Spadek zasolenia Morza Bałtyckiego jako naturalne zjawisko

• Autorzy: Borowski T. , Hryniewicz T.

Warianty tytułu

EN

Decrease of salinity of the Baltic Sea as natural phenomenon

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Aby udowodnić, że obecne Morze Bałtyckie stopniowo obniża swoje zasolenie, trzeba się trochę cofnąć w historię geologiczną ziemi, w tym w szczególności płyty skandynawskiej. Występujące w naturze pionowe ruchy górotwórcze płaszcza skandynawskiego są główną przyczyną spadku zasolenia Morze Bałtyckiego. Już w XVIII wieku A. Celsius (1743) zaobserwował podnoszenie się północnego wybrzeża bałtyckiego i wyliczył że w okresie 100 lat wypiętrzanie się wynosi 1 metr. Największe wypiętrzenie zostało zaobserwowane na zachodnim wybrzeżu Zatoki Botnickiej (około 1 cm na rok). To zjawisko trwa od tysięcy lat. Miejscowości położone niegdyś nad wybrzeżem Zatoki Botnickiej, dzisiaj są oddalone od morza, a także są położone znacznie wyżej ponad poziomem morza. Jest faktem, że zasolenie wody morskiej w Bałtyku systematycznie spada. Przyjmując, że średni standardowy skład wód oceanicznych pod względem zasolenia [NaCl] wynosi 24,53 g/dm3 [7,8], można wnioskować, że Morze Bałtyckie w coraz większym stopniu staje się morzem słodkowodnym. Porównując wyniki z okresu lat 1980÷1999 [6] oraz z przełomu lat 2002/2003 można stwierdzić, że zasolenie Południowego Bałtyku w okolicach Mielna, jest znacznie mniejsze niż zasolenie Zatoki Pomorskiej. Powodem tego może być większe oddalenie Mielna od cieśnin duńskich niż Zatoki Pomorskiej. Wypiętrzanie się Skandynawii powoduje spłycenie morza w rejonie cieśnin duńskich oraz mniejszy dopływ wód oceanicznych, co skutkuje zmniejszaniem się zasolenia wód Bałtyku. Płyta Skandynawii przechyla się co powoduje podnoszenie się poziomu morza na południu Bałtyku, a obniżenie poziomu morza na północy (Zatoka Botnicka). W wyniku tego zjawiska geologicznego polskie wybrzeże pochłaniane jest przez wody Bałtyku (ruiny kościoła w Trzęsaczu). Naturalne zjawiska geologiczne, na które człowiek nie ma wpływu, wskazują na konieczność dostosowania się ludności zamieszkałej w rejonach przybrzeżnych polskiej części Morza Bałtyckiego do zmian środowiskowych, bez możliwości istotnego wpływania na te zmiany.

EN

One of the main reasons of glaciation as well as lifting of land massifs is the varying distance from the earth to the sun equaling on average about 149 675 000 km. The earth rotates on the trajectory very close to the ellipse. Earth orbit changes with the eccentricity reaching its maximum value of 21 million km. This way the amount of heat coming from the sun is varying although some other factors also affect the formation of glaciers. The inclination of the earth's rotation axis to the orbit is also important and it changes from 22 6' to 24 50' during 40400 years. At present this inclination is 23 27'. Precession movement and higher mentioned phenomena are the main factors affecting the changes in climate on the earth. The earth shell undergoes continuous deformations. This phenomenon was first observed by Pratt and Airy. They claimed that equilibrium state in the earth shell may be unsettled. Lifting of lands of Scandinavia, Hudson Bay, Greenland, Antarctic, Alaska, Alps, etc. results in depressions in other sites of the earth, like Netherlands, north-west coast of Germany, Bavaria, England, Normandy, Brittany, North Sea, etc. In order to prove that the salinity in the Baltic Sea is decreasing one should move back in the history of earth geology, concerning specifically the Scandinavia sheath. The vertical/upright tectonic movements of the Scandinavia sheath are the main reason of the decrease in salinity of the Baltic Sea. In the 18th century A. Celsius (1743) observed the lifting of the Baltic coast and he calculated that its magnitude was about 1 meter per 100 years. The highest lifting has been observed on the west coast of Bothnia Bay (about 1 centimeter per year). This phenomenon has lasted for thousands years now. Centuries ago the localities lying on the Scandinavia coast are now away from the sea side, situated also quite high over the sea level. The lifting of Scandinavia causes shallowing of the Baltic Sea in the region of the Danish Straits as well as lower inflow of oceanic waters, which results in lowering of salinity of the Baltic Sea. The Scandinavia sheath inclines, which causes elevation of sea level in the southern part of the Baltic Sea, abation of the sea level in the north (Bothnia Bay). As a result of this geological phenomenon Polish coast is ingulfed by the water of the Baltic Sea (ruins of Trzęsacz church). It is fact that salinity of the Baltic Sea water is systematically decreasing. Assuming, that mean standard composition of oceanic waters, taking into account salinity [NaCl] is 24,53 g/dm3 [7,8], conclusion is, that the Baltic Sea becomes freshwater sea in higher and higher degree. The authors' studies of the salinity of the Baltic Sea water sampled on the beach of Mielno on the edge of 2002/2003 and in March 2003 indicate that its value is much less than that reported during last two decades of the 20th century for the Pomerania Bay. Taking into account a greater distance from the Danish Straits to Mielno it is still a very low value proving of the continuous desalination of the Baltic Sea.

Słowa kluczowe

PL

zasolenie Morza Bałtyckiego; metale alkaliczne

• Wydawca: Politechnika Koszalińska
• Czasopismo: Rocznik Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2004
• Tom: Tom 6
• Strony: 223--232
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz.

Twórcy

autor

Borowski T.

• Politechnika Koszalińska

autor

Hryniewicz T.

• Politechnika Koszalińska

Bibliografia

• 1. Maślankiewicz K., Ziemia, P.W. „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1970, 54÷59
• 2. Szczepanik T., Geologia Dynamiczna, Wyd. Geologiczne, Warszawa 1977, 337÷341
• 3. Praca Zbiorowa, Zarys Nauk Geologicznych, Wyd. Geologiczne, Warszawa 1968, 326÷328
• 4. KsiąŻkiewicz M., Geologia Dynamiczna, Wyd. Geologiczne, Warszawa 1968, 490÷495
• 5. Zawadzka-Kahlau E., Tendencje rozwojowe polskich brzegów Bałtyku południowego, Wyd. Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk 1999, 19÷22
• 6. Praca Zbiorowa, Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 1999, Wyd. Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2000, 55÷57
• 7. Hryniewicz T., Elektrochemia powierzchni, Politechnika Koszalińska, Koszalin 1998 (praca niepublikowana)
• 8. Sato N., Toward a More Fundamental Understanding of Corrosion Processes, Corrosion – The Journal of Science and Engineering, 1989, 45(5), 354÷368
• 9. Pazdro Z., Kozerski B., Hydro-geologia ogólna, WG Warszawa 1990, 151