 1990 - praca niepublikowana
• [138] Mazurski K. R., Zagrożenia środowiska Dolnego Śląska, Ofic. Wyd. Sudety, Wrocław 1994
• [139] Miecznik J.B., Koncentracje uranu w utworach karbonu górnego i permu w depresji śródsudeckiej, Biul. Państw. Inst. Geolog., 1990, 64, 61-95
• [140] Mielczarek B., Ocena oddziaływania na środowisko oczyszczalni ścieków bytowo-gospodarczych i oczyszczalni ścieków przemysłowych w Zakładzie „Hydromet" w Kowarach przy ul. Rejtana, Politechnika Wrocławska Zakład Badawczo-Wdrożeniowy Inżynierii Ochrony Środowiska, Jelenia Góra 1998 - praca niepublikowana
• [141] Migaszewski Z.M., Gałuszka A., Zastosowanie roślin w prospekcji geologicznej oraz w pracach rekultywacyjnych, Przegl. Geol., 1998, 46, 7, 594—599
• [142] Mizerski W., Sylwestrzak H., Słownik geologiczny, PWN, Warszawa 2002
• [143] Mochnacka K., Minerały kruszcowe złoża polimetalicznego w Kowarach (Dolny Śląsk), Prace Miner., 1966, 4, 7-71
• [144] Mochnacka K., Geologia polimetalicznego złoża w Kowarach (Dolny Śląsk), Prace Geol. PAN, 1967, 40, 1-73
• [145] Mochnacka K., Banaś M., Occurrence and genetic relationship of uranium and thorium mineralization in the Karkonosze-Izera Block (The Sudety Mts, SW Poland), Annal. Soc. Geol. Pol., 2000, 70, 137-150
• [146] Mochnacka K., Prawidłowości wykształcenia mineralizacji kruszcowej w metamorficznej osłonie granitu Karkonoszy - próba powiązania ze środowiskiem geotektonicznym, mat. konf. „Problemy genezy złóż rud, mineralogia, petrografia, geochemia", wrzesień 2000, Polskie Tow. Mineralogiczne Kraków, Wyd. Nauk; „AKAPIT" 2000 (Prace specjalne, Polskie Tow. Mineralogiczne, z 16), 223-258
• [147] Molinari J., Snodgrass W.J., The chemistry and radiochemistry of radium and other elements of the uranium and thorium natural decay series, in: "The Environmental Behavior of Radium", International Atomic Energy Agency, Vienna 1990, No. 310, 11-56
• [148] Muras K., Problemy zwalczania radonu i pyłów szkodliwych dla zdrowia w kopalni „Radoniów", mat. konf. „Pierwsza polsko-jugosłowiańska narada w zakresie geologii i metodyki poszukiwań złóż uranowych", Karpacz 17-24.10.1960, 55-67
• [149] Myślińska E., Laboratoryjne badania gruntów, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1998
• [150] Niesiobędzka K., Właściwości gleb jako czynniki determinujące migracją radionuklidu l37Cs w relacji gleba-szata roślinna na przykładzie obszarów północno-wschodniej Polski, praca doktorska, Politechnika Warszawska, 1997
• [151] Niesiobędzka K., Naturalne nuklidy promieniotwórcze w glebach północno--wschodniej Polski, Chem. i Inż. Ekol., 1998, 5(7), 613-622
• [152] Niesiobędzka K., Wpływ właściwości gleb na migrację radionuklidu 137Cs w ekosystemie gleba-szata roślinna, Post. Tech. Jądr., 1998, 41 (2), 9-16
• [153] Niesiobędzka K., Transport naturalnych nuklidów promieniotwórczych w ekosystemie gleba-szata roślinna, Chem. Inż. Ekol., 1999, 6 (1), 77-87
• [154] Nowosad R., Promieniotwórczość a środowisko, w: „Zagrożenia, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczo-rolniczego", praca zbiór, pod red. St. Bieszczada i J. Soboty, Wyd. AR, Wrocław 1993, 85-103
• [155] Ocena zagrożenia radiologicznego w rejonie wyeksploatowanych kopalń rud uranowych w Sudetach Zachodnich w miejscowościach: Kowary, Radoniów, Okrzeszyn-Uniemyśl, Kopaniec, Miedzianka, Mniszków i Stare Rochowice oraz inwentaryzacja obiektów górnictwa uranowego w gminach Kamienna Góra i Lubawka, Raport 30/91 Wojskowego Instytutu Chemii i Radiometrii, Warszawa 1991 - praca niepublikowana
