Schody stereotomiczne. Idea "rysu" stereotomicznego a rzuty prostokątne w metodzie Monge'a

• Autorzy: Mycak O.

Warianty tytułu

EN

Stereotomie stairs

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wiedza pokoleń mistrzów murarskich, inżynierów i architektów składa się na proces powstawania metody rzutów ortogonalnych stosowanych w celu graficznego wyobrażenia elementów budowli. Niezmiernie ważnym ich elementem są schody. Mniej zwracając uwagę na ich symboliczne znaczenia i funkcjonalne aspekty budowy, baczniej przyjrzymy się pewnym charakterystycznym typom ich konstrukcji, których rysunki i opisy pojawiają się w traktatach stereotomicznych, zawierających techniczne wskazówki tyczące zasad ich wykonania. W roku 1567 Philibert de l'Orme (1514-1570) ujawnił - po raz pierwszy publicznie - w swoim traktacie [1] dawną l'art du trait ("sztuke rysu"), [vide: 7]. Sposób, w jaki objaśnił swoje przedstawienia rysunkowe pozostawił wiele niejasności, ale to właśnie on uznał potrzebę pogrupowania "rysów" w sześć rodzajów, zależnie od rodzaju przedstawianych konstrukcji, wśród których schodom poświęcił wiele uwagi. Sposoby przedstawiania schodów i innych części budowli, stosowane w XVI w. przez takich jak Philibert de l'Orme praktyków, różniły się znacznie od metod postulowanych w XVIII w. przez inżynierów, którzy jak Amédée-Francois Frézier chcieli ustalić teoretyczne reguły tej sztuki. Choć rozmaicie pojmowano rolę, jaką powinna odgrywać w pracy budowniczego teoria bądź praktyka, to jednak od dawna podkreślano potrzebę oparcia tej wiedzy na solidnym fundamencie znajomości reguł geometrii. Skłania to na koniec do bardziej ogólnej refleksji. Wydaje się, że także dzisiaj dla każdego architekta i inżyniera ważne powinno być dążenie do uzyskania w żądanej skali i stopniu dokładności takiej wyrazistości rysunku, aby zapewnić czytelność związku między częścią a całością oraz nie komplikować odbioru i zrozumienia całości przedstawianego dzieła. Dlatego obecnie - gdy komputery umożliwiają zwielokrotnianie zawartych na rysunku informacji z bajeczną wprost łatwością - należy pamiętać, że dobry rysunek architektoniczny wciąż pozostaje w istocie takim samym dziełem, za jakie uważał je w 1642 r. Mathurin Jousse -prawdziwym "sekretem architektury".

EN

The idea of stereotomie "draft" stairs and rectangular projections in the method of Monge The process of coming into existence of the method of orthogonal projections used with the aim of graphic representation of building elements is composed of the knowledge of generations of master masons, engineers and architects. Stairs are a very important element. Here, leaving out the symbolic and functional meaning, the author considers graphic representations of such chosen types of their constructions which appear in stéréotomie treaties containing technical instructions referring to rules of their realization. To be concise the author calls them stéréotomie stairs. In treaties of Philibert de l'Orme and Amédée-François Fréziere, amongst others, occur "drafts" of vaults creating the construction of spiral stairs known as vis St Gilles carrée and vis St Gilles ronde. Although Gaspard Monge omitted them in his Géométrie Desciptrive, his pupil Jean Pierre Nicolas Hachette took the trouble to present them in his treaty according to the principles of geometry. Continuing, in a certain sense, the disbelief of Jean Jacques Rousseau in only beneficent results of development, the author attempts to answer the question: did the use of descriptive geometry with the aim of showing the construction of stereotomie stairs cause that their graphic representations became clearer and more intelligible?

Słowa kluczowe

PL

metoda Monge'a; De l'Orme Philibert; Delorme Philibert; śruba św. Jakuba; schody

EN

Monge method; Delorme Philibert; De l'Orme Philibert; holy Jacob bolt; stairs

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2005
• Tom: Nr 1-2(17-18)
• Strony: 111--126
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz.

Twórcy

autor

Mycak O.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

Bibliografia

• [1] Delorme Philibert, Le premier tome de l’Architecture de Philibert de l'Orme conseiller et aumosnier ordinaire du Roy, & Abbé de S. Serge lez A/tgiers, A Paris chez Frédéric Morel, rue S. Jean de Béarnais, ¡567, avec privilège du Roy, Philibert de l’Orme, Paryż 1567.
• [2] Encyclopédie méthodique, ou par ordre de matières savans et d’artistes; Précédée d’un Vocabulaire universel, servant de Table pour tout L'Ouvrag, ornée des Portraits de MM. Diderot et D’Alem- bert, premiers Editeurs de ¡'Encyclopédie, Architecture par Qu- atremere de Quincy, Tome second, A Paris, chez Henri Agasse, Imprimeur-Libraire, rue des Poitevins, №. 18 AN IX, Paryż [ 1802].
• [3] Frézier Amédée-François, La théorie et la pratique de la coupe des pierres et des bois pour la construction des voûtes et autres parties des bâtiments civils <£ militaires, ou Traité de stéréotomie a ¡usage de l'architecture. Par M. Frézier, Paryż, t. 1 — 1737, t. 2 - 1738 , t. 3 - 1739.
• [4] Hachette [Jean Pierre Nicolas], Traité de Géométrie descriptive, comprenant les applications de celle Géométrie aux ombres, à la perspective et à la Stéréotomie, avec soixante-neuf planches in-4°, et cinq in-folio, par M. Hachette, Corby Libraire Éditeur, Paryż 1828.
• [5] Le Petit Robert 2, Dictionnaire universel des noms propres, S.E.P.R.E.T., Paryż 2001.
• [6] Monge Gaspard, Geometrie Descriptive, leçons donnés aux écoles normales, l’an 3 de la République, Par Gaspard Monge, de l’Institut national, Baudoin, Imprimeur du Corps legislatif et de l’Institut national. AN Vil Paryż [1798/1799].
• [7] Mycak Oleg, Philibert de l’Orme (1514-1570). Prekursor rozpowszechniania rysunkowych technik stereotomii w praktyce architektonicznej, „Architectus” 2002, nr 1(11), s. 61-79.
• [8] Mycak Oleg, O potrzebie obecności historii geometrii w podręcznikach akademickich, „Architectus” 2004, nr 1(15), s. 75-81.
• [9] Niemczyk Ernest, Ambicje architektów średniowiecznych a granice sztuki geometrycznej, [w:] Z badan trzynastowiecznej architektury na Śląsku i w Czechach, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej nr 15, Seria: Studia i Materiały nr 8, Wrocław 1981.
• [10] Nowy słownik kieszonkowy, Francuzko-Polsko-Niemiecki, t. 3, L-Z, Nowa przeyrzana i poprawna Edycyia, chez Guillaume Théophile Korn, Breslau 1811.
• [11] Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, PWN, Warszawa 1956.