Pięć filarów myśli społeczno-architektonicznęj modernizmu. Refleksje o dziedzictwie idei modernizmu w architekturze mieszkaniowej

• Autorzy: Kwiatkowska A.

Warianty tytułu

EN

Five pillars of the socio-architectural ideas of modernism. Reflections on the heritage of modernistic ideas in housing architecture

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Współczesna architektura mieszkaniowa, zarówno w warstwie ideowej, jak i formalnej, odwołuje się do myśli teoretycznej i dorobku realizacyjnego architektów okresu modernizmu, zwłaszcza w zakresie kształtowania domu dostępnego i taniego dla warstw społecznie nieuprzywilejowanych. Architektura modernizmu była odpowiedzią na przemiany życia mieszkańców miast przełomu XIX i XX wieku, wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i dynamiki procesów rewolucji przemysłowej. Do podstawowych wyzwań stojących przed architekturątego okresu należały: poszukiwanie nowoczesnych wzorców mieszkania i miasta, dostosowanych do stylu życia epoki industrialnej, modernizacja i uprzemysłowienie procesów wznoszenia budynków oraz ekspresja nowej estetyki w powiązaniu z narodzinami wzornictwa przemysłowego. Wyzwania te należy widzieć w szerszym kontekście epoki i procesów społecz-no-cywilizacyjnych, związanych z emancypacją dużych grup społecznych, w tym robotników i kobiet; grup, które stały się nowym adresatem architektury mieszkaniowej. Główne założenia programowo-ideowe architektury modernizmu, np. poszukiwanie nowatorskich koncepcji architektonicznych w celu poprawienia jakości życia, innowacyjność w posługiwaniu się awangardowym językiem form, korzystanie z nowych materiałów i technologii czy uwrażli-wienie architektów na potrzeby społeczne, zostały wpisane na trwałe do teorii architektury, ulegając tylko pewnym przewartościowaniom w ciągu ostatniego stulecia. Niektóre wątki z różnych manifestów architektury modernistycznej są do dziś kontynuowane, inne uległy ideowym lub formalnym transformacjom, a jeszcze inne zostały porzucone. Można zaryzykować tezę, że po negatywnych doświadczeniach z totalitarnymi ideologiami XX w., w dzisiejszych czasach nastąpiło pewne przesunięcie akcentów między tym, co uniwersalne a tym, co indywidualne, na korzyść tego, co w świadomości epoki znaczą pierwiastki indywidualne, zarówno w sferze społecznej - prymat potrzeb indywidualnego odbiorcy nad potrzebami grupy społecznej, jak i w sferze architektonicznej - wyzwolenie formy architektonicznej z dyktatu technologii i industrialnej prototypowości.

EN

Contemporary housing architecture, both on the ideological and formal levels, is based on the theoretical ideas and on the architectural heritage of modernism, especially, in the range of shaping accessible housing for low-income people. In the broad stream of socio-architectural ideas of modernism, it is possible to distinguish five fundamental trends, which define the directions of searching for modem patterns of house and dwelling, complying with the present and future needs of mass-consumers, such as: futurism, modernistic avant-garde, purism, structuralism and universalism. These trends are the starting point of description of their influence on the further development of housing architecture and the cause of reflections on the socio-architectural Utopia - from futurism to alterglobalism, on the egali-tarianism - from the avant-garde to art-guerillas, on the esthetical idealism - from utilitarianism to minimalism, on the structural order - from costructivism to deconstruction and on techno-esthetics - from high- to low-tech in the housing architecture.

Słowa kluczowe

PL

architektura mieszkaniowa; modernizm

EN

housing architecture; modernism

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2006
• Tom: Nr 2(20)
• Strony: 61--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz.