• [156] Ocena uranonośności Sudetów, praca zbiorowa, t. II, Materiały faktyczne -paszportyzacja złóż i punktów okruszcowań, cz. 1. Granit Karkonoszy i jego wschodnia osłona. Góry Kaczawskie. Góry Izerskie; materiały niepublikowane; Archiwum Zakładów Przemysłowych R-l Kowary w Państwowej Agencji Atomistyki Biuro Obsługi Roszczeń b. Pracowników ZPR-1 w Jeleniej Górze. Teczka 0148/1
• [157] Ocena uranonośności Sudetów, pr. zbiór., t. II, Materiały faktyczne - paszportyzacja złóż i punktów okruszcowań, cz. 2. Góry Sowie, Niecka Wewnętrzna Sudecka, Zespół jednostek geologicznych ziemi kłodzkiej; materiały niepublikowane; Archiwum Zakładów Przemysłowych R-l Kowary w Państwowej Agencji Atomistyki Biuro Obsługi Roszczeń b. Pracowników ZPR-1 w Jeleniej Górze. Teczka 0148/2
• [158] Ochmann A.A., Solecki A.T., Antropogeniczne zmiany mocy dawki promieniowania gamma w rejonie pouranowych instalacji przeróbczych w Kowarach. Przegl. Geol., 1999, Vol. 47, nr 8, 764-770
• [159] Ochrona środowiska na terenach górniczych, pr. zbiór, pod red. J. Ostrowskiego, Wyd. Inst. Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków 2001
• [160] Opracowanie kompleksowej metodyki badania oddziaływania górnictwa i przetwórstwa na środowisko oraz zasad i metod rekultywacji obszarów zdegradowanych, pr. zbiór, pod red. J. Dziewańskiego, Studia i Rozprawy, Wyd. Centrum Podst. Probl. Gosp. Sur. Min. i Energią PAN, Kraków 1991
• [161] Ossowski J., Koszela J., Koszela-Marek E., Dzidowska K., Analiza warunków hydrogeologicznych rejonu stawu osadowego odpadów pouranowych „Kowary", mat. konf. „Tereny zdegradowane - możliwości ich rekultywacji", Wyd. AR, Szczecin 2000, 179-190
• [162] Ossowski J., Koszela J., Koszela-Marek E., Wodoprzepuszczalność gruntów antropogenicznych w osadniku „Kowary", Współczesne Problemy Hydrogeologii, Wrocław 2001, X, t. 2, 139-144
• [163] Paluch J., Pulikowski K., Trybała M., Ochrona wód i gleb, Wyd. AR, Wrocław 2001
• [164] Peńsko J, Jagielak J., Biernacka M., Żak A., Badania tła promieniowania jonizującego w Kotlinie Kowarskiej, Nukleonika, 1971, XVI, nr 5-6, 293-300
• [165] Pieczonka J., Piestrzyński A., Uran a środowisko, Prace Specjalne Pol. Tow. Min., 1996, 7, 130-133
• [166] Pieczonka J., Piestrzyński A., Chruściel E., Jodłowski P., Eksploatacja rud uranu na Dolnym Śląsku i jej wpływ na środowisko, mat. konf. „Problemy genezy złóż rud, mineralogia, petrografia, geochemia", wrzesień 2000, Polskie Tow. Mineralogiczne Kraków, Wyd. Nauk. „AKAPIT" 2000, (Prace specjalne, Polskie Tow. Mineralogiczne, z. 16), 169-190
• [167] Piestrzyński A., Pieczonka J., Mielniczuk W., Chruściel E., Jodłowski P., Effects of uranium mining on the contamination of same areas in Poland, in: "Planning for environmental restoration of radioactively contaminated sites in central Europe:, Vol. 1: Identification and characterization of contaminated sites, Internat. Atomic Energy, 1996, 193-216
• [168] Piestrzyński A., Pieczonka J., Barchański B., Grabas K., Koszela J., Impact of uranium mining on the local environment, Lower Silesia, Poland, Intern. Konf. in Schlema, Wismut 2000 – Bergbausanierung
