Wojna i doktryna wojenna w myśli wojskowej lat 1921-1939

• Autorzy: Pilżys J.

Warianty tytułu

EN

War and military doctrine in the years 1921-1939

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. i zakończenie wojny o granice w 1921 r. stawiało przed kierownictwem państwa i wojska dziejowe zadania odbudowy i obrony państwa i narodu po 123 letniej niewoli. Geopolityczne położenie państwa między dwoma nieprzyjaznymi mocarstwami (Niemcy i Rosja) stwarzały dodatkowe problemy poszukiwania sojuszników z państwami o podobnych zagrożeniach co Polska. W tak skomplikowanej sytuacji problem stworzenia jednolitej doktryny obronnej niepodległości był zadaniem najważniejszym do rozwiązania przez kierownicze gremia państwa polskiego. Na opracowanie doktryny rzutowały opracowania teoretyków wojskowych, którzy w oparciu o doświadczenia głównie I wojny światowej, rozwój techniki tworzyli wizje kolejnej wojny. W przyszłym konflikcie zbrojnym o charakterze totalnym wielką rolę w rozstrzygających bitwach przypisywano lotnictwu i wojskom pancernym. Podobne poglądy prezentowali polscy teoretycy wojskowi w odniesieniu do polskiej doktryny wojennej, istnieje wiele przesłanek, iż nie została do końca ujednolicona i sprecyzowana. Okazała się w obliczu wojny przestarzała i nie odpowiadająca wymogom ówczesnego pola walki. Generalnie jej założenia, iż przyszła wojna będzie koalicyjna, manewrowa, długotrwała i totalna były słuszne. Jednak zignorowano czynnik materiałowy i techniczny przy nadmiernej preferencji czynnika moralnego polskiego żołnierza, który miał w założeniu rekompensować przewagę w technicznych broniach. Również konfrontacja potencjału wojennego Niemiec i Związku Radzieckiego z siłami zbrojnym Polski wypadła wysoce dla nas niekorzystnie a wynik wojny przy braku interwencji państw zachodnich był z góry przesądzony. Słabość militarna Polski miała swoje korzenie w ogólnym niedorozwoju gospodarczym kraju, słabo rozbudowanym przemyśle i braku środków inwestycyjnych. To rzutowało na zacofanie techniczne - również na konserwatyzm doktrynalny.

EN

Theoretical military thought from the interwar period pointed towards the issues of war and war doctrines many times. The views of the nature of future war developed in the context of real conditions, formed after World War I. Many interpretations of war and military doctrine were developed, including their objectives. The main goal was to leave the idea of positional warfare. It has been suggested that future war would be maneuvering, coalitional and total. Among military theorists, and not only, the opinion prevailed that the effectiveness of military doctrine, and also the effectiveness of war, will depend on the organization of armed forces. This means the principles and methods to change the forms of living and material forces of the nation into national defense. The war was not anymore among the armed forces but it became the war of the nations. It was important to find ways and methods to defend the nation, using not only armed forces, but also all the areas of life of the nation. It would mainly depend on the cooperation between civilian and military authorities.

Słowa kluczowe

PL

wojna; doktryna wojenna; myśl wojskowa 1921-1939

EN

war; war doctrine; military thought of 1921-1939

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 2
• Strony: 206--219
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz.

Twórcy

autor

Pilżys J.

