Zasady opracowywania map dostępności

• Autorzy: Bielecka E. , Filipczak A.

Warianty tytułu

EN

Principals of elaborating accessibility maps

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mapy dostępności, zwane także mapami dostępności czasowej lub komunikacyjnej (Pietrusiewicz, 1996), opracowywane są od ponad stu lat. Przedstawiają one czas dojazdu do wybranego miejsca różnymi środkami transportu lądowego, wodnego i powietrznego. Pierwszą taką mapę zaprezentował w 1881 r., na konferencji Królewskiego Towarzystwa Geograficznego, Francis Galton. Mapa przedstawiała dostępność czasową Londynu z dowolnego miejsca na świecie, wyrażoną w dobach (Galton, 1881). Od tamtej pory opracowano wiele map izochronicznych, różniących się skalą, zasięgiem, sposobem liczenia czasu przejazdu, uwzględnianymi środkami transportu oraz metodami szacowania czasu pomiędzy punktami pomiarowymi. Dostępność czasową przedstawia się najczęściej za pomocą linii jednakowych odległości czasowych, zwanych izochronami, linii jednakowych kosztów podróży, czyli izodapan lub ekwidystant . linii jednakowej odległości od punktu. Używa się również terminu izohemera, oznaczającego linie równych odległości czasowych, wyznaczane w dobach. Na mapach przedstawiany jest najczęściej dostęp do szkół, przystanków, stacji kolejowych, lotnisk, dróg, rzek, osiedli, wybranych punktów w miastach, lub w przypadku opracowań małoskalowych - miast. Metody opracowania map dostępności czasowej są czasochłonne, wymagają zebrania dużej ilości danych oraz przeprowadzenia żmudnych obliczeń. Artykuł prezentuje wyniki badań naukowych, których celem była analiza rozwiązań stosowanych przy opracowywaniu map dostępności, poczawszy od dziewiętnastowiecznej mapy Galtona do współczesnych, interaktywnych map udostępnianych w sieci Internet, w tym Globalnej Mapy Dostępności wykonanej w JRC w Isprze. Szerokie rozważania metodyczne umożliwiły opracowanie mapy dostępności Wojskowej Akademii Technicznej oraz ocenę dokładno.ci szacowania czasu dojazdu do WAT różnymi metodami interpolacji IDW, spline i krigging.

EN

A accessibility map presents the travel time to a selected location by different means of transportation (land, water, air travel) in the form of isochrones defined as lines connecting points of equal travel time. The first map presenting accessibility was the world map by F. Galton, elaborated in 1881 and entilted .Isochronic Passage Chart for Travelers.. The map showed the smallest number of days for journey from London by the quickest means of transportation available in that time at a reasonable cost. Author found that the elaborated principles could be adapted in many ways for the convenience of tourists and such maps might be easily constructed for continental travelers or for home excursions. After over 127 years, in 2008 the European Commission.s Joint Research Centre released and published in the .World Bank.s World Development Report 2009. a new world map entilted .Travel time to major cities: A global map of Accessibility.. This map shows measures of urbanisation from the new perspective of travel time to 8,500 Major Cities (cities with population of 50,000 or more in 2000). The accessibility here was defined as the travel time to any location using land (road/off road) or water (navigable river, lake and ocean) based travel. This accessibility was computed using a cost-distance algorithm which computes the .cost. of travel between two locations on a regular raster grid. The cells in this raster grid contain values which represent the cost (measured in units of time) required to travel across them, hence this raster grid is often termed a friction-surface. The friction-surface contains information about the transport network and environmental and political factors that affect travel times between locations, while transport networks include road and rail networks, navigable rivers and shipping lanes. Environmental factors generally contribute to travel speed off the transport network, such as land cover and slope. Political factors such as national boundaries and border crossings can act as barriers or travel delays. The global map of travel time to major cities is a useful dataset in many fields of application and fills an important gap in our understanding of economic, physical and even social connectivity. The paper presents different methodological approaches to construction of accessibility maps, discusses the methods and the obtained results. The study was conducted for the Military Academy of Technology, developing isochronic surface from the territory of Warsaw by means of public transport. On the basis of the results obtained we found that the slightest interpolation error occurred in the surface created by IDW interpolation method and there were also no small isochronic islands. The largest interpolation errors occurred in the nearest neighbor method, but the least favorable distribution of isochronous islands was in the surface created by the spline method.

