Opactwo cysterskie w Lądzie nad Wartą. Sprawozdanie z badań architektonicznych, sezon I-2007 r.

• Autorzy: Łużniewska E.

Warianty tytułu

EN

The Cistercian abbey in L d by the River Warta. Architectonic investigations' report, I-2007 season

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Bezpośrednią przyczyną podjęcia badań architektonicznych dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie są planowane w przyszłości prace remontowe budynku klauzury, głównie jego elewacji (il. 1). Oprócz tego od dłuższego czasu istnieje przeświadczenie o konieczności podjęcia kompleksowych studiów architektury, ponieważ dotychczasowe analizy nie przyniosły odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące przemian budowli opactwa. Dlatego też w porozumieniu z Wielkopolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Poznaniu opracowano ramowy, wieloletni program prac badawczych. Pierwsze badania architektoniczne odbyły się w lipcu 2007 r. Prace prowadzono dzięki życzliwości Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie. Istotną ich częścią była kwerenda archiwalna źródeł, zwłaszcza ikonograficznych. Prace terenowe miały charakter rozpoznawczy i brali w nich udział doktoranci oraz studenci Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej: mgr Barbara Pierścionek-Wolbach, Agnieszka Bus, Ewelina Kolasińska, Paulina Michniak, Paweł Sobański, Ewa Pankowska, Katarzyna Podrygajło, Izabela Przybylska. Pierwszym etapem badań była aktualizacja rzutów i elewacji budynku klauzury w skali 1:200. Następnie wykonano pomiary metryczne i stratygraficzne budulca w miejscach pozbawionych tynku. W dalszej kolejności przeprowadzono inwentaryzację wybranych detali architektonicznych.

EN

The direct cause of carrying out architectonic investigations in the former Cistercian abbey in Ląd are repair works of the enclosure building, mainly its elevations, planned in the future. Apart from this, for a long time there has existed the conviction of a need for such complex architecture investigations, because the hitherto existing analyses brought no answers to the basic questions related to building changes in the abbey.That is why a generally outlined multiyear interdisciplinary programme of the investigation procedure has been elaborated - the first season of architectonic investigations took place in July 2007. An important part of the research was the archival examination of sources, especially iconographic. Terrain works had a recognition character - in which post graduate students and students of the Department of Architecture of the Wrocław Technical University took part. The first stage of investigations was the bringing up to date of projections and elevations of the enclosure building in the scale of 1:200. The metric and stratigraphic examinations of the building material visible in places with no plaster, were carried out. A successive stage of works was the inventory of selected architectonic detail. The preliminary architectonic examinations of the enclosure allowed separating a part of the building with a different wall construction, and became the basis for elaborating a detailed programme of further works.

Słowa kluczowe

PL

opactwo cysterskie; Ląd nad Wartą; badania architektoniczne

EN

Cistercian abbey; Warta Land; architectural research

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2008
• Tom: Nr 1(23)
• Strony: 55--65
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., rys.