• Zakład Badań nad Konfliktami i Pokojem, Uniwersytet Szczeciński,

Bibliografia

• 1. Battistelli P. P., Niemieckie dywizje pancerne. Lata Blitzkriegu 1939-1940, Warszawa 2010.
• 2. Bloch J. G., Przyszła wojna pod względem technicznym, ekonomicznym i politycznym, Warszawa 2005.
• 3. CAW, sygn. I.300.28.15, Pismo Ministerstwa Spraw Wojskowych Dowództwo Broni Pancernych Nr 4430/Tj. Ćwicz./Reg. z 20.11.1937 r.
• 4. Clausewitz Carl von, O wojnie, księga 1-5, Warszawa 1958.
• 5. Chocha B., Kaczmarek J., Wojna i doktryna wojenna. Wybrane problemy, Warszawa 1980.
• 6. Cynk J. B., Siły lotnicze Polski i Niemiec wrzesień 1939 r., Warszawa 1989.
• 7. Czubiński A., Historia Polski 1864-2001, Wrocław 2002.
• 8. Encyklopedia Historii Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, pod red. Garlickiego A., Landau Z., Roszkowskiego W., Staweckiego P. i Tomaszewskiego J., Warszawa 1999.
• 9. Feret S., Polska sztuka wojenna 1918-1939, Warszawa 1972.
• 10. Jurecki M., Mechanizacja piechoty, „Przegląd Piechoty”, 1933, Rok VI.
• 11. Jurga T., U kresu II Rzeczypospolitej, Warszawa 1979.
• 12. Kośmider T., Toruński Inspektorat Armii w systemie obronnym państwa polskiego w latach 1921-1939, Warszawa 2009.
• 13. Kozłowski E., Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Warszawa 1974.
• 14. Krasuski J., Tragiczna niepodległość Polski 1918-1947, Toruń 2007.
• 15. Kucharski W., Kawaleria i broń pancerna w doktrynach wojennych 1918-1939, Warszawa-Kraków 1984.
• 16. Majzner R., Polski wywiad wojskowy wobec polityki III Rzeszy 1933-1939. Militarne aspekty polityki III Rzeszy w świetle analiz Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego, Toruń 2007.
• 17. Michta N., Cieślikowski Z. i Kumoś Z. B., Marszałek Józef Piłsudski – szkice do portretu, Warszawa 2008.
• 18. Mirowicz R., Edward Rydz-Śmigły. Działalność wojskowa i polityczna, Warszawa 1988.
• 19. Pilżys J., Broń pancerna Polski, Niemiec i Związku Radzieckiego w latach trzydziestych XX wieku. Porównania i ocena, [w:] W kręgu zagadnień europejskich, pod red. Knopka J., Magierka D. i Polaka M., Koszalin 2009.
• 20. Rzepecki J., Wielkie jednostki pancerne, [w:] „Przegląd Piechoty”, 1938, z. 9.
• 21. Rzepniewski A., Polska i jej siły zbrojne w roku 1939 na tle innych państw europejskich, [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej w latach 1864-1939, pod red. Staweckiego P., Warszawa 1990.
• 22. Mossor S., Przypuszczalny charakter przyszłej wojny, [w:] „Bellona”, 1936, z. 1.
• 23. Smaczny H., Polska zbrojna 1919-1939, Białystok 1999.
• 24. Solarz J., Doktryny militarne XX wieku, Kraków 2009.
• 25. Sosnkowski K., Parę słów o piechocie [w:] „Przegląd Piechoty”, z. 2.
• 26. Stawecki P., Wojsko Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Polska odrodzona 1918-1939. Państwo-społeczeństwo-kultura, pod red. Tomickiego J., Warszawa 1982.
• 27. Wiadomości z prasy obcej. Niemiecka dywizja pancerna, [w:] „Przegląd Piechoty”, 1939, z. 1.
• 28. Wiadomości z prasy obcej. Rozważania nad organizacją wielkich jednostek silnikowo-pancernych [w:] „Przegląd Piechoty”, 1939, z. 1.
• 29. Włodarkiewicz W., Polskie oceny piechoty Armii Czerwonej w drugiej połowie lat trzydziestych, [w:] „Zeszyty Naukowe WSO im. T. Kościuszki”, Wrocław 2000.
• 30. Wojtaszak A., Generalicja Wojska Polskiego 1921-1926, Szczecin 2005.
• 31. Wyszczelski L., Od demobilizacji do zamachu majowego. Wojsko Polskie w latach 1921-1926, Warszawa 2007.
• 32. Wyszczelski L., Polska myśl wojskowa 1914-1939, Warszawa 1988.
• 33. Wyszczelski L., Wielka Brytania i Francja wobec zagrożenia wojennego Polski, [w:] Z morza i Pomorza. Spojrzenie na wrzesień 1939. Polityka i wojna, pod red. Drzewieckiego A., Sieka B., Toruń 2011.
• 34. Wyszczelski L., Poglądy na wojnę w głównych państwach europejskich lat 1918-1939, [w:] Człowiek w Europie. Człowiek wobec problemów XIX i XX wieku, pod red. Franza M., Kardasa M., Toruń 2011.
• 35. Wyszczelski L., Wielka Brytania i Francja wobec zagrożenia wojennego Polski, [w:] Z morza i Pomorza. Spojrzenie na wrzesień 1939. Polityka i wojna, pod red. Drzewieckiego A., Sieka B., Toruń 2011.
• 36. Zakrzewski T., Doktryna wojenna w współczesnym ujęciu, [w:] „Bellona”, maj-czerwiec 1937, Warszawa 1937.
• 37. Zaremba P., Historia dwudziestolecia (1918-1939), t. I-II, Paryż 1981.