Ultradźwiękowa impulsowa metoda echa w badaniu przepływów dwufazowych ciecz-gaz

• Autorzy: Andruszkiewicz A.

Warianty tytułu

EN

Ultrasonic pulse echo method in the study, two-phase flows of liquid-gas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Fale ultradźwiękowe mają zastosowanie w wielu dziedzinach nauki, techniki, a także procesach przemysłowych. Powszechne jest dzisiaj wykorzystanie ultradźwięków w inżynierii materiałowej, elektronice, telekomunikacji czy medycynie oraz - co najważniejsze - do nieniszczącego badania materiałów - defektoskopii ultradźwiękowej. Praktycznie w każdym zakładzie przemysłu maszynowego pracują defektoskopy służące do kontroli materiałów. W defektoskopii ultradźwiękowej impulsowa metoda echa jest podstawowym sposobem wykrywania nieciągłości materiału, dostarcza również informacji o ich lokalizacji, wymiarach czy orientacji przestrzennej. Korzystając z właściwości fal ultradźwiękowych i przyjmując fazę gazową jako nieścisłość przepływu, metod impulsową można wykorzystać do wyznaczania wielkości charakterystycznych dla przeplywów dwufazowych ciecz-gaz. Badania przepływów dwufazowych ciecz-gaz wymagają niezawodnych metod pomiarowych, o dużej dokładności, które nie ingerowałyby w przepływ, jednocześnie nie powodowały dodatkowej straty ciśnienia, a także nie zaburzały profilu prędkości oraz rozkładu położeń i średnicy pęcherzy. Wydaje się, że w porównaniu z innymi sposobami badań tego rodzaju przepływów, impulsowa metoda echa jest nie do końca rozwinięta i mało rozpowszechniona. Przedmiotem monografii jest adaptacja impulsowej, ultradźwiękowej metody echa do identyfikacji przepływów dwufazowych ciecz-gaz. Badania wykonano dla zbiornika wypełnionego wodą, do którego fazę gazową wtłaczano za pomocą dysz o różnych średnicach. Przy ustalonych wartościach strumienia objętości powietrza uzyskiwano przepływy fazy gazowej, od pojedynczych pęcherzy, aż do wypływu ciągłej strugi gazu. Na podstawie przeanalizowanych zdjęć ruchu pęcherzy gazowych oraz wstępnych badań uzasadniono wybór do rejestracji sygnałów tylko jednej z metod impulsowych, zbudowano nowe stanowisko badawcze i ustalono parametry pomiarowe. Dokonano również oceny dokładności zastosowanej metody, a w celu jej zilustrowania zamieszczono wyniki badan podstawowych wielkości dla przepływów dwufazowych ciecz-gaz i przeprowadzono ich analizę.

EN

Ultrasonic waves are used in many fields of science, technology, and industrial processes. It is common today, the use of ultrasound in materials engineering, electronics, telecommunications and medicine, and - most importantly - the non-destructive material testing - ultrasonic flaw detection. Virtually every plant engineering work for control flow materials. In flow detection of ultrasonic pulse echo method is the primary way to detect discontinuities of the material, also provides information about their location, size or spatial orientation. Using the properties of ultrasonic waves, and assuming the gas phase as the inaccuracy of movement, pulse methods can be used to determine the size of typical flows two-phase liquid-gas. The study flow liquid-gas two-phase requires reliable methods of measurement, high accuracy, which is not intervention in the flow, while not causing additional pressure losses, and will not hinder the speed profile and the distribution of positions and diameter of bubbles. It seems that in comparison with other methods of research of this kind of flows, the pulse echo method is not fully developed and less widespread.

Słowa kluczowe

PL

fala ultradźwiękowa; przepływ dwufazowy ciecz-gaz; identyfikacja przepływu

EN

ultrasonic wave; two-phase flow of liquid-gas; flow identification

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Instytutu Techniki Cieplnej i Mechaniki Płynów Politechniki Wrocławskiej. Monografie
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 59, nr 34
• Strony: 177--177
• Opis fizyczny: Bibliogr. 218 poz.

Twórcy

autor

Andruszkiewicz A.

• Instytut Techniki Cieplnej i Mechaniki Plynów Politechniki Wrocławskiej, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