• [169] Piestrzyński A., Pieczonka J., Stan obiektów pozostałych po eksploatacji rud uranu w okolicach Jeleniej Góry, ich wpływ na środowisko i propozycje zabezpieczenia, w: „Człowiek - środowisko - zagrożenia", red. M. Zdulski, Państwowa Agencja Atomistyki w Warszawie, WSP Zielona Góra, Wyd. Nauczycielskie, Jelenia Góra 2000, 89-112
• [170] Piestrzyński A., Pieczonka J., Chruściel E., Jodłowski P., Kalita S., Przemiany środowiska naturalnego jako skutek eksploatacji rud uranu i propozycje jego stabilizacji, Kowary, Dolny Śląsk, w: „Przemiany środowiska naturalnego a ekorozwój", pod red. M.J. Kotarby, Geosfera, Tow. Badania Przemian Środowiska, Kraków, wyd. TBPŚ „Geosfera", 2001, 259-270
• [171] Piestrzyński A., Pieczonka J., Chruściel E., Model for long-term stabilization and isolation of Iow level uranium waste, Radioactive Waste Management and Environmental Remediation - ASME 2001, 1-5
• [172] Pietrzak-Flis Z., Skażenia promieniotwórcze środowiska i człowieka w Polsce, mat. XXXV Zjazdu Fizyków Polskich, Białystok 20-23.09.1999 lub www.physics.uwb.edu.pl/ptf/echa/html/pietmnic.html
• [173] Pinkas K., Badania możliwości uzyskania metali towarzyszących uranowi w rudach, Nukleonika, 1961, VI, 2, 127-133
• [174] Plan ruchu Zakładów Przemysłowych R-l w Kowarach na ¡967 rok, dotyczy eksploatacji hałd rudnych na byłej kopalni „Radoniów" w Radoniowie, pow. Lwówek Śląski, Archiwum PWr., teczka ZPR-1/0430
• [175] Podstawowe normy bezpieczeństwa dotyczące ochrony zdrowia przed promieniowaniem jonizującym pracowników i ogółu ludności (Dyrektywa Rady Unii Europejskiej nr 96/29/Euroatom), w: „Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna", Państwowa Agencja Atomistyki, Warszawa 2000, 4/96, Vol. 29
• [176] Polański A., Geochemia i surowce mineralne, Wyd. Geologiczne, Warszawa 1986
• [177] Poradnik. Metody badania i rozpoznawania wpływu na środowisko gruntowo--wodne składowisk odpadów stałych, praca zbiorowa, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2000
• [178] Porębska G., Ostrowska A., Chemizm roślin z terenów składowania odpadów, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 1999, 16, 81-98
• [179] Pozolotina V.N., Sobakin P.I., Molchanova I.V., Karavaeva E.N., Mikhailovskaya L.N., Migration and biological effect of natural heavy radionuclides on plants, Russian J. of Ecology, 2000, 1, 17-23
• [180] Program rządowy dla terenów poprzemysłowych, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004
• [181] Przylibski T.A., Występowanie i znaczenie radonu w środowisku naturalnym Dolnego Śląska, Ochrona Środowiska, 1994, 1 (52), 15-20
• [182] Przylibski T.A., Radon w środowisku wód podziemnych i górnej części litosfery, Wiadomości Chemiczne, 2002, 56,1003-1033
• [183] Realizacja planów produkcji koncentratu uranu oraz analiza kosztów jednostkowych; materiały niepublikowane; Archiwum Zakładów Przemysłowych R-l Kowary w Państwowej Agencji Atomistyki Biuro Obsługi Roszczeń b. Pracownikow ZPR-1 w Jeleniej Górze. Teczka 123
• [184] Rochel R.-. Kwapuliński J., Paukszto A. i in., Występowanie cynku w roslinach leczniczych i glebie w warunkach jego dużej pernamentnejemisji. Na przykładzie Huty Cynku „Miasteczko Śląskie", Probl. Srodowiska, 2003, 7, 5,222-226
• [185] Rosiak L., Pietrzak-Flis Z., Pobieranie 226Ra z gleby przez rośliny z rodzin traw i baldaszkowatych, Raport Centr. Lab. Ochr. Rad., nr 13,
• [186] Rosik-Dulewska Cz., Podstawy gospodarki odpadami, PWN, Warszawa 2002
• [187] Rostafiński J., Seidl O., Przewodnik do oznaczania roślin.PWRiL, Warszawa 1972