Twórcy

autor

Kwiatkowska A.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

Bibliografia

• [1] Adam H., From the country house to the airport lounge: Architectural models for a nomadic lifestyle, „Foyer" 2000, nr 6, (Journal for Urban Development), s. 26-27.
• [2] Arbeitsrat fur Kunst: Walter Gropius, César Klein, Adolf Behne, Under the wing of a great architecture (1919), [w:] Conrads, U., Programs and manifestoes on the 20,h-century architecture, Cambridge 1990, s. 44-45.
• [3] Banham R., Rewolucja vi» architekturze, WAiF, Warszawa 1979.
• [4] Barber B.R., Dżihadkontra McSwiat, Muza S.A., Warszawa 1997.
• [5] Cohen J.L., Le Corbusier: The lyricism of architecture in the machine age, Londyn 2004. '
• [6] Coop Himmelblau, Dessinée les yeux fermés: La maison ouverte, Vienne, Autriche, „L'Architecture d'Aujourd'hui" 1984, nr 236, s. 30-33.
• [7] Derrida J., Fifty-two aphorisms for a foreword, [w:] Papadakis A., Cooke C, Benjamin A., Deconstruction, Omnibus Volume, Londyn 1989, s. 67-69.
• [8] De Stijl, Manifesto I (1918), [w:] Conrads U., Programs and manifestoes..., Cambridge 1990, s. 39-40.
• [9] Droste M., Bauhaus 1919-1933, Bauhaus - Archiv Museum fur Gestaltung, Londyn 2002.
• [10] Fiell Ch., Fiell P., Chairs: Icons, Londyn 2001.
• [11] Gabo N., Pevsner, A., Basic principles of constructivism (1920), [w:] Conrads U., Programs and manifestoes..., Cambridge 1990, s. 56.
• [12] Gołaszewska M., Estetyka współczesności, Kraków 2001.
• [13] Haus-Rucker-Co 1967 bis 1983, Wiesbaden 1984.
• [14] Jencks Ch., Le Corbusier: tragizm współczesnej architektury, WA i F, Warszawa 1982.
• [15] Jencks Ch., Ruch nowoczesny w architekturze, WA i F, Warszawa 1987.
• [16] Jencks Ch., Architektura późnego modernizmu, Arkady, Warszawa 1989.
• [17] Katavalos W., Organics (1960), [w:] Conrads U., Programs and manifestoes..., Cambridge 1990, s. 163-164.
• [18] Kultermann U., Architekten der Dritten Welt: Bauen zwischen Tradition und Neubeginn, Kolonia 1980.
• [19] Le Corbusier, Towards a new architecture: Guiding principles (1920), [w:] Conrads U., Programs and manifestoes..., Cambridge 1990, s. 59-62.
• [20] Magomcdow S., Pioniere der sowjetischen Architektur, Drezno 1983.
• [21] Metamorfozy - Międzynarodowa wystawa architektury w Wenecji, „Architektura & Biznes" 2004, nr 12, dodatek specjalny.
• [22] Mies van der Rohe L., Industrialized building (1924), [w:] Conrads U., Programs and manifestoes..., Cambridge 1990, s. 81-82.
• [23] Mies van der Rohe L., Technology and architecture (1950), [w:] Conrads U., Programs and manifestoes..., Cambridge 1990, s. 154.
• [24] Muthesius 1!., Werkbund theses (1914), [w:] Conrads U., Programs and manifestoes..., Cambridge 1990, s. 28-29.
• [25] Novak M., Transmitting architecture: IransTerraFirma/TidsvagNoll v2.0, ..Architectural Design" 1995, nr 118, s. 43-47.
• [26] Poelzig H., Fermentation in architecture ( 1906), [w:] Conrads U.,Programs and manifestoes..., Cambridge 1990, s. 14-17.
• [27] Sant'Elia A., Futurist architecture (1914), [w:] Conrads U.,Programs and manifestoes..., Cambridge 1990, s. 34-38.
• [28] Smith C, Topham S., Xtreme houses, Berlin 2002.
• [29] Tafuri, M., Towards a critique of architectural ideology (1969), [w:] Architecture theory since 1968, red. M.K. Hays, Cambridge 1998, s. 2-35.