Analiza wybranych dopływów zanieczyszczających rzekę Biebrzę

• Autorzy: Skoczko I.

Warianty tytułu

EN

Analysis of selected tributaries polluting Biebrza River

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dolina Biebrzy jest jedynym w tej części Europy dobrze zachowanym w stanie naturalnym kompleksem niskich torfowisk, rzeka ma naturalnie meandrujące koryto, Biebrzański Park Narodowy jest ostoją łosia, występują tu też wilki, gronostaje, wydry, rzadkie gatunki ptaków wpisane do "Czerwonej Księgi" gatunków ginących. Głównym zanieczyszczeniem badanych wód są spływy powierzchniowe, które niosą zanieczyszczenia obszarowe, tj. związki azotu, fosforu oraz środki ochrony roślin. Są to typowe zanieczyszczenia terenów rolniczych, a właśnie do takich należy opisywane do rzeki Biebrzy. Wraz ze spływami powierzchniowymi po płaszczyźnie terenu lub pod jego powierzchnią rozproszone drobne cieki dostają się do rzek lub innych zbiorników wodnych znajdujących się w pobliżu. Należy zwrócić uwagę, że migracja zanieczyszczeń jest wyraźnie większa w okresach deszczowych, topnienia śniegów oraz w czasie nawożenia upraw rolnych nawozami sztucznymi jak też opryskiwania środkami ochrony roślin. Problem zagrożenia fauny i flory wód powierzchniowych jest na tyle skompilkowany, że dotychczas opracowano na ten temat bardzo mało norm i przepisów prawnych. Powodem tego jest ogromna różnorodność flory i fauny wodnej i jej wrażliwość reakcji na działanie poszczególnych preparatów. Polskie przepisy dotyczące jakości wód powierzchniowych obejmują tylko pestycydy chlorowcopochodne, fosforoorganiczne i karbaminiany, pozostałe (tylko niektóre) preparaty objęte są jedynie propozycją IMiGW. Określa ona najwyższe dopuszczalne stężenie 2,4-D na poziomie 8 g/l (brak danych dotyczących MCPA, MCPP i DCPP). Wszystkie uzyskane wyniki w ramach niniejszej pracy w zakresie badań obecności wybranych herbicydów w wodach dorzecza Biebrzy wyraźnie przekraczają tą wartość, co definitywnie dyskwalifikuje badaną wodę jako źródło wody pitnej. Należy przy tym przypomnieć, iż żaden, poza rzeką Sidrą, z opisywanych cieków (rowy melioracyjne, wody bagienne, ścieki oczyszczone) nie nadaje się na źródło wody wodociągowej. Każdy jednak w pewnym stopniu zasila rzekę Biebrzę, która już stanowi podstawowe zaopatrzenie w wodę wielu leżących nad jej brzegami miast i wsi. Przeprowadzone w ramach analizowanego tematu badania nad obecnością zanieczyszczeń pestycydowych w wodach dopływających do Biebrzy potwierdzają konieczność badania wszystkich zbiorników wodnych pod względem zanieczyszczeń poszczególnymi związkami środków ochrony roślin. Istnieje niebezpieczeństwo, iż pestycydy oraz produkty ich rozpadu trafiają na stacje uzdatniania wody, a dalej do odbiorców. Polskie rolnictwo w przede dniu wejścia do Unii Europejskiej stanie w obliczu konkurencji holenderskiej, francuskiej czy niemieckiej. Zmuszone dorównywać kroku największym potentatom rolnym zacznie stosować na jeszcze szerszą skalę nawozy sztuczne czy chemiczne środki ochrony roślin i płodów rolnych. Skutkiem tego będzie postępujące zanieczyszczenie wód powierzchniowych, a co za tym idzie - wodociągowych. Należy zatem już teraz przygotować rodzime stacje uzdatniania wody na rosnące zanieczyszczenie wód silnymi toksynami środowiskowymi i wprowadzić odpowiednie technologie.

EN

The research on influence of spatial contamination on pollution state of the Biebrza river included 20 points of measurement and control on the whole area of Biebrza river basin. This paper presents analysis of 5 points out of 20: on the Sidra river being the tributary of Biebrza, on the drainage ditch situated on meadow and agricultural terrain between Krasoborki and Sztabin country towns, near the point of treated sewage dump from the municipal wastewater treatment plan in Goniądz, on the boggy area near Karwowo country town and on the small river near Wierciszewo. Superficial run-offs are the main pollutants of the studied waters. Superficial run-offs carry spatial contaminants: nitrogen and phosphorus compounds as well as plants' protection products. These are the typical contaminants of agricultural areas, and the Biebrza river basin is classified so. Migration of pollutants increases significantly during rainy periods, during snow melting as well as during fertilization of agricultural tillages with artificial fertilizers as well as during spraying of the plants' protection products.

Słowa kluczowe

PL

zanieczyszczenie wód rzecznych; spływy powierzchniowe; ochrona środowiska naturalnego

• Wydawca: Politechnika Koszalińska
• Czasopismo: Rocznik Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2004
• Tom: Tom 6
• Strony: 245--263
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz.

Twórcy

autor

Skoczko I.

• Politechnika Białostocka

Bibliografia

• 1. www.maxmedia.pl/pl/parki/biebrzanski.htm
• 2. Byczkowski, A., Kiciński T.: Hydrologia i hydrografia dorzecza Biebrzy, Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. Nr 372, 1991.
• 3. Pałczyński A.: Bagna Biebrzańskie, LOP, 1998.
• 4. Bok G. i in.: Stan czystości wód powierzchniowych obszaru zielonych Płuc Polski, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 1998.
• 5. Okruszko H., Liwski S.: Prognoza rodzaju i skutków zmian w stanie zabagnienia Pradoliny Biebrzy, AGGW-AR, Warszawa 1980.
• 6. Dojlido J.: Chemia wody, Arkady, Warszawa 1995.
• 7. Skoczko I.: Monitoring zanieczyszczeń dostających się do rzeki Biebrzy z oczyszczalni ścieków w Goniądzu, Rocznik Ochrona Środowiska Tom 3, Koszalin 2001.
• 8. Namieślnik J, Łukasiak J., Jamrógiewicz Z.: Pobieranie próbek środowiskowych do analizy, Towarzystwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
• 9. Ignatowicz K.: Wahania składu fizyczno-chemicznego wód rzeki Narwi z uwzględnieniem zawartości pestycydów fenoksyoctowych, Rocznik Ochrona Środowiska Tom 4. Koszalin 2002.