Mozaika jako element kolorystycznego określenia przestrzeni architektonicznych

• Autorzy: Cisek E.

Warianty tytułu

EN

The mosaic as an element of colour characterization of architectural space

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mozaiki należą do najstarszych form ekspresji artystycznej. Pierwotnie stosowano je wyłącznie jako element dekoracyjny, z czasem stały się częścią łączącą i dopełniającą w sposób niepodporządkowany strukturę architektoniczną. Najważniejszą cechą charakterystyczną mozaiki była zdolność wydobywania światła. Ludy Sumerów ozdabiały ściany i kolumny stosując do tego celu małe, gliniane, barwne przedmioty w prostych kolorach. Świątynia Mozaik w okręgu religijnym w Uruk (Irak, ok. 3500 r. p.n.e.) była zdobiona dekoracją wykonaną z glinianych stożków z malowanymi główkami, osadzonych w jeszcze wilgotnej powierzchni ściany. Elementy kompozycji, w kolorach: czerwonym, czarnym lub żółtym, tworzyły geometryczny wzór w kształcie podwójnych rombów, pokrywając kolumny i ściany wewnętrznego dziedzińca. Ta spektakularna technika, znana z wielu stanowisk mezopotamskich a także z Dolnego Egiptu, została z czasem zaniechana. Cywilizacje prekolumbijskie z południowej i środkowej Ameryki oraz południowego Meksyku używały odmiennego materiału: masy perłowej, metali, łusek gadów i twardych kamieni o wyrazistych odcieniach, np. malachit, gabro i dioryt. Na szczególną uwagę zasługuje geometryczna dekoracja w kolorze czerwonym, zdobiąca ściany budowli Mitli w dolinie Oaxaca. Egipcjanie pokrywali farbą cegły, które włączone w konstrukcję budynku uwypuklały figury polichromiczne. Stosowano też artesonado - technikę drewnianej mozaiki, w której małe kawałki o różnych kształtach, rozmiarach, a czasem i kolorze, były zestawiane razem lub wpuszczane jedne w drugie. Pierwsze mozaiki w antycznej Grecji, przedstawiające zwierzęta i istoty im podobne, tworzono z okrągłych, oszlifowanych kamieni, pozbawionych jednak odcieni. Otoczaki w kolorze białym i ciemnoniebieskim były dopełniane elementami o innej barwie, np. szarej, dla podkreślenia cienia lub uplastycznienia niektórych detali. Na po-sadzkach mozaikowych w Pella (Macedonia, 375-300 p.n.e.) sylwetki postaci określono dodatkowo cienkimi paskami z ołowiu. Dopiero jednak w kulturze helleńskiej ta forma dekoracji stała się produktem bardziej dopracowanym i wyrafinowanym. Mozaiki z tego okresu wykonywano z otoczaków barwnych lub białych na czarnym tle. Centralne pole kompozycji posadzki otaczała zwykle ozdobna rama. Stosowano również ciosane kamienie, a także niecodzienne materiały - onyks, serpentyn i masę szklaną. Posadzki na wyspie Delos (druga połowa II w. p.n.e.) wykonano z elementów szkliwionych w kolorze czerwonym i zielonym. Mozaiki te pełniły funkcję dekoracyjną. Przedstawiały głównie: postacie, martwe natury, scenki dionizyjskie i epizody z mitologii.

