Metodyka oceny efektywności wydatkowania ekologicznych funduszy celowych

• Autorzy: Piontek. F.

Warianty tytułu

EN

Methodology of ecological purpose funds spending evaluation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ostatnich latach funkcjonowanie ekologicznych funduszy celowych w gospodarce rynkowej staje się przedmiotem szczególnego zainteresowania. Zgłaszane uwagi krytyczne dotyczą zwłaszcza dwóch kwestii: naruszania zasady konkurencyjności poprzez preferencyjne wydatkowanie środków [2], oceny efektywności wydatkowania tych środków. To ostatnie zagadnienie stanowi przedmiot - materialny - niniejszego artykułu. Natomiast jego przedmiotem formalnym (aspekt ujęcia przedmiotu materialnego) jest określenie przesłanek właściwego doboru metodyki (procedury) oceny efektywności wydatkowania ekologicznych funduszy celowych, w myśl zasady: charakter instytucji (natura przedmiotu ocenianego) - rodzaj efektywności - metodyka oceny. W ostatnich dziesięcioleciach ekonometria, matematyka finansowa, matematyka ekonomiczna, a także ekonomia środowiskowa dopracowały się wielu metod oceny zjawisk występujących w otaczającym nas świecie. Ich liczba nie pozwala dokonać szczegółowej ich oceny z punktu interesującego nas tematu. Aksjologiczne podstawy tych metod nie stały się też przedmiotem oceny w ramach filozofii. Z reguły ich przydatność analizowana jest z punktu praw i kryteriów (mierników) rynkowych co powoduje, że zasadność stosowania niektórych metod może budzić merytoryczne zastrzeżenia, a w praktyce - powodować eliminowanie wartości o charakterze podstawowym. Na obecnym etapie - w zakresie interesującego nas tematu - najczęściej popełnianymi błędami są: stosowanie do oceny efektywności funkcjonowania Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - metod właściwych dla oceny efektywności podmiotów rynkowych (w tym inwestorów), podejmowanie przez same FOŚ i GW próby zastępowania własnej efektywności - i legitymowania się - efektywnością pożyczkobiorców (głównie inwestorów). Obydwa podejścia sprzeczne są z wymogami art. 88f., ust. 3, pkt 5 Znowelizowanej ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska - zobowiązującego FOŚ i GW - posiadające osobowość prawną - do realizowania efektywności ekologicznej. Specyfika Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (FOŚ i GW) - podobnie jak wszystkie fundusze celowe - należą do podmiotów sektora publicznego. Są one jednostkami tworzonymi w celu realizacji jednego - wyodrębnionego zadania - stojącego przed Państwem. Wyodrębnienie to wyraża się w wyłączeniu określonego zadania z zadań przynależnych budżetowi państwa - w celu zapewnienia jego bezwzględnej realizacji. Wydzielenie takie służy powiązaniu priorytetowych zadań z dochodami uzyskiwanymi z ustawowo określonych źródeł [7, 8]. Specyfika ekologicznych funduszy celowych sprawia, że: ich wydatkowanie odbywa się na zasadach niekomercyjnych, przy ocenie efektywności wydatkowania środków dominującymi winny być mierniki jakościowe, a przede wszystkim mierniki oceniające stopień realizacji ustawowo określonych zadań, na podmiotach gospodarujących takimi funduszami spoczywa obowiązek szczególnej dbałości o nie [7, 8].

EN

During last years functioning of ecological purpose funds in market economy becomes the subject of special interest. Submitted critical comments concern especially two issues: violating principles of competition by preferential spending finance resources [2], evaluation of spending those resources efficiency. This last issue is the subject of this paper. But its formal subject is to describe circumstances of proper selection of methodology (procedure) of evaluation of ecological purpose funds spending efficiency, according to principle: character of institution (nature of evaluated subject) - the kind of efficiency - methodology of evaluation. Environment Protection and Water Management Funds - like all other purpose funds - belong to subjects of public sector. They are units created to fulfil one - selected task. This selection is done by excluding given task from the tasks belonging to state's budget - to ensure its strict realisation. Such excluding serves for connecting priority tasks with incomes from sources determined by acts [7, 8]. Specificity of ecological purpose funds causes, that: their spending is done on non-commercial principles, during evaluation of resources spending efficiency quality measures should be dominant and especially measures which evaluate realisation degree of tasks determined by acts, economical subjects, which manage these resources have to particularly take care of them. The kind of efficiency used for evaluation of efficiency spending of ecological purpose funds should be the function of evaluated subject specificity and kind of activity realised by this subject. There are two basic and essentially different kinds of efficiency: social and economical, talked over in papers [4, 5, 6, 10]. Cost-benefit analysis (CBA) is common method used in prosperity economy. It is especially used when, huge projects' social justification has to be considered. This method consists in: giving all advantages and costs money values, comparing advantages with costs in all evaluated projects, choosing the project, which fulfils the best chosen function of aim, but dominant meaning has maximalization of economical aim. When procedure of project choice is used, a question arises: whether use advantages to costs relation (B/C) or difference between advantages and costs (B - C). But when both relations are used it should be done in two following stages: first stage of analysis consists in determining scale of the project, then difference between costs and advantages is used. This difference is maximised to the point in which additional advantages outstrip additional costs (although costs, which are subtracted from advantages, do not have to mean expenditure). In described methodology such distinction is omitted. second stage consists in establishing ranking list basing on relative evaluation of individual projects - then advantages to costs relation is used (actually expenditure B/C).

Słowa kluczowe

PL

ekologiczne fundusze; ekonomia środowiskowa; oceny efektywności wydatkowania; metodyka oceny

• Wydawca: Politechnika Koszalińska
• Czasopismo: Rocznik Ochrona Środowiska
• Rocznik: 1999
• Tom: Tom 1
• Strony: 215--228
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz.

Twórcy

autor

Piontek. F.

• Akademia Ekonomiczna - Katowice