Słowa kluczowe

PL

izochrony; mapa dostępności; interpolacja

EN

isochrones; accessibility map; interpolation

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
• Czasopismo: Roczniki Geomatyki
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 8, z. 6
• Strony: 29--38
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz.

Twórcy

autor

Bielecka E.

autor

Filipczak A.

• Zakład Systemów Informacji Geograficznej, Wydział Inżynierii Lądowej i Geodezji, Wojskowa Akademia Techniczna,

Bibliografia

• 1. Carden T., Travel Time Tube Map. http://www.tom-carden.co.uk/p5/tube_map_travel_times/applet/
• 2. Czernik L., 2009: Wieś w procesie suburbanizacji na przykładzie wybranych wsi południowej Anglii. Politechnika Szczecińska, www.led.ps.pl/publikacje/LC_PF_0407_S.pdf
• 3. Davis J.C., 1986: Statistics and Data Analysis in Geology. John Wiley & Sons, New York.
• 4. Ekspercki Projekt Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do roku 2033. 2008: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• 5. Feltynowski M., 2009: Dostępność komunikacyjna jako element rozwoju gmin wiejskich łódzkiego obszaru metropolitalnego. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich Nr 6/2009, s. 197.207, Kraków.
• 6. Galton F., 1881: On the construction of isochronic Passage-Charts. Proceedings of the Royal Geographical Society, No 11, s. 657-658. Londyn.
• 7. Guzik. R., 2003: Przestrzenna dostepność szkolnictwa ponadpodstawowego. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• 8. Karczmarek W., 1978: Czas i koszty jako kryteria wyznaczania rejonów ciążenia do punktów komunikacyjnych. Zeszyty naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Seria 1.
• 9. Komornicki T. (red.), 2008: Opracowanie metodologii liczenia wskaźnika międzygałęziowej dostępności transportowej terytorium Polski oraz jego oszacowanie. Opracowanie wykonane dla Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• 10. Lightfoot Ch., Kelly F., 2006: Travel-lime maps . transforming our view of transport. Asymptopia October, Wyd. University of Cambrigde, pp.1-2.
• 11. Lightfoot Ch., T. 2006: Steinberg Travel-time Maps and their Uses. http://www.mysociety.org/2006/travel-time-maps/
• 12. Nelson A., 2008: Travel time to major cities: A global map of Accessibility. Global Environment Monitoring Unit . Joint Research Centre of the European Commission, Ispra Italy, dostępne http://gem.jrc.ec.europa.eu/
• 13. Novosad M., 1980: Dostępność komunikacyjna górnego Wieprza pod kątem rekreacji niedzielnej. Problemy turystyki nr 3 (9), Warszwa.
• 14. Perzanowska M., 2010: Mapa dostępności komunikacyjnej Wojskowej Akademii Technicznej. Praca inżynierska pod kierunkiem dr hab. inż. E. Bieleckiej, Wydział Inżynierii Lądowej i Geodezji, WAT, Warszawa.
• 15. Pietrusiewicz W., 1996: Problemy metodyczne opracowywania map dostępności czasowej. Polski Przegląd Kartograficzny t 28, nr 2, s.87-99.
• 16. Ratajski L., 1990: Metody kartografii społeczno-gospodarczej. PPWK, Warszawa.
• 17. Street N., 2006: TimeContours: Using isochrone visualisation to describe transport network travel cost. Final Report, Department of Computing Imperial College, 14 June. http://www3.imperial.ac.uk/pls/portallive/docs/1/18619712.PDF (pobrano 13 maja 2010 r.).
• 18. Schurmann C., 2010: Rail and Road Isochrones from Berlin. http://www.raumplanung.uni-dortmund.de/irpud/en/112/
• 19. Williams C., 2009: Where.s the remotest place on Earth? NewScientist, no 2704, 20 April.
• 20. Witt W., 1970: Thematische Kartographie. Methoden und Probleme. Hannover.
• 21. World Bank.s World Development Report 2009 Reshaping Economic Geography (November 2008) http://econ.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTDEC/EXTRESEARCH/EXTWDRS/EXTWDR2009/0
• 22. Zegda L., 2009: 2020 . Wyzwania dla Małopolski. http://www.starostwo.nowy-sacz.pl/konwent/pliki/2009-11-17/ (pobrano 8 maja 2010 r.).