• [188] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 113, poz.1359
• [189] Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 05.11.1991 r. w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi. (Dz.U. nr 116, poz.503)
• [190] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29.11.2002 w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szkodliwych dla środowiska wodnego. (Dz..U.nr 2l2, poz.1799)
• [191] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 30 grudnia l987 w sprawie opłat za składowanie odpadów (Dz.U. nr 162, poz. 1116)
• [192] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 2002 w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. 2002, nr 111, poz. 369)
• [193] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 w sprawie wymagań dotyczących zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych w surowcach i materiałach stosowanych w budownictwie, oraz kontroli zawartości tych izotopów (Dz.U. nr 220, poz. 1850)
• [194] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 w sprawie odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego (Dz. U. nr 230, poz. 1925)
• [195] Ruffer H., Rosenwinkel K.-H., Oczyszczanie ściekówprzemysłowych, Ofic. Wyd. Projprzem-EKO, Bydgoszcz 1998
• [196] Rutkowski L., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej PWN, Warszawa 1998
• [197] Sadkiewicz H., Bareja E., Sprawozdanie z pracy Labratorium Mineralogicznego, Zakłady Przemysłowe R-1, Kowary, styczeń 1959, praca nieopublikowana, Archiwum Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach
• [198] Sawicka-Kapusta K., Świergosz R., Zając K.P., Koczyńska W., Ocena skażenia rejonu olkuskiego na podstawie badań roślinności uzytków rolnych, Sozologia i Sozotechnika, 1990, 32, 183-199
• [199] Sheard J.W., Distribution of uranium series radionuclides in upland vegetation of north Saskatchewan. II Patterns of accumulation among spacies and localities, Can. J. Bot., 1986, 64 (11), 2453-2463
• [200] Sheppard M.L., Thibault D.H., Natural uranium concentrations of native plants over a low-grade ore body, Canadian Journal of Botany, 1984, 62(5), 1069-1075
• [201] Sikora W.S., Sorpcja metali ciężkich przez minerały i skały ilaste, w: „Metodyka badań kopalin ilastych", pod red. H. Kościówki i R. Wyrwickiego, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1996
• [202] Simon S., Ibrahim S., Biological uptake of radium by terrestrial plants, in: "The Environmental Behaviour of Radium. International Atomic Energy Agency", Vienna 1990, No. 310, 545-599
• [203] Siuta J., Kucharska A., Wieloczynnikowa degradacja ziemi w Polsce, Inst. Ochr. Srod., Warszawa 1997
• [204] Siuta J., Rekultywacja gruntów. Poradnik, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1998
• [205] Siuta J., Inżynieria ekologiczna w mojej działalności, Wyd. Nauk. G. Borowski, Warszawa 2002
• [206] Siwak A., Uproszczona dokumentacja geologiczna złoża rud uranowych wg stanu na dzień 1 stycznia 1959 r. w Radoniowie, Archiwum Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach
• [207] Skawina T., Sozologia i sozotechnika, t. I, Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków 1971
• [208] Skowronek J, Dulewski J., Odpady górnicze o podwyższonej promieniotwórczości naturalnej - problemy prawne. Proceedings Int. Conf. Mine Waste Manage ment-B AT Project Application, Wrocław 2003, 108-114