Bibliografia

• [1] Orzechowski Z., Przepływy dwufazowe, jednowymiarowe, ustalone, adiabatyczne, PWN, Warszawa 1990.
• [2] Petrov P.T., Chemisorptive C02-Gasreinigung in Blasenabsorbern mit Waschßüssig-keitgemischen aus organischen Lösungsmitteln und langkettigen Aminen, Praca doktorska, Fakultät für Maschinenbau der Ruhr-Universität Bochum, Bochum 2006.
• [3] Ciborowski J., Podstawy inżynierii chemicznej, WNT, Warszawa 1965.
• [4] Serwiński M, Zasady inżynierii chemicznej, wydanie II zmienione i uaktualnione, WNT, Warszawa 1976.
• [5] Kozioł A., Kinetyka procesów mechanicznych, cieplnych i dyfuzyjnych, Politechnika Wrocławska, Wrocław 1979.
• [6] Brauer H., Grundlagen der Einphasen- und Mehrphasenströmungen, Verlag Sauerländer, Aarau und Frankfurt am Main, 1971.
• [7] Szarawara J., Skrzypek J., Gawdzik A., Podstawy inżynierii reaktorów chemicznych, WNT, Warszawa 1991.
• [8] Bednarski W., Fiedurka J., Podstawy biotechnologii przemysłowej, WNT, Warszawa 2007.
• [9] Maleszy S., Biotechnologia roślin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• [10] Fiedurka J., Podstawy wybranych procesów biotechnologicznych, praca zbiorowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2004.
• [11] Takahashi M., Uchida S., Kasahara Y., Design study on reactor structure of Pb-Bi- cooled direct contract boiling fast reactor (PBWFR), Progress in Nuclear Energy, 2008, 50, 197-205.
• [12] Yoneda K., Yasuo A, Okawa T., Flow structure and bubble characteristics of steam-water two-phase flow in a large-diameter pipe, Nuclear Engineering and Design, 2002, 217, 267-281.
• [13] Oka Y., Koshizuka S., Conceptual design study of advanced power reactors, Progress in Nuclear Energy, 1998, 32, 163-177.
• [14] Bandrowski J., Mańka H., Piece rurowe, PWN, Warszawa 1987.
• [15] Ulbrich R., Identyfikacja przepływu dwufazowego gaz-ciecz, Wyższa Szkoła Inżynierska w Opolu, Studia i monografie z.32, Opole 1989.
• [16] Filipczak G., Teoretyczna i eksperymentalna ocena odparowania smoły w przepływie dwufazowym z parą wodną, Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, Studia i Monografie, z. 206, Opole 2007.
• [17] Warych J., Aparatura chemiczna i procesowa, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2004.
• [18] Grassmann P., Physikalische Grundlagen der Chemie-Ingenieur-Technik, Verlag Sauerländer, Aarau und Frankfurt am Main 1971.
• [19] Wójs K., Kawitacja w cieczach o różnych właściwościach reologicznych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2004.
• [20] Królicki Z., Dławienie dwufazowych czynników chłodniczych, Prace Naukowe Instytutu Techniki Cieplnej i Mechaniki Płynów Politechniki Wrocławskiej, Seria: Monografie, Wrocław 1991.
• [21] Zator S., Korelacyjny pomiar strumienia objętości płynów. Wydawnictwo Szumacher, Kielce 1997.
• [22] Andruszkiewicz A., Zaradny L., Układ przepływomierza korelacyjnego z czujnikami optycznymi, Elektronizacja, 2000, 3, 8-9.
• [23] Andruszkiewicz A., Ultradźwiękowa, korelacyjna metoda pomiarów przepływów dwufazowych ciecz-gaz, Elektronika, 2005, 10, 41-44.
• [24] Andruszkiewicz A., Pomiary strumienia objętości płynów przy wykorzystaniu metody korelacyjnej, Elektronika, 2005, 7,71-74.
• [25] Lewińska-Romicka A., Badania nieniszczące. Podstawy defektoskopii, WNT, Warszawa 2001.
• [26] Gift R., Grace J.R., Weber M.E., Bubbles, drops and particles, Academic Press New York, San Francisco, London 1978.
• [27] Wörner M., A compact introduction to the numerical modeling of multiphase ßows, Forschungs¬zentrum Karlsruhe in der Helmholtz-Gemeinschaft, Wissenschaftliche Berichte FZKA 6932, 2003.
• [28] Zhang J., Fan L.S., On the rise velocity of an interactive bubble in liquids, Chemical Engineering Journal, 2003,92, 169-176.
• [29] Pfleger D., Gomes S., Gilbert N., Wagner H.G., Hydrodynamic simulation of laboratory scale bubble columns. Fundamental studies of the Eulerian-Eulerian modelling approach, Chemical Engineering Science, 1999, 54, 5091-5099.
• [30] Camarasa C, Carvalho E., Dominques A., Meieivo L., Bouillard J., A hydrodynamic model for airlift reactors, Chemical Engineering and Processing, 2001, 40, 121-128.
• [31] Bech K., Dynamic simulation of a 2D bubble column, Chemical Engineering Science, 2005, 60, 5294-5304.
• [32] Pan Y., Dudukovic M.P., Chang M., Dynamic simulation of bubbly flow in bubble columns, Chemi¬cal Engineering Science, 1999, 54, 2481-2489.
• [33] Pfleger D., Becker S., Modelling and simulation the dynamics flow behaviour in a bubble column, Chemical Engineering Science, 2001, 56, 1737-1747.
• [34] Delnoij E., Lammers F.A., Kuipers J.A., van Swaaij W.P.M., Dynamics simulation of dispersed gas-liquid two-phase flow using a discrete bubble model, Chemical Engineering Science, 1997, 52, 1429-1458.
• [35] Sokolichin A., Mathematische Modellbildung und numerische Simulation von Gas-Flüssigkeits-Blasenströmungen, Habilitationsschrift, Fakultät Maschinenbau der Universität Stuttgart, 2004.
