Psychospołeczne konsekwencje stresu operacyjno - bojowego

• Autorzy: Piotrowski A.

Warianty tytułu

EN

Psychosocial consequences of combat and operational stress

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Już prawie 3 % stanu ewidencyjnego Sił Zbrojnych RP pełni służbę poza granicami naszego kraju. Służba ta, tak bardzo różniąca się od pełnionej w rodzimych jednostkach, skutkować może specyficznymi obciążeniami psychologicznymi, kosztami zdrowotnymi i społecznymi. Artykuł opisuje ewolucję poglądów na temat stresu bojowego, przedstawia typowe stresory żołnierzy, w tym także te, które doświadczane są na polu walki oraz stanowi przegląd wybranych wyników badań polskich i zachodnich dotyczących psychospołecznych i zdrowotnych kosztów pełnienia służby w warunkach bojowych i operacyjnych.

EN

Almost 3% of the Polish Armed Forces is serving abroad. The service abroad is very much different from that in Poland and may result in many specific psychological, health and social costs. The article describes the evolution of opinions regarding war stress and presents the typical stress factors of soldiers, including those from the battlefield. The article is also a review of the results of Polish research regarding the psychological and health costs of military service under operational and battle conditions.

Słowa kluczowe

PL

stres bojowy; PTSD (Zespół Stresu Pourazowego); reakcje na stres bojowy CSR; psychologia społeczna

EN

combat stress; PTSD (Post Traumatic Stress Disorder); CSR (Combat Stress Reaction); social psychology

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 2
• Strony: 129--143
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz.

Twórcy

autor

Piotrowski A.

• Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański,

Bibliografia

• 1. Abramczyk K., System opieki socjalnej świadczonej wobec żołnierzy i ich rodzin w trakcie wykonywania zadań służbowych poza granicami kraju i po ich powrocie, [w:] Człowiek ponad wszystko. Funkcjonowanie służby psychologicznej oraz opieka i pomoc socjalna rodzinom żołnierzy wykonujących zadania poza granicami kraju, pod red. Łuniewska M., Goluch R., Zapol Dmochowski, Szczecin 2005, s. 7-13.
• 2. Antonovsky A., Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować, Fundacja IPN, Warszawa 1995.
• 3. Binneveld H., From Schell Shock to Combat Stress: A comparative History of Military Psychiatry, Amsterdam University Press, Amsterdam 1998.
• 4. Boscarino J. A., Diseases among men 20 years after exposure to serve stress: Implications for clinical research and medicine care, [w:] “Psychosomatic Medicine”, vol. 59, 1997 s. 605-614.
• 5. Boscarino J. A., Association between posttraumatic stress disorder and physical illness: Results and implication from clinical and epidemiological studies, [w:] “Annals of the New York Academy of Sciences”, vol. 1032, 2004, s. 141-153.
• 6. Clausewitz C., O wojnie, Muza, Warszawa 2009.
• 7. Chmielewska A., Wyniki badań na temat warunków pełnienia służby w Jednostce Specjalnej Polskiej Policji w Kosowie (XV rotacja), Warszawa 2009. [online]. [dostęp: 7.07.2011], Dostępny w Internecie: www.policja.pl/download.php?s= 1&id= 45544=.
• 8. Darmetko J., Stres pola walki, [w:] „Zeszyty Naukowe WSOWL”, Wrocław 2008, s. 143-155.
• 9. Departament of the Army, Combat and Operational Stress Control Manual for Leaders and Soldiers, Washington 2009, [online]. [dostęp: 7.07.2011], Dostępny w Internecie: www.us.army.mil.
• 10. Dekel R., Solomon Z., Ginzburg K., Zakin G., Neria Y., Radzenie sobie w sytuacji niewoli wojennej. Wpływ osobowości na zespół stresu pourazowego, [w:] Osobowość a ekstremalny stres, pod red. Strelau J., GWP, Sopot 2004, s. 264-280.
• 11. Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków, pod red. Czapiński J., Panek T., VIZJA PRESS&IT, Warszawa 2009.
• 12. Fiegly Ch. R., Słowo wstępne od redaktora serii, [w:] Stres bojowy. Teoria, badania, profilaktyka i terapia, pod red. Fiegly Ch. R., Nasch W. P., Wydawnictwo Naukowe PWN, Wojskowy Instytut Medyczny, Warszawa 2010, s. 15.
• 13. Fiegly Ch. R., Stresory wojny, [w:] Stres bojowy. Teoria, badania, profilaktyka i terapia, pod red. Fiegly Ch. R., Nasch W. P., Wydawnictwo Naukowe PWN, Wojskowy Instytut Medyczny, Warszawa 2010, s. 15-38.
• 14. Galovsky T., Lyons J., Psychological squeal of combat violence: A review of the impact of PTSD on the veteran’s family and possible interventions, [w:] “Aggression and Violent Behavior”, vol. 9, 2004, s. 477-501.
• 15. Gąsiorowska A., Specyfika stresu zawodowego i strategie radzenia sobie ze stresem wśród podoficerów, [w:] Grupy dyspozycyjne społeczeństwa polskiego, pod red. Maciejewski J., „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 2835, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006, s. 361-374.
• 16. Ginzburg K., Solomon Z., Trajectories of stress reactions and somatization symptoms among war veterans: A 20-year longitudinal study, [w:] “Psychological Medicine: A Journal of Research in Psychiatry and the Allied Sciences”, vol. 41(2), Feb, 2011, s. 353-362.
• 17. Grinker R. R., Spiegel J. P., Men under stress, Blakistan, Philadelphia 1945.
• 18. Grossman D., O zabijaniu. Psychologiczny koszt kształtowania gotowości do zabijania w trakcie pokoju i wojny, Mayfly, Warszawa 2010.
• 19. Hunter E. J., The Vietnam prisoners of war experience, [w:] International hand-book of traumatic stress syndromes, pod red. Wlson J. P., Rapheal B., Plenum Press, New York 1993.
• 20. Ilnicki S., Projekt krótkiego wywiadu psychologicznego do przesiewowego badania poborowych, [w:] Profilaktyka psychologiczna w wojsku, pod red. Dębski W., Patoka J., Pawluczuk W., Tyrcz J., Wydawnictwo M. M., Pruszków 2004, s. 100-144.
• 21. Jordan B. K., Marmer C. R., Firebank J. A., Schlenger W. E. i in., Problems in families of Vietnam veterans with posttraumatic stress disorder, [w:] “Journal of Consulting and Clinical Psychology”, vol. 60, 1992, s. 916-926.
• 22. Kessler R. C., Sonnega A., Bromet A., Hughes M., Nelson Ch. B., Posttraumatic Stress Disorder in the National Comorbidity Survey, [w:] “Archives of General Psychiatry”, vol. 52, 1995, s. 1048-1060.
• 23. Kowalczyk K., Echo strzałów w Nangar Hel, [w:] „Polska Zbrojna”, nr 24 (750) z 12 czerwca 2011 r.