Twórcy

autor

Łużniewska E.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

Bibliografia

• [1] Architektura gotycka w Polsce, red. T. Mroczko i M. Arszyński, t. 2, Katalog zabytków, red. A. Włodarek, Warszawa 1999, s. 136, il. 218, s. 443.
• [2] Badania architektoniczne zespołu pocysterskiego w Lądzie, gmina Lądek, oprac. J. Stępkowski, L. Czapski, K. Janiszewski, Ląd 2000.
• [3] Domasłowski J., Kościół i klasztor w Lądzie, „Zabytki Wielkopolski”, Warszawa−Poznań 1981.
• [4] Gawarecki W.H., Początek i wzrost zakonu benedyktyńsko – cistercyenskiego łącznie i klasztoru lendzkiego, tego instytutu w Guberni Kaliskiej, w obwodzie końskim położonego, „Magazyn Powszechny” 1840, t. 7, z. 5, s. 518−543.
• [5] Inwentaryzacje elewacji budynku klauzury dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie: wschodnia, południowa, zachodnia, skala 1:100,1973 (światłokopie w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie).
• [6] Inwentaryzacja rzutu przyziemia kocioa i klasztoru pocysterskiego, Ląd, pow. Supca, oprac. A. Werc, J. Marciniak, Z. Gerke, J. Kaszub,Ląd 1968 (maszynopis i plany w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie).
• [7] Kamiński M., Dawne opactwo zakonu cysterskiego w Lądzie nad Wart. Zarys dziejów i zabytki sztuki, Warszawa 1936.
• [8] Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 5, z. 9, Powiat koniski, oprac. J. Eckardtówna, J. Orańska, Warszawa 1952; z. 22; Powiat supecki, oprac. J. Eckardtówna, J. Orańska i M. Kwiczala, Warszawa 1960, s. 6–14, 20–21.
• [9] Kutzner M.,średniowieczne opactwo cysterskie w Lądzie, Poznań 1955 (maszynopis w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie).
• [10] Kutzner M.,średniowieczne cysterskie opactwo w Lądzie nad Wart,„Biuletyn Historii Sztuki” 1957, t. 19, z. 3, s. 282−283.
• [11] Kutzner M., Clasen K.H., Deutsche Gewölbe der Spätgotik, Berlin 1958, (rec.) „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1959, t. 4, z. 3−4, s. 310−317.
• [12] Kutzner M., Architektura, [w:] J. Topolski (red.), Dzieje Wielkopolski, t. 1, Do roku 1793, Poznań 1969, s. 371−396.
• [13] Kutzner M., redniowieczny klasztor cysterski w Lądzie nad Wart,[w:] Regnum Bohemiae et sacrum Romanum Imperium. Sbornik k pocetJiiho Kuthana, Praha [2005], s. 465−492.
• [14] Linette E., Architektura dawnego opactwa cystersów w Lądzie,t. 1−2, Poznań 1970 (1977) (maszynopis w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie).
• [15] Łaguna S., recenzja pracy W. Łuszczkiewicza Dawne opactwo cysterskie w Lądzie, „Kwartalnik Historyczny” 1988, t. 12, s. 586−590.
• [16] Łoziński J.Z., Miłobędzki A., Atlas zabytków architektury w Polsce,Warszawa 1967.
• [17] Łuszczkiewicz W., Opactwo cysterskie w Lądzie nad Wart i jego średniowieczne zabytki sztuki, „Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce” 1888, t. 3, z. 4, s. 107−139.
• [18] Małecki A., Klasztory i zakony w Polsce w obrbie wieków rednich. Przewodnik naukowy i literacki, t. 2, 1875, s. 591.
• [19] Miłobędzki A., Architektura królestwa Polski w XV wieku, [w:] P. Skubiszewski (red.), Sztuka i ideologia XV wieku, Warszawa 1978, s. 461−477.
• [20] Miłobędzki A., Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1978, s. 79.
• [21] Nowodworski M., Encyklopedia kocielna, t. 3, Płock 1874, s. 601.
• [22] Pajzderski N., Koció w. Jana w Gnienie i jego dekoracje z XIV wieku, „Prace Komisji Historii Sztuki” 1923, t. 22, s. 73−104.
• [23] Rzut kościoła klasztornego w Lądzie, K. Wojciechowski, 1907 (oryginał w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie).
• [24] Sobieszczański F.M., Wiadomoci historyczne o sztukach piknych w dawnej Polsce, t. 1, Warszawa 1847, s. 69.
• [25] Sobieszczański F.M., Kociói klasztor w Lądzie, „Tygodnik Ilustrowany” 1862, nr 5, s. 260.
• [26] Sypniewski T., Inwentaryzacja dawnego klasztoru cystersów: piwnice, parter, pitro i przekroje: AB, CD, EF, GH; poddasze, pópitrze1 i pópitrze 2, 1961 (światłokopie w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie).
• [27] Walicki M., Sztuka Polska za Piastów i Jagiellonów, [w:] J. Starzyński, M. Walicki, Dzieje sztuki polskiej, Warszawa 1936,s. 19−148.
• [28] Werc A., Badania architektoniczne elewacji d. klasztoru Cystersów w Lądzie n. Wart, pow. Konin prowadzone 19731975, 1975(maszynopis w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie).
• [29] Winter F., Die cistercienser der nordöstlichen Deutschlands, Gotha 1868−1871, t. 1, s. 131.
• [30] Wyrwa A.M., Ląd, [w:] A.M. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek (red.), Monasticon Cisterciense Poloniae, Poznań 1999, t. 2,s. 189−201.