• [36] Lain D., Bröder D., Sommerfeld M., Experimental and numerical studies of the hydrodynamics in a bubble column, Chemical Engineering Science, 1999, 54, 4913-4920.
• [37] Mayinger F., Strömung und Wärmeübergang in Gas-Flüssigkeits-Gemischen, Teil III, Springer Verlag, Berlin 1982.
• [38] Rajan V.S.V., Ridley R.K., Rafa K.G., Multiphase flow measurement techniques - a review, Journal of Energy Resources Technology, 1993,2(115), 151-161.
• [39] Cartel lier A., Optical probes for local void fraction measurements: characterization of performance, Rev. Sei. Instrum., 1990, 61, 874-886.
• [40] Obraz J., Ultradźwięki w technice pomiarowej, WNT, Warszawa 1983.
• [41] Krautkrämer J. u H., Werkstoffprüfung mit Ultraschall, 5 Auflage, Springer Verlag, Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo 1986.
• [42] Śliwiński A., Ultradźwięki i ich zastosowania, wydanie drugie zmienione, WNT, Warszawa 2001.
• [43] Miliner R., Ultraschalltechnik: Grundlagen und Anwendungen, Physik Verlag, Weinheim 1987.
• [44] Filipczyński L., Pawłowski Z., Wehr J., Ultradźwiękowe metody badania materiałów, WNT, Warszawa 1963.
• [45] Andruszkiewicz A., Pomiar prędkości średniej rozdrobnionej fazy stałej transportowanej pneumatycznie w rurociągu pionowym, Zeszyty WSI w Opolu, XXVI Międzyuczelniana Konferencja Metrologów, Opole-Jarnoltówek 20-23 IX 1994.
• [46] Andruszkiewicz A., Pomiar przyspieszenia cząstek stałych w transporcie pneumatycznym, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Tl XXVII Międzyuczelniana Konferencja Metrologów, Częstochowa 22-25 IX 1996.
• [47] Andruszkiewicz A., Kubas K., Górecki J., Stanowisko dydaktyczne wykorzystujące funkcją korelacji do wyznaczania prędkości cząstek fazy stałej, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, XXX Międzyuczelniana Konferencja Metrologów, Politechnika Szczecińska, Międzyzdroje 2-4 IX 1998.
• [48] Winiecki W., Nowak J., Stanik S., Graficzne, zintegrowane środowiska programowe, MIKOM, Warszawa 2001.
• [49] Origin - Podręcznik użytkownika, Gambit, Kraków 2004.
• [50] Hofmann B., Rockstroh M., Ultrasonic pulse-echo measurements of bubble and plug velocities in a gas-liquid two-phase flow. In. Proc. of the Conference Ultrasonic International 93, Wien, Östereich 6-8 Juli 1993.
• [51] Hofmann B., Rockstroh M., Two-phase flow measurements by means of the ultrasonic NDT instrumentation and technique, Proceedings the first JOINT Belgian-Hellenic Conference on non destructive testing, Greece 22-23 may 1995.
• [52] Hofmann B., Ultrasonic measurement of the dynamics of liquid level changes at transient two-phase flows inside of water conduits, International Ultrasonic Conference UI '99/ WCU '99, 23.06-01.07.1999.
• [53] Andruszkiewicz A., Metoda ultradźwiękowa pomiaru prędkości fazy gazowej w przepływach dwufazowych ciecz-gaz. Gaz, Woda, Technika Sanitarna, 2004, 9, 293-295.
• [54] Andruszkiewicz A., Theoretische und experimentelle Untersuchungen zur Blasblasenbewegung in dominant flüssigen Zweiphasenströmungen in Stahlgefässen mittels Ultraschall, Raport z prac badawczych w ramach pobytu na Stypendium DAAD w TU Dresden - Institut für Energie¬maschinen und Maschinenlabor, Lehrstuhl für Mess- und Automatisierungstechnik, Drezno 2002.
• [55] Sommerlatt H.-D., Kaiser E., Ultraschall-Werkstoffprüflechnik für Untersuchungen an Fliud-Strömungen mit blasen/Partikeln, Technisches Messen, 2004, 71, 651-657.
• [56] Wolf J., Ultraschalltomographie zur Untersuchung von Zweiphasen-Strömungen, Sensoren-Technologie und Anwendung, Tagung Bad Nauheim 14-16.03.1998.
• [57] Richter K.P, Miliner R., Herrmann B., Ultrasonic composite transducers for medical applications, Sensor 93, Kongressband 1.
• [58] Heim M., Mit schnellen Impulsen zum sicheren Füllstand messen, Sensorik Magazin, 1999, 10.
• [59] Strona internetowa www.intel.pl
• [60] Strona internetowa www.nivelco.pl
• [61] Gätke J., Akustische Strömung-und Durschflussmessung, Akademie-Verlag, Berlin 1991.
• [62] Waluś S., Przepływomierze ultradźwiękowe. Metodyka stosowania, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1997.
• [63] Golanowski J., Gudra T., Pomiarowe urządzenia ultradźwiękowe. Ćwiczenia laboratoryjne, Wrocław 1991.
• [64] Pistun E., Stańda J., Pomiary ilości oraz strumienia masy i objętości przepływających płynów, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2006.
• [65] Taler D., Pomiar ciśnienia, prędkości i strumienia przepływu płynu, AGH, Uczelniane Wydawnic¬twa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2006.
• [66] McKnight A., Clare A., Using ultrasonic to measure process variables, Measurement & Control, 1990, 23.
• [67] Lynnwortht L.G., Ultrasonic gas flowmeters, Measurement & Control, October 1995.
• [68] Brand F.L., Akustisce Verfahren zur Durchflussmessung, Messen, Prüfen Automatisieren, 4, 1987.
• [69] Dell I., Cannizzo M., Diroctti M., Measurement of high - pressure using ultrasonic flowmeters, Measurement, 1997, 20, No. 2, 75-89.