• [209] Skowroński T., Kalinowska R., Pawlik-Skowrońska B., Glony środowisk zanieczyszczonych metalami ciężkimi, Kosmos, Problemy Nauk Biologicznych, 2002, 51, 2, 165-173
• [210] Sobkowski J., Chemia jądrowa, PWN, Warszawa 1981
• [211] Spiak Z. Wpływ wzrastających dawek niklu na zawartość form przyswajalnych tego pierwiastka w glebach, Zesz. Probl. Nauk. Rol., 1995, 418, 513-518
• [212] Sprawozdanie z rozruchu technologicznego chemicznej oczyszczalni ścieków przemysłowych w zakładzie Hydromet sp. z o.o. Politechniki Wrocławskiej w Kowarach przy ul. Rejtana 11, ZBW Inż. Ochr. Środ. PWr. w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2001
• [213] Sroga C, Mineralne surowce odpadowe Sudetów i Przedgórza Sudeckigo, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1997
• [214] Stare składowiska, t. I, Rozpoznanie i ocena, cz. 1, praca zbiorowa, Wyd. AR, Wrocław 1997
• [215] Stare składowiska, t. I, Rozpoznanie i ocena, część 2, praca zbiorowa, Wyd. AR, Wrocław 1999
• [216] Stare składowiska, t. II, Sanacja i kontrola, praca zbiorowa, Wyd. AR, Wrocław'2000
• [217] Stasiak S., Biegalski A., Stolorz F., Czaplicki K., Projekt wstępny Zakładu Doświadczalnego Chemicznych Koncentratów Uranowych w Kowarach, Arch. Państwowej Agencji Atomistyki, Jelenia Góra 1961. Teczka 0117
• [218] Stasiak S., Stolorz F.( Projekt wstępny Zakładu Doświadczalnego Chemicznych Koncentratów Uranowych w Kowarach - cz,ęść rysunkowa, Arch. Państwowej Agencji Atomistyki, Jelenia Góra, 1962. Teczka 0109/401/62/0118
• [219] Stefanowicz T., Otrzymywanie i odzysk metali oraz innych surowców ze ścieków i odpadów pogalwanicznych, Wyd. Polit. Pozn., Poznań 1992
• [220] Steininger M., Grabas K., Nowikowska M., Pawelczyk A., Pniak M., Charakterystyka zanieczyszczeń gruntów, osadów, wód powierzchniowych i podziemnych w otoczeniu i stawie osadowym „Kowary", Raport SPR 20/2000 Instytutu Chemii i Technologii Nafty i Węgla Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 -praca niepublikowana
• [221] Steininger M. i in., Monitoring wód w rejonie osadnika Kowary - 1999 r., Raport SPR nr 93/1999 Instytutu Chemii i Technologii Nafty i Węgla Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 - praca niepublikowana
• [222] Strzelecki R., Wołkowicz S., Radon - zagrożenie większe niż „Czernobyl", Przegl. Geol., 1993, 3, 151-154
• [223] Strzelecki R., Wołkowicz S., Nałęcz T, Pierwiastki promieniotwórcze a problem zagrożeń radioekologicznych w miastach regionu sudeckiego, Przegl. Geol., 2000, Vol. 48, nr 12, 1139-1150
• [224] Strzyszcz Z., Właściwości fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne odpadów poflotacyjnych rud cynku i ołowiu w aspektach ich biologicznej rekultywacji, Arch. Ochr. Środ., 1980, nr 3-4, 19-50
• [225] Strzyszcz Z., Oddziaływanie przemysłu na środowisko glebowe i możliwości jego rekultywacji, Zakł. Naród. im. Ossolińskich, Wyd. PAN, Wrocław 1982
• [226] Strzyszcz Z., Harabin Z., Rekultywacja i biologiczne zagospodarowanie odpadów górnictwa węgla kamiennego ze szczególnym uwzględnieniem centralnych zwałowisk. Prace i Studia nr 61, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zabrze 2004
• [227] Strzyszcz Z., Ocena przydatności i zasady stosowania różnorodnych odpadów do rekultywacji zwałowisk oraz terenów zdegradowanych działalnością przemysłową, Prace i Studia nr 60, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zabrze 2004
• [228] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B., Rośliny polskie, PWN, Warszawa 1976
