Grody Niemczy i Wrocławia we wczesnym średniowieczu

• Autorzy: Małachowicz E. , Szynkiewicz A.

Warianty tytułu

EN

The strongholds of Niemcza and Wroclaw in the early Middle Ages

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Postęp badań nad dziejami wczesnośredniowiecznego Śląska zauważalne rezultaty przyniósł dla centralnej jego części, tj. terytorium dawnego plemienia Ślężan. W szczególności dotyczy to tylko dwóch głównych grodów: Niemczy i Wrocławia, mimo że już w połowie IX w. tzw. Geograf Bawarski naliczył 15 grodów (civitates) należących do tego plemienia, a w następnych stuleciach mogło powstać ich więcej. Za najstarszy i główny gród ślężański uważana jest Niemcza. Jej historyczna nazwa Nemci (Niemce) sugeruje obce jej założenie czy zajmowanie przez ludzi nieznających mowy słowiańskiej, tj. "niemych". Tak sądził Thietmar chociaż są też i inne hipotezy. Nieznane są najwcześniejsze dzieje Niemczy, ale można sądzić, że na kulminacji wzgórza w południowo--zachodniej jego części mogła powstać w grupie skalnych ostańców (gnejsy) siedziba jakiegoś władyki. Ponieważ była obronna, mogła też dawać w potrzebie schronienie mieszkańcom z luźnej zabudowy na niższym tarasie - równinie. Ze wzrostem liczebności tych ostatnich najbliższy obszar osadnictwa i wspomnianej siedziby osłonięto wałem obronnym, zamykającym skalisty cypel wzgórza o naturalnych walorach obronnych. Mogło to nastąpić w VIII w., a może wcześniej (nie ma istotnych tego śladów), ale nie później.

EN

The discovery of older building relics under Wrocław Cathedral, in 1997 and 1998, initiated investigations of early mediaeval architecture in Silesia, which took place until the year 2007. As a result not only the processes of development of main strongholds - Niemcza and Wrocław - were examined but also the remains of hitherto unknown sanctuaries were discovered - stone churches in Niemcza (end of the 9th c.), in Wrocław (beginning of the 10th c.) and on the hill of Gromnik (c. mid?10th c.). Two of them are similar to Moravian churches, hall-like with a choir annex, and the third is a gable roof rotunda. Most likely these were sanctuaries of Slavonic rites (of Cyrillic-Methodist type), changed in the second half of the 10th c. into the Latin one.

Słowa kluczowe

PL

gród; Niemcza; Wrocław; średniowiecze; badania wczesnośredniowiecznego Śląska

EN

strongholds; Niemcza; Wrocław; Middle Ages; early studies of Silesia

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2008
• Tom: Nr 1(23)
• Strony: 21--27
• Opis fizyczny: Bibliogr. 7 poz., rys.

Twórcy

autor

Małachowicz E.

autor

Szynkiewicz A.

• PAN we Wrocławiu

Bibliografia

• [1] Bieniek S., Piotr Włostowic, Wrocław 1965.
• [2] Hołubowicz W., Z prac wykopaliskowych w Niemczy Śląskiej (IX–XIV w. n. ery) w roku 1960, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne” 1960, t. 3, s. 36–40.
• [3] Jaworski K., Niemcza we wczesnym średniowieczu, [w:] Atlas historyczny miast polskich, pod red. M. Młynarskiej-Kaletynowej, t. 4, Niemcza, Wrocław 2003, s. 6.
• [4] Kronika Thietmara, wyd. i przeł. M.Z. Jedlicki, Poznań 1953, s. 554−555.
• [5] Małachowicz E., Katedra Wrocławska, Wrocław 2003, s. 19−27.
• [6] Małachowicz E., Szynkiewicz A., Wczesnośredniowieczny kościół obrządku słowiańskiego w Niemczy, „Architectus” 2007, nr 1−2 (21−22), s. 17−23.
• [7] Małachowicz M., Dzieje zabudowy Gromnika, [w:] K. Jaworski, A. Pankiewicz (red.), Gromnik. Z dziejów zasiedlenia i zagospodarowania szczytu, Wrocław 2007, s. 49–78.