• 24. Kozerawski D., Rola i zadania oficerów Wojska Polskiego w międzynarodowych operacjach pokojowych i stabilizacyjnych w latach 1953 – 2007, [w:] Oficerowie grup dyspozycyjnych. Socjologiczna analiza procesu bezpieczeństwa narodowego, pod red. Kołodziejczyk T., Kozerawski D. S., Maciejewski J., „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 3079, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2008, s. 69-74.
• 25. Kloczkowki M., Kiciński Ł., Zdrowotne i psychospołeczne skutki udziału żołnierzy WP w misjach poza granicami kraju, Wojskowe Biuro Badań Społecznych, Warszawa 2010.
• 26. Kulka R. A., Schlenger W. E., Fairbank J. A., Hough R. L., Jordan B. K., Marmar C. R. i in., Trauma and the Vietnam War generation: Report of findings from the National Vietnam Veterans Readjustment Study, Brunner/Mazel, New York 1990.
• 27. Letourneau E. J., Schewe R. A., Fruech B. C., Preliminary evaluation of sexual problems in combat with PTSD, [w:] “Journal of traumatic Stress”, vol. 10, 1977, s. 125-321.
• 28. Lis-Turlejska M., Traumatyczny stres. Koncepcje i badania, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 1998.
• 29. Lis-Turlejska M., Stres traumatyczny. Występowanie, następstwa, terapia, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2002.
• 30. Maciejewski J., Wolska-Zogata I., Zawód oficera Wojska Polskiego w toku transformacji. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2004.
• 31. Machiavelli N., O sztuce wojny, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2008.
• 32. McFarlane A. C., The Duration of Deployment and Sensitization to Stress, [w:] “Psychiatric Annals”, vol. 39 Issue 2, Feb. 2009, s. 81-88.
• 33. McFarlane A. C., Związek między osobowością a zespołem stresu pourazowego, [w:] Osobowość a ekstremalny stres, pod red. Strelau J., GWP, Sopot 2004, s. 5-18.
• 34. Nasch W., Przystosowanie do stresu i urazy spowodowane przez stres bojowy i operacyjny, [w:] Stres bojowy. Teoria, badania, profilaktyka i terapia, pod red. Fiegly Ch. R., Nasch W. P., Wydawnictwo Naukowe PWN, Wojskowy Instytut Medyczny, Warszawa 2010, s. 38-75.
• 35. Neria Y., Koenen K. C., Do combat stress reaction and posttraumatic stress disorder relate to physical health and adverse health practices? An 18-year follow up of Israeli war veterans, [w:] “Anxiety, Stress & Coping: An International Journal”, vol. 16(2), Jun, 2003, s. 227-239.
• 36. Niderland W. G., The psychiatric evaluation of emotional disorders in survivors of Nazi persecution, [w:] Massive psychic trauma, pod red. Krystal H., International Universities Press, New York 1968, s. 60-70.
• 37. Renatus F. V., O sztuce wojskowej. Księgi I – III, [online]. [dostęp: 2.06.2011], Dostępny w Internecie: www.romanum.historicus.pl.
• 38. Rosenheck R., Secondary traumatization in children of Vietnam veterans, [w:] “Hospital & Community Psychiatry”, vol. 36(5), May, 1985, s. 538-539.
• 39. Sikorski W., Przyszła wojna, Wydawnictwo MON, Warszawa 1984.
• 40. Solomon Z., Mikulincer M., Combat stress reactions, posttraumatic stress disorder, and social adjustment: A study of Israeli veterans, [w:] “Journal of Nervous and Mental Disease”, vol 175(5), May, 1987, s. 277-285.
• 41. Solomon Z., Waysman M., Levi G., Mikulincer M., Enoch D., Marital relation and combat stress reaction: The wives’ perspective, [w:] “Journal of Marriage and the Family”, 54, 1992, s. 316-326.
• 42. Solomon Z., Mikulincer M., Trajectories of PTSD: a 20-year longitudinal study, [w:] “The American Journal Of Psychiatry”, vol. 163 (4), Apr; 2006, s. 659-660.
• 43. Solomon Z., Shklar R., Reactions to Combat Stress in Israeli War Veterans Twenty Years After the 1982 Lebanon War, [w:] “Journal of Nervous and Mental Disease”, vol. 194(12), Dec, 2006, s. 935-939.
• 44. Solomon Z., Debby-Aharon S., Zerach G., Horesh D., Marital adjustment, parental functioning, and emotional sharing in war veterans, [w:] “Journal of Family Issues”, vol. 32(1), Jan, 2011, s. 127-147.
• 45. Tomaszewska I., Turnusy leczniczo-profilaktyczne w systemie opieki psychologicznej nad uczestnikami misji poza granicami państwa, [w:] „Polski Merkuriusz Lekarski”, vol. XXV, 2008, Suppl. 1, 29, s. 29-34.
• 46. Truszczyński O., Skuteczność terapii PTSD obejmującej wsparcie dla rodzin, [w:] Człowiek ponad wszystko. Funkcjonowanie służby psychologicznej oraz opieka i pomoc socjalna rodzinom żołnierzy wykonujących zadania poza granicami kraju, pod red. Łuniewska M., Goluch R., Zapol Dmochowski, Szczecin 2005, s. 41-45.
• 47. Zi S., Sztuka wojenna, VISA-VIS/ETIUDA, Kraków 2011.
• 48. Van der Kolk A. B., Weisath L., van der Hart O., History of trauma in psychiatry, [w:] Traumatic stress: The effects of overwhelming experience of mind, body, and society, pod red. A. B. van der Kolk, C. McFarlane & L. Weisath, The Guilford Press, New York 1996, s. 47-74.