Architektura obiektów pocztowych w Lesznie

• Autorzy: Herkt-Knapp D.

Warianty tytułu

EN

Architecture of post office buildings in Leszno

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Od najdawniejszych czasów Leszno zajmowało specyficzne położenie geopolityczne i komunikacyjne. To tu przecinały się główne szlaki prowadzące ze Śląska ku Pomorzu, a także z Warszawy ku zachodnim granicom państwa. W mieście rozwijał się handel, wytwórstwo i życie intelektualne (międzynarodowy ośrodek pedagogiki - Jan Amos Komeński z Czech, medycyny - chirurg Jonson ze Szkocji). W XVII wieku, gdy do Leszna napłynęła fala osadników czeskich i śląskich, miasto przekształciło się w ośrodek oświatowo-kulturalny, z własnymi drukarniami i wydawnictwami. Dzięki szybkiemu rozwojowi gospodarczemu Leszno stało się drugim po Poznaniu miastem Wielkopolski. Panowała tutaj, gwarantowana przywilejami właścicieli, wolność handlowa i wyznaniowa. Warto podkreślić, że w tym czasie współżyły tu cztery wyznania: bracia czescy, luteranie, katolicy i żydzi. Wysokie znaczenie miasta wyrażało się w rozwoju licznych funkcji usługowych. Wśród nich znalazły się między innymi zarówno usługi pocztowe, jak i związane z nimi obiekty. Niniejsza praca powstała na podstawie materiałów udostępnionych przez Wojewódzki Urząd Konserwatorski, Archiwum Państwowe w Lesznie, a także dokumentów, planów i opracowań będących własnością Archiwum Poczty Polskiej. Ma ona na celu wykazanie rozwoju i przekształ-ceń zabudowy pocztowej miasta. Rozważania dotyczą usytuowania, funkcji, bryły, zastosowanego materiału i konstrukcji, od XVII-wiecznego zajazdu do XX-wiecznego gmachu poczty. Ramy chronologiczne obejmują okres od XVII w., tzn. od wydania przez Jana III Sobieskiego przywileju zezwalającego Lesznu na urządzenie własnej poczty do chwili obecnej. Zarys terytorialny dotyczy obszaru Leszna w jego obecnych granicach administracyjnych, tzn. wraz z przyłączonymi do miasta Gronowem, Zaborowem i Strzyżewicami.

EN

Since very long ago Leszno had a specific geopolitical and communication location. Main routes from Silesia to Pomerania and also from Warsaw in the direction of the west Polish boundaries, crossed here. Due to a fast economic development Leszno became the second town of Wielkopolska (Greater Poland) after Poznań. The high significance of the town was expressed in the development of many service functions. Amongst them were postal services and objects bound with them. This paper was based on material made accessible by institutions which in their archives have studies related to the development and transformation of post office buildings in the town. The considerations refer to the location, function, form of the objects, material used and their construction - from the 17th century inn to the 20th century post office buildings. Time has not been kind to post office objects in Leszno. Some of the buildings were closed down, others lost their original function and appearance.

Słowa kluczowe

PL

urząd pocztowy; architektura budynków pocztowych; usługi pocztowe; Leszno

EN

post office; architecture of buildings mail; postal services; Leszno

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2005
• Tom: Nr 1-2(17-18)
• Strony: 63--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Herkt-Knapp D.

• Doktorantka na Wydziale Architektury Politechnika Wrocławska

Bibliografia

• [1] Borcz Zuzanna, Polskie Poczty, Wrocław 1992.
• [2] Dohnalowa Teresa, Rozwój transportu w Wielkopolsce 1812-1914, Warszawa 1976.
• [3] Dzieje Wielkopolski, t. 1,do roku 1793, pod red. Jerzego Topolskiego, Poznań 1969, t. 2, lata 1793-1918, pod red. Witolda Jakóbczyka, Poznań 1973.
• [4] Historia Leszna, pod red. Jerzego Topolskiego, Leszno 1997.
• [5] Kalendarium miasta Leszna, pod red. Aleksandra Piwonia, Leszno 1996.
• [6] Karwowski Stanisław, Kronika miasta Leszna, Poznań 1877.
• [7] Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, pod red. Teresy Ruszczyńskiej i Anieli Stawskiej, t. 5, woj. poznańskie, powiat leszczyński.
• [8] Komolka Mirosław, Sierpowski Stanisław, Leszno-zarys dziejów, Poznań 1987.
• [9] Kręglewska Ewa, Zabudowa ul. Słowiańskiej, Studium historyczno- -konserwatorskie, Poznań 1985.
• [10] Śnieżko Aleksander, Jubileusz poczty w Lesznie, „Łączność” 1958, nr 18.
• [11] Śnieżko Aleksander, Już w roku 1663 istniała poczta polska w Lesznie, „Glos Wielkopolski” 1958, nr 129.
• [12] Świderski Bronisław, Ilustrowany opis Leszna i ziemi Leszczyńskiej, Leszno 1928.
• [13] Tolfoczko Ludwik, Zasady urządzeń poczt, telegrafów i telefonów i zastosowanie ich w Polsce, Warszawa 1924.
• [14] Zimowski Lech, Geneza i rozwój komunikacji pocztowej na ziemiach polskich, Warszawa 1972.
• [15] 400 lat poczty polskiej, Warszawa 1958.