Przestrzenna inwentaryzacja wrzosowisk Pomorza

• Autorzy: Kunz M. , Nienartowicz A.

Warianty tytułu

EN

Spatial inventory of heathlands in Pomerania

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wrzosowiska pełnią niezwykle cenną rolę w krajobrazie. Coraz częściej są przedmiotem badań i analiz prowadzonych różnymi metodami i przy wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi badawczych, często łączących różne podejścia, nauki czy dyscypliny naukowe. Są więc one w kręgu szczegółowych zainteresowań nie tylko botaników, biologów i ekologów, ale także geografów, urbanistów czy historyków. O randze tej formacji roślinnej świadczy fakt, że zostały one umieszczone na europejskiej liście Natura 2000 w oparciu o dyrektywę siedliskową. Na obszarze Pomorza, podobnie, jak i pozostałych obszarach Polski nie obserwuje się licznie występujących na dużych powierzchniach formacji wrzosowiskowych, za wyjątkiem obszarów specjalnego przeznaczenia - poligonów wojskowych. Wrzosowiska występują raczej jako mniejsze skupiska płatów. Są one częstym elementem krajobrazu linii energetycznych, linii oddziałowych, pasów przeciwpożarowych oraz niejednokrotnie małych śródleśnych polanek. Ze względu na fakt, że w przeważającym zakresie towarzyszą kraj obrazowi leśnemu, z tego względu zarządzane są więc przez nadleśnictwa lub parki narodowe oraz parki krajobrazowe. Celem prezentowanej w artykule pracy jest inwentaryzacja przestrzenna wrzosowisk Pomorza wykonana na podstawie ankiet rozesłanych do nadleśnictw i parków narodowych oraz krajobrazowych tego obszaru. Dodatkowo opisano znane z literatury oraz z dostępnych baz danych stanowiska wrzosu. Ponadto, szczegółowej inwentaryzacji terenowej poddano wrzosowiska miejskie Torunia, które są jednym z nielicznych wyjątków występowania tej kategorii pokrycia terenu na obszarach administracyjnie przynależnych do ośrodków miejskich.

EN

Spatial distribution of heathlands in Pomerania (the north-western part of Poland) was described based on the results of questionnaires sent out to the registered offices of all forest divisions (96), national (4) and landscape (15) parks in this area. According to the inventory, heathlands occur in 28 forest divisions and 3 national and landscape parks. The frequency of occurrence and the area covered by heathlands were determined. All the data were compiled in the form of a spatial database with the use of Geographic Information Systems. The paper also contains the geographical distribution of heath habitats in the area of Pomerania according to particular syntaxa. Additionally, the content of the database CORINE Land Cover was analysed at the third level for the area of Pomerania, completed for the years 2000 and 2006. The area and the number of patches were described according to three land cover categories: heaths (code 322), conflagration sites (code 334) and peat bogs (code 412). The obtained results increase our knowledge about heaths in Pomerania. Moreover, results of territorial listing of heathlands in the city of Toruń were obtained. This is a rare situation when this category of land cover occurs in the area administratively belonging to urban territory. At present, this interesting plant formation is rather disappearing as a result of economic activity of man, especially because new areas are developed to build houses.

Słowa kluczowe

PL

wrzosowiska; GIS; przestrzenna baza danych; CLC-2000; CLC-2006; Calluna vulgaris; Pomorze; Toruń

EN

heathlands; GIS; spatial database; CLC 2000 and 2006; Calluna vulgaris; Pomerania; Toruń

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
• Czasopismo: Roczniki Geomatyki
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 9, z. 1
• Strony: 65--74
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz.

Twórcy

autor

Kunz M.

autor

Nienartowicz A.

• Instytut Geografii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,

Bibliografia

• 1. Augustowski B., 1977: Pomorze. Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• 2. Brzeg A, 1982: Sierglingio-Agrostietum ass. nova na drogach w borach sosnowych. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Ser. B, 32: 157-165.
• 3. Ciołkosz A, Bielecka E., 2005: Pokrycie terenu w Polsce. Bazy danych CORINE Land Cover, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, s. 76.
• 4. Chojnacka J., Cyzman W., Nienartowicz A, Deptuła M., 2010: Variability of the structure and directions in the development of heaths and psammophilous grasslands within the artillery range near the city of Toruń, Ecological Questions 12 - Special Issue: 89-130.
• 5. Czubiński Z., 1950: Zagadnienia geobotaniczne Pomorza. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią 4 (2): 439-659.
• 6. Gawłowska J., 1964: Mącznica lekarska - Arctostaphylos uva-ursi L. w Polsce, jej zasoby i ochrona. Ochrona Przyrody 30: 23-50.
• 7. Herbich J. (red.), 2004: Murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny, Ministerstwo Środowiska, t 3: 101 s.
• 8. Herbichowa M., 1979: Roślinność atlantyckich torfowisk Pobrzeża Kaszubskiego, GTC, Acta Biologica 5: 1-51.
• 9. Jasnowski M., 1962: Budowa i roślinność torfowisk Pomorza Szczecińskiego, Soc. Sc. Stetin., Wydz. Nauk Przyr. Roln. 10: 340.
• 10. Jasnowski M., 1962a: Torfowiska wrzosowiskowe typu atlantyckiego na Nizinie Szczecińskiej. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią 10: 183-203.
• 11. Jasnowski M., Jasnowska J., Markowski S., 1968: Ginące torfowiska wysokie i przejściowe w pasie nadbałtyckim Polski, Ochrona Przyrody 33: 69-124.
• 12. Kunz M., Nienartowicz A, 2010: Temporal and spatial changes in the distribution of heaths within the city of Toruń according to analysis of cartographic and remote sensing materials, and field exploration, Ecological Questions 12 - Special Issue: 61- 76.
• 13. Kunz M., Nienartowicz A, Mizgalska M., 2008: Przestrzenne rozmieszczenie wrzosowisk w Zaborskim Parku Krajobrazowym, Teledetekcja środowiska 39: 111-118, Wyd. Klubu Teledetekcji Środowiska PTG.
• 14. Markowski R., 1997: Zbiorowiska ze związku Empetrion nigri Bocher 1943 em. Schubert 1960 na polskim wybrzeżu, [W:] Fałtynowicz W., Latałowa M., Szmeja J. (red.) Dynamika i ochrona roślinności Pomorza, Materiały z Sympozjum, Gdańsk, s. 55-64.
• 15. Nienartowicz A, Kunz M., 2003: Polish heathlands, Abstract Book, 8th European Heathlands Workshop, Camp Reinsehlen, Schneverdingen, Germany, p. 50-54.
• 16. Piotrowska H., Herbich J., 1974: Zasadnicze kierunki wczesnych stadiów regeneracji spalonych torfowisk atlantyckich, Phytocoenosis 3 (3/4): 227-238.
• 17. Tyszkiewicz J., 1976: Stalag XX a obóz jeńców wojennych w Toruniu w latach 1939-1945, Zapiski Historyczne XLI(I): 51-80.
• 18. Veitch N., Webb N. R. & Wyatt B. K., 1995: The application of Geographic Information Systems and remotely sensed data to the conservation of heathland fragments, Biological Conservation 72: 91-97.
• 19. Werdyn L., 1964: Materiały do rozmieszczenia Arctostaphylos uva-ursi L. na Niżu Polskim, Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią 14: 127-143.