• [229] Szalej M., Kurpiewski A., Badania stężeń naturalnych pierwiastków promieniotwórczych na zwałach byłych wyrobisk górniczych Sudetów Zachodnich Ośrodek Badań i Kontroli Środowiska w Jeleniej Górze, 1990 - praca niepublikowana
• [230] Szczurek A., Sawczuk S., Zuber M., Ogłaza M., Wierzchucki M., Byłe kopalnie uranu jako źródło podwyższonego poziomu promieniowania jonizującego, mat. III ogólnopolskiej szkoły „Współczesne problemy ekstremalnych zagrożeń środowiska" Jachranka, 5-7 listopada 2001, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa 2001
• [231] Szecówka M., Mineralizacja uranowa w Rudkach koło Słupi Nowej (Góry Świętokrzyskie), Zakł. Naród. im. Ossolińskich, Prace geologiczne, PAN Oddz. Kraków, Kom. Nauk. Geolog., 1987
• [232] Sztuk H., Adamski W., Gawor F., Inwentaryzacja uszkodzeń środowiska na skutek prowadzenia poszukiwań i eksploatacji złóż uranowych, Raport nr I-ll/s-5/94 Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej - praca niepublikowana
• [233] Tagungsband. Internationale Konferenz. WISMUT. Schlema, 11-14.07.2000
• [234] Terelak H., Motowiecka-Terelak T., Maliszewska-Kordybach B., Pietruch C., Monitoring chemizmu gleb ornych Polski, Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2001
• [235] Terelak H., Stuczyński T., Motowicka-Terelak T., Piotrowska M., Zawartość Cd, Cu, Ni, Pb, Zn, i S w glebach województwa katowickiego i Polski, Arch. Ochr. Środ., 1997, 3-4, 167-180
• [236] The long term stabilization of uranium mill tailings. Final report of a coordinated research project 2000-2004, IAEA, Vienna 2004
• [237] Trafas M., Gruszczyński S., Gruszczyńska J., Zawodny Z., Zmiany własności gleb wywołane wpływami przemysłu w rejonie olkuskim, w: Trafas M., Zając K.P. (red.), „Oddziaływanie kopalnictwa i przeróbki rud cynku i ołowiu na środowisko na przykładzie Olkuskiego Okręgu Rudnego", Zeszyty Nauk. AGH, Sozologia i Sozotechnika, 1990, z. 32, 143-162
• [238] Trafas M., Gruszczyński S., Określenie relacji wskaźnika bonitacyjnego terenów bezglebowych do jednostek klasyfikacji gleb, Inż. Środ., 2001, 6, 1, 161— 169
• [239] Urbański J., Zrozumieć GIS. Analiza informacji przestrzennej, PWN, Warszawa 1997
• [240] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 62, poz. 627, z późniejszymi zmianami)
• [241] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. 2001, nr 62, poz. 628)
• [242] Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. 1991, nr 101, poz. 444, z późniejszymi zmianami)
• [243] Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (Dz.U. 2001, nr 3, poz. 18, z późniejszymi zmianami)
• [244] Ustawa z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. nr 16, poz. 78, z późniejszymi zmianami)
• [245] Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. nr 27, poz. 96, z późniejszymi zmianami)
• [246] Volesky B., Holan Z.R., Biosorption of heavy metals, Biotechnol. Prog., 1995, 11,235-250
• [247] Wacławek W., Majcherczyk T., Dołhańczuk A., Pomiar aktywności cezu-137 w grzybach z lasów Opolszczyzny, Chem. Inż. Ekol., 2000, 7 (4), 405-413
• [248] Walker C.H., Hopkin S.P., Sibly R.M., Peakall D.B., Podstawy ekotoksykologii, PWN, Warszawa 2002
• [249] Warduszko T., Radwan I., Pietrzak-Flis Z., Skażenia promieniotwórcze rzek i jezior w Polsce w latach 1994-2000 na podstawie wyników badań wykonanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w latach 1994-2000, Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2001