EN

Mosaics belong to the oldest form of artistic expression. Originally, they were used solely as a decorative element. Roman artists gave this form of art a new dimension. The mosaic became an element uniting and completing the architectural structure. The most important characteristic of the mosaic is its capacity for bringing out the light. In sacred architecture it was a colourful element of a building, filling the apses, semidomes and domes. Decorations placed in domes were to enhance the significance of this architectural element as a model of Heaven. The motif of a mosaic accentuated the form and character of the architectural element decorated. In the 5lh century a huge background of gold was commonly used joining the elements of structure of the building. The end of the 13'h century was the beginning of the twilight of the mosaic. Only since the 19lh century the mosaic returns as an element of the Catalonian architectural style called modernisme - the Spanish counterpart of Art Nouveau. This was an attempt at combining painting, sculpture, craft and architecture, which is best exemplified in the woks of Luise Domenech y Montaner, Antonio Gaudi, Ignasi Mas y Morell and Adolfo Ruiz y Casamitjana. Gaudi's mosaics made the objects designed by him distinguishable jn the urban composition of Barcelona, visually brightening the surroundings, additionally integrating elements of the elevation or the interior. Mosaics appear in the works of Juan O'Gorman, Bruce Alonzo Goff and Friedensreich Hundertwasser, in the second half of the 20,h century. Mosaics of the Mexican architect Juan O'Gorman cover the elevations and the interior of buildings. Decoration is made of natural stone in the colour of the native surroundings, due to which the objects perfectly harmonize with the landscape. Goff s mosaics, surrounding the fireplace, enhance the centre of the house. Hundertwasser applied this kind of decoration as an element allowing the forming of a positive relation between man and nature. Mosaics unite elements of the architectural structure and emphasise individual space. Nowadays, floor mosaics are most commonly applied. They cover pavements, small urban interiors and adjacent garden spaces. The mosaic pattern can direct attention, accentuate the shape of the interior or contrast it, bring in an element of motion or roundness, and emphasise an important point in space. Contem-porary mosaics, as a play of light and suitably matched colours, form an artistic element merging with architecture and uniting it with its natural surroundings.

Słowa kluczowe

PL

mozaika; przestrzeń architektoniczna

EN

mosaic; architectural space

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2002
• Tom: Nr 2(12)
• Strony: 49--59
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz.

Twórcy

autor

Cisek E.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

Bibliografia

• [1] Bernhard Marianne, Klasztory, Diogenes, Warszawa 2000.
• [2] Costantino Maria, Art Nouveau, Bison Group, Londyn 1989.
• [3] Da Villa Urbani Maria, Die Basilika San Marco, Kina Italia, Mediolan 2001.
• [4] Chavarria Joaquim, Mozaika, Arkady, Warszawa 1999.
• [5] Grabar Oleg, Alhambra, WAIF,Warszawa 1990.
• [6] Humphrey Caroline, Vitebsky Piers, Architektura sakralna, Muza, Warszawa 1998.
• [7] Jastrzębowska Elżbieta, Sztuka wczesnochrześcijańska, WAiF, Warszawa 1988.
• [8] Jencks Charles, Architektura późnego modernizmu, Arkady, Warszawa 1989.
• [9] Koch Wilfried, Style w architekturze, Bertelsmann, Warszawa 1996.
• [10] Kumaniecki Kazimierz, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, PWN, Warszawa 1964.
• [11] McCoy Esther, Mosaics of Juan O'Gorman, „Arts and Archiecture", 1964, nr 2.
• [12] Neret Gilles,KlimtGustav, Taschenl Tmc Art, Kolonia 2000.
• [13] Rand Harry, Hundertwasser, Benedikt Taschen, Kolonia 1991.
• [14] Renfrew Colin, Archeologia. Komputerowa rekonstrukcja zaginionej rzeczywistości, Muza, Warszawa 1997.
• [15] Rezler Agnieszka, Artyści na bruk, „Magazyn Budowlany", 1999, nr5.
• [16] Wallis Mieczysław, Secesja, Arkady, Warszawa 1984.
• [17] Winskowski Piotr, Modernizm przebudowany, Uniwersitas, Kraków 2000.
• [18] Zerbst Rainer, Antoni Gaudi, Taschen, Warszawa 1985.
• [19] Zevi Bruno, Saper vedere Architettura, „Architektura", 1960, nr 6.
• [20] Moda w architekturze, Materiały VI Sympozjum, KUiA PAN, Gliwice 2001.