• [70] Clayton D., Ultrasonic flowmeters get the nod, Control Engineering, 1998, 9.
• [71] Andruszkiewicz A., Sommerlatt H.-D., Pomiary prędkości i strumienia gazu ultradźwiękowym przepływomierzem typu FLOWS1C 100, Elektronika 2006, 12, 56-60.
• [72] Kameda M., Matsumoto Y., Shock waves in a liquid containing small gas bubbles, Physics of Fluids, 1996, 8, No. 2,322-335.
• [73] Prasser H.-M., Messung von Blasengrössenvertailungen mit Gittersensoren, Werkshop „Mess¬technik Für stationäre und transiente Mehrphasenströmungen", 24-25 September 1998 in Rosendorf, FZR-241, November 1998.
• [74] Strona internetowa www.fzd.de
• [75] Cartellier A., Optical probes for local void fraction measurements characterization ofperformance, Rev. Sei. Instrum., 1990, 61(2), 871-874.
• [76] Mayinger F., Optical measurements. Techniques and applications, Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, New York 1994.
• [77] Ruck B., Lasermethoden in der Strömungsmesstechnik, AT-Fachverlag GmbH Stuttgart 1990.
• [78] Deen N.G., Hjertager B., Solberg T., Comparison of PIVand LDA methods applied to the gas-liquid flow in a bubble column, 10th Int. Symp. Appl. of Laser Techniques to Fluid Mech., Lisbon - Portugal, July 10-13,2000.
• [79] Andruszkiewicz A., Górecki J., Kubas K., Identyfikacja przepływu dwufazowego ciecz-gaz za pomocą bezkontaktowej metody optycznej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, XXXII Międzyuczelniana Konferencja Metrologów MKM'2000, Rzeszów-Jawor 11-15 IX 2000, 183-185.
• [80] Andruszkiewicz A., Messung der Blasengeschwindigkeit in der Zweiphasenströmung Wasser/Luft mit optischen Sensoren, Referat wygłoszony na Kolloquium im Rahmen der trilateralen Zusammenarbeit der TU Dresden-TU Breslau-TU Prag, Dresden 28.10.1999.
• [81] Seeger A., Affeid K., Kretzscher U., Goubergrits L., Wellnhofer E., Assessment of flow structures in bubble columns by X-ray based particle tracking velocimetry, 4 th International symposium on particle image velocimetry, Göttingen, Germany, September 17-19, 2001.
• [82] Seeger A., Affeid K., Kretzscher U., Goubergrits L., Wellnhofer E., X-ray based velocimetry meas¬urements in multi-phase flows - an alternative to optical methods?, http:// in3.dem.ist.utl.pt/bdaser2002/papers/paper_13_l.pdf.
• [83] Andruszkiewicz A., Zator S., Tomografia procesowa w pomiarach przepływów. Pomiary i modelowanie w energetyce, Wydawnictwo WSI, Zeszyty Naukowe WSI w Opolu nr 194, Elektryka 37, Seminarium w Elektrowni Opole 17.06.1993.
• [84] Xu L.J., Xu L.A., Gas/liquid two-phase flow regime identification by ultrasonic tomography, Flow Meas. Instrum, 1997, 8, No. 3-4, 145-155.
• [85] Dyakowski T., Process tomography applied to multiphase flow measurement, Mes. Sei. Technol., 1996, 7,343-353.
• [86] Rząsa M.R., Ocena możliwości zastosowania tomografu optycznego przy pomiarze wybranych parametrów poruszających się pęcherzyków gazu, Krajowy Kongres Metrologii, Warszawa 24-27 czerwca 2001.
• [87] Rząsa M.R., Pomiar procesu aeracji cieczy w dużych zbiornikach wodnych z użyciem tomografu optycznego, Joint IMEKO TC-1& XXXIV MKM Conference 2002, Wrocław 8-12 September.
• [88] West R.M., Tapp H. S., Spink D.M., Bennet M.A., Williams R.A., Application-specific optimization of regularization for electrical impedance tomography, Measurement Science and Technology, 2001, 12, 1050-1054.
• [89] Van Wijngaarden L., Mechanics and physics of bubbles in liquids, Proc. IUTAM Symposium, Held in Pasadena, California 15-19 Juni 1981, Applied Scientific Res., 38, 1982.
• [90] Deen N.G., Hjertager B.H, Solberg T., Comparison of PIV and LDA measurement methods applied to the gas-liquid flow in a bubble column, 10th Int. Symp. on Appl. of Laser Techniques to Fluid Mech., Lisbon, Portugal, July 10-13, 2000.
• [91] Becker S., De Bie II., Sweeney J., Dynamic flow behaviour in bubble columns. Chemical Engineering Science, 1999, 54, 4929-4935.
• [92] Groen J.S., Mudde R.F., Van Den Akker U.E.A., On the application of LDA to bubbly flow in the wobbling regime, Experiments in Fluids, 1999, 27, 435-449.
• [93] Morud K.E., Hjertager B.H., LDA measurements and CDF modelling of gas-liquid flow in a stirred vessel. Chemical Engineering Science, 1996, 51, No. 2, 233-249.
• [94] Elsner J.W., Drobniak S., Metrologia turbulencji przepływów, Polska Akademia Nauk, Instytut Maszyn Przepływowych, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wroclaw 1995.
• [95] Leitner M.W., Dreidimensionale Laser-Doppler-Velocimetry zur Analyse der Strömung in sta¬tischen Mischelementen, VDI Verlag GmbH, Düsseldorf 2001.
• [96] Wojtaszek T., Mroczka J., Fazowa anemometria dopplerowska w pomiarach właściwości fizycz¬nych ośrodka wielofazowego. Kongres Metrologii 2004, Politechnika Wrocławska, 6-9.09.2004.
