Historia powstania oranżerii

• Autorzy: Gronostajska B.

Warianty tytułu

EN

The story of the origin of greenhouses

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Im większy jest rozwój cywilizacji, tym bardziej ludzie oddalają się od przyrody, stają się zamknięci we wnętrzach mieszkalnych i biurowych oraz środkach transportu, a przez to całkowicie odizolowani od swobodnie rosnącej zieleni, otwartych przestrzeni i czystego powietrza. Konieczne były dziesięciolecia, aby bardziej konserwatywni architekci dali się przekonać swoim postępowym kolegom, że wprowadzenie szkła może zmienić wygląd i funkcję budynków. W ostatnim dziesięcioleciu w wielu krajach wybudowano, stosując nowoczesną technologię, budynki mieszkalne z zastosowaniem dużych powierzchni szklanych. Ludzie żyjący "pod szkłem", według autorów tych projektów, mają bezpośredni kontakt z otoczeniem, żyją bliżej natury, mają możność korzystania z niekonwencjonalnych metod pozyskiwania energii. Budynki wykonane w całości lub częściowo w szkle są bardziej atrakcyjne, nie tylko dla mieszkańców, lecz również dla osób oglądających je z zewnątrz. Propagatorem idei naturalnego współżycia człowieka z przyrodą był fiński architekt Alvar Aalto. Traktował on architekturę jako ogniwo pośrednie między człowiekiem a środowiskiem naturalnym. Coraz częściej można zauważyć, jak do istniejących domów dobudowuje się mniejsze lub większe szklarnie i werandy, często zupełnie nieharmonizujące z istniejącą formą budynku. Niektóre balkony czy loggie obudowuje się szkłem, w celu uzyskania miejsca dla roślin oraz do rekreacji; mogą być one wtedy używane przez cały rok. Mając to na uwadze można już na etapie pracy projektowej, wprowadzić element zielonej izby1. Współczesne działania związane z projektowaniem obiektów mieszkaniowych nie zawsze uwzględniająhuma-nitarne aspekty życia w mieszkaniu-osiedlu. Jakość życia w przestrzeniach zurbanizowanych nieustannie się pogarsza. Jest to związane z niewłaściwym ukształtowaniem architektury i niedostatecznymi walorami estetycznymi nowego budownictwa osiedlowego, co powoduje pogorszenie warunków życia w miastach. A przecież już w 1849 r. Ruskin pisał: "możliwe, że nie jesteśmy zdolni tworzyć architektury solidnej, pięknej czy ekspresyjnej, ale stać nas przecież na architekturę uczciwą". Ruskin uważał, że architektura, oprócz cech użytkowych, powinna wpływać na doskonalenie człowieka poprzez polepszenie jego samopoczucia, radość z pracy, mieszkania itp. Nie jest obojętne dla organizmu ludzkiego, czy większość czasu spędzamy w warunkach przyjaznych, czy też nieprzyjaznych człowiekowi. To, co niekorzystnie odbija się na zdrowiu to choroby cywilizacyjne, np. stale wzrastająca liczba osób niepełnosprawnych, dolegliwości fizyczne i psychiczne. Niezmiernie istotne jest dlatego stworzenie przyjaznych warunków, w których człowiek czułby się dobrze, mógłby realizować i rozwijać swoje zainteresowania. Jednym z elementów polepszających jakość życia jest między innymi zieleń. Wiele jest przykładów na to jak monotonne osiedla, pozbawione indywidualizmu, w których jest utracona skala człowieka, występuje bałagan przestrzenny, nabierają uroku przez wprowadzenie zieleni.

EN

The beginnings of greenhouses reach back to ancient times. The first solutions were of fairly primitive forms. The Romans, conquering new territories, became acquainted and fond of exotic vegetables and fruits, which grew in warm countries - so they wished to grow them in their own country. However, changes came in the 16lh century. At this time plants were protected against the cold with the help of wooden or stone shelters, called "winter quarters". These accommodations furnished with coal stoves kept the plants in warmth. Later, such simple accommodations were replaced by objects more suitable to plant cultivation. They were built wholly of wood, bricks or stone, with vertical windows in the south walls. During this period, hothouses - popularly called orangeries - in Polish representative gardens began to be constructed. There were such constructions in the palaces of Łazienki and Łańcut. In the 19th century a new manner of use was found for greenhouses. They were assigned not only to the cultivation of plants but they also became an additional accommodation for recreation and amusement. Plants in greenhouses were often cultivated in pots and they were carried out during the summer, in this manner there was more room for recreation purposes. The 19th century was a golden age for the architectonic and quantitative development of hothouses. The development of British industry, called the industrial revolution, and the improvement of financial conditions related to this - caused an increase of interest with greenhouses not only among the wellborn but also among the middle class. Villas built at this time, even on small building plots, had greenhouses as symbols of a higher level of life and the changing social status of their inhabitants. To large objects of this type, which to this day astonish the world, belong the Crystal Palace in London, the Palm house in Kew Garden (London) and many other objects, such as for instance the greenhouse of the Botanical Garden in Copenhagen or in Berlin. Apart from the huge greenhouse such as was the Crystal Palace in London, small orangeries often adjoining houses began to be built. They were small accommodations in the form of glazed rooms. Today, standing before new challenges of the 21s1 century, we may observe an increasing interest with these types of glazed objects. Huge objects of various functions are constructed, not necessarily belonging to botanical gardens, but also small hothouses adjacent to dwelling places - the greenhouses.

Słowa kluczowe

PL

oranżeria; cieplarnia; palmiarnia

EN

orangery; greenhouse; palmhouse; hothouse

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2002
• Tom: Nr 1(11)
• Strony: 105--114
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Gronostajska B.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej, ul. Bolesława Prusa 53/55, 50-317 Wrocław

Bibliografia

• [1] Baniukiewicz E., Park w Łańcucie, Arkady, Warszawa 1972.
• [2] Ciołek G., Zarys historii kompozycji ogrodowej w Polsce, PWN, Warszawa 1955.
• [3] Cliff S., Tressider J., Living under glass, Thames, London 1986.
• [4] Cowan H., Solar energy applicalions in the design of building, Londyn 1980.
• [5] Jankowski K., Zamek Książ, Laumann, Wrocław 1994.
• [6] Kohlmaier G., Barna von Sartory, Das Glashaus, Prestel, Monachium 1981.
• [7] Koppelkamm S., Ku, Das Palmenhaus bei w stliche Paradiese, Ernst, Berlin 1988.
• [8] Majdecki L., Historia ogrodów, PWN, Warszawa 1972.
• [9] Nyles Challis, Exotic gardening in cold climates, 1994. [10] Reiners H., Timm U., Der Wintergarten, Callwey, Monachium 1990.
• [11] Reusch H., Aus der Geschichte der Sonnenenergie, „Sonnenenergie und Wrmepumpe” 1989, nr 3, 5.
• [12] Stępniewska B., Tendencje kształtowania zieleni w XIX i XX wieku w Europie, Wrocław 1996.
• [13] Szymański J., Ogrody zimowe, „Dom i Ogród”, 1992, nr 5.
• [14] Tatarkiewicz W., Łazienki Warszwskie, Arkady, Warszawa 1972.
• [15] Werner E., Der Kristall-Palast zu London 1851, Werner, Dusseldorf 1970.