Longitudinal Tracery Windows in Silesian Churches from the Second Half of the 13th Century

• Autorzy: Golasz-Szołomicka H.

Warianty tytułu

PL

Podłużne okna maswerkowe w kościołach śląskich z 2. połowy XIII w.

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Tracery windows were an important architectural decorative element of churches. Their development was connected with a new Gothic building style that enabled the transmission of the pressure from the vaults to external wall pillars (buttresses) The result was a lightening of the longitudinal walls and large window openings to be introduced [3], [28]. It was impossible to glaze large and wide windows with the use of small panes which were then produced. The light structure of tracery was then used to divide the windows. Right from the beginning, builders in Silesia were trying to use various compositions of traceries in a single building. This is exemplified in the oldest preserved group of tracery windows, in the presbytery and the transept of the Cistercian Church in Henryków, from the end of the first half of the 13th century.

PL

W 2. połowie XIII w. znacznie wzrosła wysokość kościołów oraz wielkość okien. Oprócz okien dwu- i trójdzielnych, jakie występowały już w 2. ćwierci tego stulecia, we wschodnich elewacjach wielkich założeń w Lubiążu i Kamieńcu Ząbkowickim wykonano szerokie okna czterodzielne. Ażurowe, złożone kompozycje w podłuczu okien można podzielić na dwie grupy, które zapoczątkowane zostały w 2. ćwierci XIII w.: - kompozycje centralne, w których występuje koło, trójliść lub wieloliście, - kompozycje kilkupoziomowe złożone z trójliści ostrołukowych otwartych, trójliści kolistych zamkniętych i czteroliści. Przekroje laskowań tworzył słupek z wtopioną kolumienką (formą wałkową) lub wydłużony słupek zakończony trapezowo, z uskokami lub wklęskami, co przyczyniło się do tworzenia układu warstwowego i wysmuklenia proporcji. Takie same przekroje kontynuowano w krzywolinijnej części maswerku. Tylko nieliczne okna otrzymały profilowane ościeża - w Złotoryi, Trzebnicy i Lubiążu.

Słowa kluczowe

EN

Silesian churches from 2nd half of 13th century; windows in church facades; tracery with central compositions; tracery with a few level compositions

PL

kościoły śląskie z 2. połowy XIII w.; układ okien w elewacji

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 1(27)
• Strony: 15--22
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., rys.

Twórcy

autor

Golasz-Szołomicka H.

• Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology

Bibliografia

• [1] Arszyński M., Mroczko T., Architektura gotycka w Polsce, Katalog zabytków, edited by A. Włodarek, Warszawa 1995.
• [2] Barczyńska K., Architektura sakralna Śląska z lat 1268–1320,doctoral dissertation, Wrocław 2006.
• [3] Binding G., Masswerk, Damstadt 1989.
• [4] Choisy A., Histoire de lۥ architecture, Paris 1943.
• [5] Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Śląska opolskiego, Kraków 1973.
• [6] Czerner R., Lasota C., Rozwój architektury kościołów franciszkanów w Lwówku Śląskim, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej Politechniki Wrocławskiej, No. 19, Studies and Materials No. 9,Wrocław 1988, p. 75–95
• [7] Gorzkowski R., Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Złotoryi, Złotoryja 1999.
• [8] Grzybkowski A., Kaplica zamkowa w Raciborzu, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 1994, Vol. 39, No. 4, p. 243–265.
• [9] Kozaczewska-Golasz H., Miejskie kościoły parafialne XIII w. na Śląsku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1986, Vol. 31, No.1, p. 17–42.
• [10] Kozaczewska-Golasz H., Nie zrealizowane założenie kościoła w Małujowicach, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 976,Vol. 21, No. 2, p. 169–186.
• [11] Kozaczewska-Golasz H., Golasz-Szołomicka H., Od kolumienki do maswerku, „Architectus” 2008, No. 1 (23), p. 29–40.
• [12] Kozaczewska-Golasz H., T. Kozaczewski T., Kościół pocysterski p.w. NM Panny w Kamieńcu Ząbkowickim, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej Politechniki Wrocławskiej, No. 19, Studies and Materials No. 9, Wrocław 1988, p. 235–276.
• [13] Kozaczewska-Golasz H., Kozaczewski T., Trzynastowieczny kościół N.P. Marii w Złotoryi, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej Politechniki Wrocławskiej, No. 22, Studies and Materials No. 11,Wrocław 1989, p. 113–139.
• [14] Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII w. na Śląsku, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej Politechniki Wrocławskiej, No. 23, 28,29, 30, Monographs No. 11, 16, 17, 18, Wrocław 1990, 1994.
• [15] Kutzner M., Cysterska architektura na Śląsku w latach 120 –1330,Toruń 1969.
• [16] Kutzner M., Racibórz, Wrocław 1965.
• [17] Landwehr von Pragenau M., Kuhn W., Geschichte der Stadt Teschen, Würzburg 1976.
• [18] Lutsch H., Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesiens,Vol. 1–4, Breslau 1889–1903.
• [19] Łużyniecka E., Architektura klasztorów cysterskich, filie lubiąskie i inne cenobia śląskie, Wrocław 2002.
• [20] Łużyniecka E., Architektura średniowiecznych klasztorów cysterskich filiacji lubiąskiej, Wrocław 1995, p. 83–112.
• [21] Małachowicz E., Architektura zakonu dominikanów na Śląsku, [in:]Z dziejów sztuki śląskiej, (ed.) Z. Świechowski, Warszawa 1978, p. 93–147.
• [22] Małachowicz E., Katedra wrocławska. Dzieje i architektura, Wrocław 2000.
• [23] Małachowicz E., Wczesnośredniowieczna architektura kościoła dominikanów we Wrocławiu, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1975, Vol. 20, No. 1, p. 11–50.
• [24] Małachowicz E., Wrocławski zamek książęcy i kolegiata św. Krzyża na Ostrowie, Wrocław 1995.
• [25] Pilch J., Architektura gotycka kościoła klasztornego cystersów w Lubiążu, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1973, Vol.18, No. 1, p. 35–50.
• [26] Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Arkady,Warsaw 2005.
• [27] SR, Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau 1875–1930.
• [28] Viollet-le-Duc E., Dictionnaire Raisonné de l’Architecture Française du XIe au XVIe siècle, Paris 1866–1875.