• [97] Brüder D., Anwendung optischer messtechniken zur Untersuchung disperser Gas-Flüssigkeits-Strömungen, Praca doktorska, Matematisch-Naturwissenschaftlich - Technischen Fakultät der Martin-Luther Universität Halle-Wittenberg, 2003.
• [98] Ofner B., Dieselmotorische Kraftstoffzwerstäubung und Gemischbildung mit Common-Rail Einspritzsystemen, praca doktorska, Lehrstuhl für Thermodynamik Technische Universität München, 2001.
• [99] Mirek P., Eksperymentalna analiza przepływów dwufazowych ziarna-gaz z wykorzystaniem technik optycznych, praca doktorska. Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska, Częstochowa 2002.
• [100] Suchecki W., Wizualizacja przepływu cieczy z wykorzystaniem anemometrii obrazowej, Zeszyt Naukowy Politechniki Łódzkiej, Cieplne Maszyny Przepływowe, 2000, 117, t. 2, 225-230.
• [101] Suchecki W., Wizualizacja przepływów z wykorzystaniem cyfrowej anemometrii obrazowej, Inżynieria i Aparatura Chemiczna, 2000, 39, nr 3, 136-137.
• [102] Suchecki W., Wykorzystanie cyfrowej anemometrii obrazowej do wizualizacji przepływu zawiesiny cząstek stałych w cieczy, Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej, 2000, z. 60, Mechanika nr 254, 319-326.
• [103] Alaburdziński S., Kowalewski T., Suchecki W., Metoda analizy pola prędkości z uwzględnieniem istnienia dużych obiektów w przepływie, XV Krajowa Konferencja Mechaniki Płynów, Augustów 2002.
• [104] Suchecki W., Alabrudziński S., Metoda korekty wykresów pól prędkości w cyfrowej anemometrii obrazowej, Inżynieria i Aparatura Chemiczna, 2003, 42, nr 3, 14-20.
• [105] Yamaguchi K., Yamazaki Y., Characteristics of countercurrent gas-liquid two-phase flow in vertical tubes. Journal of Nuclear Science Technique, 1982, 19, 985-996.
• [106]Chaouki J., Larachi F., Dudukovic M.P., Non-invasive monitoring of multiphase flows, Elsevier, Nowy Jork 1997.
• [107] Merchuk J.C., Stein Y., Local holdup and liquid velocity in airlift reactors, AIChE, 198, 27, 377-388.
• [108] Deckwer W.D., Bubble Column Reactors, John Wiley and Sons, Chichester, New York, Brisbane, Toronto, Singapore 1992.
• [109] Zając D., Ulbrich R., Nieinwazyjne metody badań przepływów dwufazowych gaz-ciecz, Studia i Monografie, z. 174, Politechnika Opolska 2005.
• [110] Sriram K., Mann R., Dynamics gas disengagement: a new technique for assessing the behavior of bubble columns. Chemical Engineering Science, 1977, 32, 571-582.
• [111] Patel S., Daley J.G., Bukurd D.B., Holdup and interfacial measurements using dynamical gas disengagement, AIChE, 1989, 931-942.
• [112] Chang J.S., Ichikawa Y., Irons G.A., Morala E.C., Wand P.T., Void fraction measurement by on ultrasonic transmission technique in bubbly gas-liquid, Measuring Techniques in Gas-Liquid Two-Phase Flow, Symposium Nancy, France, July 5-8 1993.
• [113] Morala E.C., Cheang D., Wan P.T., Irons G.A., Chang J.S., Ultrasonic wave propagations in a bubbly gas-liquid two-phase flow and heat transfer III, Part A: Fundamentals, Amsterdam 1984.
• [114] Beck M.S., Piaskowski A., Cross correlation flowmeters - their design and application, Adam Hilger, Bristol 1987.
• [115] Hofmann B., Rockstroh M., Beitrag zur Bestimmung der Parameter und zur Detektion der Struktur von Zweiphasenströmungen mittels Ultraschall, Verlag der Deutschen Hochschulschriften (DHS)/Hänsel-Hohenhausen, Egelsbach-Köln-New York 1993.
• [116] Hofmann B., Arbeitsbericht zum Projekt Gasblasenmessungen mittels Ultraschall, TU Dresden, Institut für Energiemaschinen und Maschinenlabor, Dresden 1998.
• [117] Strona internetowa www.sonomed.com.pl
• [118] Nowicki A., Podstawy ultrasonografii dopplerowskiej, PWN, Warszawa 1995.
• [119] Krautkrämer Branson USIP 20 GP, Ausgabe 03 12/92.
• [120] Mikielewicz J., Modelowanie procesów cieplno-przepływowych, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1995.
• [121] Bilicki Z., Giot M., Kwidzinski R., Fundamentals of two-phase flow by the method of irreversible thermodynamics, International Journal of Multiphase Flow, 2002, 28.
• [122] Lahey Jr R.T., The simulation of multidimensional multiphase flows, Nuclear Engineering and Design, 2005, 235, 1043-1060.
• [123] Nagrath S., Jansen K., Lahey Jr R.T., Computation of incompressible bubble dynamics with a stabilized finite element level set method, Computer Methods in Applied Mechanics and Engineering, 2005, 194, 4565-4587.
• [124] Galimov A.Y., Drew D.A., Lahey Jr R.T., Morąga F.J., The analysis of interfacial waves, Nuclear Engineering and Design, 2005, 235, s. 1283-1292.
• [125] Orzechowski Z., Pry wer J., Zarzycki R., Mechanika płynów w inżynierii środowiska, WNT, Warszawa 2001.
• [126] Sokolichin A., Eingenberger., Lapin A., Lilbbert A., Dynamie numerical simulation of gas-liquid two-phase flows: Euler-Euler versus Euler-Lagrange, Chemical Engineering Science, 1997, 52, 611-626.
• [127] Sokolichin A., Eingenberger., Gas-liquid flow in bubble columns and loop reactors: Part I. Detailed modeling and numerical simulation, Chemical Engineering Science, 1994, 49, 5735-5746.