• [250] Włodarski R., Badania nad zachowaniem się rud uranowych surowych i wytrawionych w warunkach atmosferycznych, Nukleonika, 1961, VI, nr 9, 601-613
• [251] Włodyga J. i in., Projekt technologiczny oczyszczalni ścieków zgromadzonych w stawie osadowym oraz bieżących ścieków technologicznych w zakładzie „Hydromet" sp. z o.o. Politechniki Wrocławskiej, Zakład Badawczo-Wdrożeniowy Politechniki Wrocławskiej w Jeleniej Górze, 1998 - praca niepublikowana
• [252] www.gios.gov.pl
• [253] Wyszkowski T., Technologia przerobu polskiej rudy uranowej (granitowej) na chemiczny koncentrat uranu, Sprawozdanie nr 197, IBJ 1963 - praca niepublikowana
• [254] Wyżgolik B., Karweta S., Surowiec E., Availability of heavy metals in soil of Dąbrowa Górnicza to plants, Arch. Ochr. Środ., 2002, 28(4), 41-50
• [255] Yang J., Volesky B., Biosorption of uranium on Sargassum biomass, Wat. Res, 1999, 33(15), 3357-3363
• [256] Zajączkowski W., Poszukiwanie złóż uranu metodami geochemicznymi na obszarach Sudetów, Biul. Inst. Geol., 1968, 214, 5-74
• [257] Założenia budowy Doświadczalnego Zakładu Chemicznych Koncentratów Uranowych w Kowarach, tzw. ZP R-l, Arch. Państwowej Agencji Atomistyki, Jelenia Góra, 1961. Teczka 0173/408/61/0169
• [258] Założenia programu rządowego dla terenów poprzemysłowych, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2003
• [259] Zarządzenie Pełnomocnika Rządu ds. Wykorzystania Energii Jądrowej i Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 9.08.1972 r.
• [260] Zawada E., Ocena oddziaływania Zakładu „Hydromet" sp. z o.o Politechniki Wrocławskiej w Kowarach woj. jeleniogórskie na stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych, Wrocław 1995 - praca niepublikowana
• [261] Zdulski M., Działalność Zakładów Przemysłowych R-1 w Kowarach - próba oceny, Post. Tech. Jądrowej, 1999, Vol. 42, z. 1, 24-33
• [262] Zdulski M., Instytucje totalne w monocentrycznym ładzie społecznym, Roczniki Jeleniog., 1999, t. XXXI, 157-167
• [263] Zdulski M., Kopalnie uranu w prasie krajowej, regionalnej i lokalnej, Zeszyty Prasoznawcze, 1999, nr 1-2, 143-155
• [264] Zdulski M., Źródła do dziejów kopalnictwa uranowego w Polsce, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Wyd. DiG, Warszawa 2000
• [265] Zhu Y.G., Shaw G., Soil contamination with radionuclides and potential remediation, Chemosphere, 2000, 41, 121-128
• [266] Zieliński S., Skażenia chemiczne w środowisku, Ofic. Wyd. PWr., Wrocław 2000
• [267] Żak A., Posłuszny K., Biernacka K., Ocena przydatności materiału zgromadzonego na hałdzie pouranowej w Radoniowie oraz ocena narażenia pracowników zatrudnionych przy pracach związanych z materiałem zgromadzonym na hałdzie na podstawie wyników badań środowiskowych, Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej Zakład Dozymetrii, Warszawa październik 2003 - praca niepublikowana
• [268] Żak A., Biernacka K., Isajenko K., Lipiński P., Posłuszny K., Sibiga T.J., Environmental assessment of the material deposited on the former uranium mining disposal dump in Radoniów, Prace Naukowe GIG „Górnictwo i Środowisko", 2004, 1, 141-143, Katowice 2004
• [269] Żebrowski A., Charewicz W.A., Walkowiak W., Sytuacja radiologiczna w rejonie stawu osadowego odpadówpouranowych w Kowarach, mat. III kraj. konf. „Radiochemia i chemia jądrowa" - Streszczenia, Kazimierz Dolny, 6-9 maja 2001, 86