• [128] Pan Y., Dudukovic M.P, Numerical investigation of gas-driven flow in 2-d bubble columns, AICHE, 2000, 46, 434-449.
• [129] Deen N.G., Solberg T., Hjertager B.H., Large eddy simulation of the gas-liquid flow in a square cross-sectioned bubble column, Chemical Engineering Science, 2001, 56, 6341-6349.
• [130] Tomiyama A., Zun I., Higaki H., Makino Y., Sakaquichi T., A three-dimensional particle tracking method for bubble flow simulation, Nuclear Engineering and Design, 1997, 175, 77-86.
• [131] Sommerfeld M., Bubbly Flows. Analysis, Modelling and Calculation, Springer-Verlag Berlin, Heidelberg, New York 2004.
• [132] Darmana D., Deen N.G., Kuipers J.A.M., Modeling of mass transfer and chemical reactions in a bubble column reactor using a discrete bubbler model, 5th International Conference on Multiphase Flow, 1CMF'04 Yokohama Japan, May 30-June 4, 2004.
• [133] Zhang L., Shoji M., Aperiodic bubble formation from a submerged orifice, Chemical Engineering Science, 2001, 56, 5371-5381.
• [134] Gryboś R., Podstawy mechaniki płynów, PWN , Warszawa 1989.
• [135] Monahan S.M., Vitankar V.S., Fox R.O., CFD predictions for flow-regime transitions in bubble columns, AICh'E Journal, 2005, 51, 1897-1923.
• [I36] Jenne M., Modellierung und Simulation der Stromungsverhaltnisse in begasten Ruhrkessel-reaktoren, MVK-Verlag, Tubingen 1999.
• [137] Ranade V.V., van den Akker H.E.A., A computational snapshot of gas-liquid flow in baffled stirred reactors, Chemical Engineering Science, 1994, 49, 5175-5192.
• [138] Dieblar R., Rouston M., Line A., Numerical computation of turbulent gas-liquid dispersion in mechanically agitated vessels, Trans. ICHEME, 1996, 74, part A, 492-198.
• [139] Katz J., Meneveau C, Wake-induced relative motion of bubbles rising in linie, Int. J. Multiphase Flow, 1996, 22, 239-258.
• [140] Haberman W.L., Morton R.K., An experimental investigation of the drag and shape of air bubbles rising in various liquids, David W. Taylor Model Basin Report 802, Navy Dept, Washington DC 1953.
• [141] Mudde R.F., Simonin O., Two- and three-dimensional simulations of a bubble plume using, a two-fluid model, Chemical Engineering Science, 1999, 54, 5061-5069.
• [142] Sommerfeld M., Decker S., Kohnan G., Time-dependent calculation of bubble columns based on Reynolds-averaged Navier-Stokes equations with k-s turbulence model, Preprints of the Japan-Germany Symposium on Multiphase Flow, Tokyo, September 1997. •
• [143] Kuwagi K., Kusu S., Ozoe H., Transient three-dimensional numerical analyses of shallow bubble column, Chemical Engineering Journal, 2000, 78, 5-11.
• [144] Kuwagi K., Ozoe H., Three-dimensional oscillation of bubbly flow in a vertical cylinder, Interna¬tional Journal Multiphase Flow, 1999, 25, 175-182.
• [145] Delnoij E., Kuipers J.A.M., van Swaaji W.P.M., Computational fluid dynamics applied to gas-liquid contactors, Chemical Engineering Science, 1997, 52, s. 3623-3638.
• [146] Darmana D., Deen N.G., Kuipers J.A.M., Modeling of mass transfer and chemical reactions in a bubble column reactor using a discrete bubble model, 5th International Conference on Multiphase Flow, ICMF'04, Yokohama, Japan May 30-June 4, 2004.
• [147] Bove S., Solberg T., Hjertager B.H., Numerical aspects of bubble column simulations, Int. J. Chem. React. Eng., 2004, 2: Al.
• [148] Ishii M., Zuber N., Drag coefficient and relative velocity in bubbly, droplet or particulate flows,AICHE Journal, 1979, 25 (5), 843-855.
• [149] Krishna R., van Baten J.M., Mass transfer in bubble columns, Catalysis Today, 2003, 79-80, 67-75.
• [150] Jakobscn H.A., Sannaes B.H., Grevskott S., Svendsen H.F., Modeling of vertical bubble-driven flows, Ind. Eng. Chem. Res., 1997, 36, 4052-4074.
• [151] Bhanu C, Mazumdar D., Numerical prediction of melting rates in gas-bubble driven systems, Trans. Indian. Inst. Met., 1997, 50, 249-258.
• [152] Monahan S., Fox R.O., Effect of grid resolution and force models, Proc. of 8 th Int. Conf. on Multi¬phase Flow in Industrial Plants, Alba, Italy September 18-20, 2002.
• [153] Fan L.S., Yang G.Q., Lee D.J., Tsuchija K., Luo X., Some aspects of high- pressure phenomena of bubbles in liquids and liquid-solid suspensions, Chemical Engineering Science, 1999, 54, 4681-4709.
• [154] Gupta P., Ong B., Al- Dahhan., M.H., Dudukovic M.P., Toseland B.A., Hydrodynamics of churn turbulent bubble columns: gas-liquid recirculation and mechanistic modeling, Catalysis Today, 2001,64, 253-269.
• [155] Kuo J.T., Wallis G.B., Flow of bubbles through nozzles, International Journal Multiphase Flow, 1998, 14, 547-556.
• [156] Boisson N., Malin M.R., Numerical prediction of two-phase flow in bubble columns, Int. J. Num. Melh. Fluids. 1996, 23, 1289-1310.
• [157] Dziubiński M., Orczykowska M., Budzyński P., Uogólnione równanie korelacyjne współczynnika oporu ośrodka przy przepływie pęcherzy gazowych w cieczach newtonowskich i nienewtonowskich,Inżynieria Chemiczna i Procesowa, 2004, 25, 849-854.
• [158] Dziubiński M., Hydrodynamika przepływu mieszanin dwufazowych ciecz-gaz, Politechnika Łódzka, Monografie, Łódź 2005.
• [159] Schwarz M.P., Turner W.J., Applicability of the standard k-e turbulence model to gas-stirred baths, Appl. Math. Modeling, 1988, 12, 273-279.
• [160] Tomiyama A., Struggle with computational bubble dynamics, Proceedings of third, Int. Conf. Multiphase Flow ICMF 1988, Lyon, France, June 8-12, 1988.
• [161] Drew D.A., Mathematical modeling of two-phase flow, Ann. Rev. Fluid Mech., 1983, 15, 261-291.
• [162] Cook T.L, Harlow F.H., Vortices in bubbly two-phase flow. Int. J. Multiphase Flow, 1986, 12, 35-61.
• [163] Van Wijngaarden L., Hydrodynamic Interaction between gas, bubbles in liquid, Journal of Fluid Mechanics, 1976, 44, 27-44.
• [164] Delnoij E., Kuipcrs J.A.M., van Swaaij W.P.M., Computational fluid dynamics applied to gas-liquid contactors. Chemical Engineering Science, 1997, 52, 3623-3638.
• [165] Delnoij E., Kuipers J.A.M., van Swaaij W.P.M., Dynamic simulation of gas-liquid two-phase flow: effect of column aspect ratio on the flow structure, Chemical Engineering Science, 1997, 52, 3759-3772.
• [166] Delnoij E., Kuipcrs J.A.M., van Swaaij W.P.M., A three-dimensional CFD model for gas-liquid bubble columns. Chemical Engineering Science, 1999, 54, 2217-2226.
• [167] Resnic R., Halliday D., Fizyka 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
• [168] Talarczyk E., Podstawy techniki ultradźwięków, Politechnika Wrocławska, Wrocław 1990.
• [169] Wilson W.D., Equation for the speed of sound in seawater, J. Acoust. Soc. Am., 1960, 32(10), 1357.
• [170] Technical Guides - Speed of Sound In Pure Water, National Physical Laboratory, Teddington, Middlesex, UK, TW11 0LW, 2000.
• [171] PN-EN ISO 5167-2, lipiec 2005, Pomiary strumienia płynu za pomocą zwężek pomiarowych wbudowanych w całkowicie wypełnione rurociągi o przekroju kołowym, część 2: kryzy.
• [172] Żyszkowski Z., Podstawy elektroakustyki, WNT, Warszawa 1984.
• [173] Kuttruff H„ Physik und Technik des Ultraschalls, S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1988.
• [174] Jagodziński Z., Przetworniki ultradźwiękowe, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa, 1997.
• [175] Orłowicz W., Zastosowanie ultradźwięków w odlewnictwie, Krzepnięcie metali i stopów, 2000, 2, 1-146.
• [176] Dyakowski T., Metody eksperymentalne i model teoretyczny w badaniu dwufazowego przepływu zdyspergowanego, Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1992.
• [177] Gajewski J.B., Elektrostatyczna, bezkontaktowa metoda ciągłego pomiaru strumienia masy i średniej prędkości w przepływach dwufazowych gaz-ciało stale, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1995.
• [178] Shu W., Durchflussmessung in Rohren mit Hilee von künstlichen und natürlichen markierungen, praca doktorska T.U. Karlsruhe 1987.
• [179] FAMOS (Fast Analysis and Monitoring of Signals), Version 3.0, Podręcznik użytkownika, Berlin 1995.
• [180] Andruszkiewicz A., Kaiser E., Sommerlatt H.-D., Zastosowanie defektoskopu ultradźwiękowego do pomiaru prędkości przepływów dwufazowych ciecz-gaz, Elektronizacja, 2003, 9, 14-16.
• [181] Andruszkiewicz A., Modyfikacja metodyki pomiarów parametrów przepływów dwufazowych ciecz-gaz ultradźwiękową metodą echa, Elektronika, 2008, 3, 106-112.
• [182] Andruszkiewicz A., Kaiser E., Sommerlatt H.-D., Stanowisko pomiarowe do wyznaczania parametrów przepływów dwufazowych ciecz-gaz metodą ultradźwiękową, Elektronika, 2004, 5, 35-37.
• [183] Andruszkiewicz A., Kaiser E., Sommerlatt H.-D., Adaptacja metod defektoskopowych do identyfikacji przepływów dwufazowych ciecz-gaz, Pomiary Automatyka Robotyka, 2005, 5, 5-8.
• [184] Andruszkiewicz A., Sommerlatt H.-D., Ultrasonic measurements of flow in two-phase liquid-gas systems. 1. The method for measurement, Chemical and Process Engineering, 2008, 29, 113-128.
• [185] Strona internetowa www.mksinsl.com
• [186] Andruszkiewicz A., Zastosowanie programu DASYLab w identyfikacji przepływów dwufazowych ciecz-gaz. Elektronika, 2006, 3. 44-46.
• [187] Bonfig K.W., Technische Durchflussmessung unter besonderer Berücksichtigung neuartiger Durchflussmessverfahren, Wulkan-Verlag, Essen 1987.
• [188] Beck S., Yang W.Q., An intelligent cross correlator for pipeline flow velocity measurement, Flow Meas. Instrum., 1997, 8, No. 2, 77-84.
• [189] Füg M., Korelative Durchfluss-Messung an Zweiphasen-Strömungen mit optischer und kapazitiver Sensorem, praca Doktorska, TU Karlsruhe 1987.
• [190] Mesch F., Daucher H.M., Fritsche R., Geschwindigkeitsmessung mit Korrelationsverfahren, t. III, Berührungslose Geschwindigkeitsmessung von Walzgut, Fehlereinflüsse, Messtechnik, 1971, 8, 163-168.
• [191] Mesch F., Daucher H.M., Fritsche R., Geschwindigkeitsmessung mit Korrelationsverfahren, t. I. Grundgedanke, Anwendung auf Zweiphasenströmungen, Messtechnik, 1971, 7, 152-157.
• [192] Mesch F., Kipphan II., Solids flow measurement by correlation methods, Optoelectronics, 1972, 4, 451-462.
• [193] Mesch F., Stand und Entwicklungstendenzen bei der Geschwindigkeitsmessung mit Korrelationsverfahren, Vorabdruck zum 30 Internationalen Wissenschaftischen Kolloqium, TH Ilmenu 1985.
• [194] Stott A.L., Correlation and capacitance techniques for solid mass flow measurement, praca doktorska. Uniwersytet Manchester 1991.
• [195] Zieliński J., Korelacyjny miernik do wyznaczania prędkości fazy stałej w przepływie dwufazowym, Praca doktorska. Instytut Techniki Cieplnej i Mechaniki Płynów Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1973.
• [196] Bendat J.S., Piersol A.G., Metody analizy i pomiaru sygnałów losowych, PWN, Warszawa 1976.
• [197] Lal-Jadziak J., Kształtowanie dokładności w pomiarach korelacyjnych, Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej 2001.
• [198] Andruszkiewicz A., Badania przepływu dwufazowego gaz-ciało stałe przy zastosowaniu metody korelacyjnej, Praca doktorska, Politechnika Wrocławska, Instytut Techniki Cieplnej i Mechaniki Płynów, Wroclaw 1996.
• [199] Andruszkiewicz A., Pomiar strumienia masy cząstek stałych w transporcie pneumatycznym, XXVII Międzyuczelniana Konferencja Metrologów MKM'95, Zielona Góra 21-23 IX 1995, Materiały Konferencyjne, Wydawnictwo WSI 1995, 8-15.
• [200] Andruszkiewicz A., Ocena dokładności pomiarów podstawowych parametrów przepływów dwufazowych ciecz-gaz ultradźwiękową - impulsową metodą echa, Elektronika, 2008, 4, 199-202.
• [201] Stańda J., Górecki J., Andruszkiewicz A., Badanie maszyn i urządzeń energetycznych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 2004.
• [202] Wyrażanie niepewności pomiaru. Przewodnik, Główny Urząd Miar 1999.
• [203] Tomiyama A., Celata G.P., Hosokawa S., Yoshida S., Terminal velocity of single bubbles in surface tension force dominant regime, International Journal of Multiphase Flow, 2002, 28, 1497-1519.
• [204] Koebe M., Numerische simulation aufsteigender Basen mit und ohne Stoffaustausch miottels der Volume of Fluid (VOF) Methode, Praca doktorska, Fakultät für Maschinenbau der Universität Paderborn, 2004.
• [205] Hofmann B., Kaiser E., Experimental determination of motion parameters of gas bubbles Rising in a liquid metal, 4th Eouromech Fluid Mechanics Conference, Eindhoven University of Technology, 19-23 November, 2003.
• [206] Andruszkiewicz A., Messung der Blasengeschwindigkeit in der Zweiphasenströmung Wasser/Luft mit Ultraschallsensoren, Raport z prac w ramach SFB 609 „Elektromagnetische Strömungs¬beeinflussung in Metalurgie Kristallzüchtung und Elektrochemie", TU Dresden IX 2002.
• [207] Kantarci N., Borak F., Ulgen K.O., Bubble column reactors, Process Biochemistry, 2005, 40, 2263-2283.
• [208] Kaiser E., Elektromagnetischer Sensor zur Detektion der Flüssigkeits- und Gasbewegung bei aufsteigenden Blasen in Flüssigmetall, Technisches Messen, 2004, 71, 349-357.
• [209] Kaiser E., Wirbelstromsensoren als Blasendetektor in der Zweiphasenströmung Gas/Flüssigmetall, Chemie-Ingenieur-Technik, 2004, 76, 286-288.
• [210] Zahng C, Eckert S., Gerbeth G., Experimental study of single bubble motion in a liquid metal column expose to a DC magnetic field, International Journal of Multiphase Flow, 2005, 31,
• [211] Andruszkiewicz A., Sommerlatt H.-D, Ultrasonic measurements of flow in two-phase liquid-gas systems. II. Experimental determination of flow characteristic data, Chemical and Process Engineering, 2008, 29, s. 129-147.
• [212] Milelli M., A numerical analysis of confined turbulent bubble plumes, praca doktorska, Swiss Federal Institute of Technology, Zurich 2002.
• [213] Sommerlatt H-D., Andruszkiewicz A., Dynamic measurement of particle diameter and drag coefficient with ultrasonic method, Archives of Acoustic, 2008, 3, 293-304.
• [214] 2nd International Sympodium on Process Tomography in Poland 1 lth-12,h September 2002, Materiały Konferencyjne, Wroclaw 2002.
• [215] 2nd International Symposium on Process Tomography in Poland, Computer Engineering Departament Technical University of Łódź, September 9-10, 2004.
• [216] Andruszkiewicz A., Sommerlatt H.-D., Ultrasonic measurements of flow in two-phase liquid-gas systems. III. Flow area, superficial velocity and volume share of the gas phase, Chemical and Process Engineering, 2008, 29, 149-164.
• [217] Kaiser E., Sommerlatt H.-D., Andruszkiewicz A., Pomiary przepływu dwufazowego ciecz-gaz za pomocą metody ultradźwiękowej, Metrologia w procesie poznania, Kongres Metrologii, Materiały Kongresowe, Wrocław 6-9.09.2004, 283-286.
• [218] Andruszkiewicz A., Sommerlatt H.-D., Zahng C, Eckert S., Odenbach S., Kaiser E., MFD-Zweiphasenströmung, Elektromagnetische Strömungsbeeinflussung in Metallurgie, Kristallzüchtung und Elektrochemie, Unterlagen zur Begutachtung, Sonderforschungsbereich 609, Technische Universität Dresden, Dresden 2008. 824-842.