A geographical database model for national parks as an element of spatial data infrastructure

• Autorzy: Litwin L. , Guzik M.

Warianty tytułu

PL

Model bazy danych geograficznych parków narodowych jako element infrastruktury danych przestrzennych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

PL

System informacji geograficznej (GIS) zdefiniować można jako system pozyskiwania, gromadzenia, weryfikowania, integrowania, analizowania, transferowania i udostępniania danych geograficznych obejmujący metody i środki techniczne, sprzęt i oprogramowanie oraz bazę danych geograficznych (geodanych). Podstawowym elementem warunkującym prawidłowe funkcjonowanie całego systemu są dane przestrzenne, które powinny charakteryzować się odpowiednią, dostosowaną do określonych potrzeb, jakością (Gaździcki, 2001). Coraz powszechniejsze i globalne stosowanie bazujących na danych przestrzennych technologii GIS w różnych dziedzinach życia spowodowało konieczność wprowadzenia standardów w tworzeniu GIS i ich elementów. Potrzeba standaryzacji doprowadziła między innymi do powstania OpenGIS Consortium, opracowania języka opisu danych przestrzennych GML (Geographical Markup Language) oraz wzorców budowania baz geodanych wypracowanych np. w ramach europejskiej inicjatywy INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in Europe). Działania takie, podjęte w odpowiedzi na ciągle rosnące zapotrzebowanie społeczeństwa, gospodarki i ochrony środowiska na rzetelne informacje, zarówno w skali krajowej jak i międzynarodowej, prowadzą do stworzenia podstaw dla powszechnego dostępu do danych i ich łatwej wymiany pomiędzy systemami, ograniczonych jedynie obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa (np. ochroną danych). Współcześnie jedna z najważniejszych a zarazem najpełniej wykorzystujących technologie GIS dziedzin naszego życia jest bez wątpienia ochrona środowiska. Z uwagi na złożoność i wagę problematyki systemy informacji geograficznej dedykowane ochronie środowiska wymagają dużej liczby zróżnicowanych merytorycznie danych przestrzennych. W Polsce najpowszechniejszą i najważniejszą obszarową formą ochrony przyrody są parki narodowe, których statutowym zadaniem jest chronić różnorodność biologiczną ekosystemów, zasobów, tworówi składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych. W osiąganiu tego celu pomagają funkcjonujące w niektórych parkach narodowych systemy informacji geograficznej, w ramach których budowane są bazy danych przestrzennych. W pracy przedstawiono opracowany przez autorów model bazy danych geograficznych na potrzeby parków narodowych funkcjonujący w Systemie Informacji Geograficznej Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN). Przy tworzeniu modelu uwzględniono dane przestrzenne związane z różnymi dziedzinami działalności parku narodowego, między innymi: ochroną przyrody, gospodarką leśną, planem ochrony parku, turystyką, zarządzaniem infrastrukturą oraz stanem posiadania. Struktura danych oparta zastała na istniejących wytycznych dla danych geograficznych, które powinny mieć zastosowanie w zarządzaniu parkiem narodowym oraz wymagania wynikające z doświadczeń i bieżących potrzeb zaczerpnięte z codziennej realizacji zadań statutowych. Szczególną uwagę poświęcono strukturze danych przestrzennych pochodzących z tych dziedzin działalności parku, które stanowią część systemów GIS funkcjonujących poza parkiem i powinny odpowiadać powszechnie używanym standardom. Przykład takiej dziedziny stanowi gospodarka leśna parku, dla której istnieją standardy w zakresie korzystania z danych przestrzennych funkcjonujące w Systemie Informatycznym Lasów Państwowych (SILP). Zaproponowany model bazy danych dla Systemu Informacji Geograficznej Tatrzańskiego Parku Narodowego uwzględnia możliwości uaktualniania danych, wymiany danych przestrzennych pomiędzy bazami funkcjonującymi w systemach innych parków oraz integracji danych na przykład w systemie Międzynarodowych Rezerwatów Biosfery. W chwili obecnej tylko w kilku z 23 parków narodowych w Polsce wykorzystuje się w bieżącej działalności system informacji geograficznej, w pozostałych trwają dopiero prace nad stworzeniem systemu. Powstaje zatem potrzeba ustanowienia wzorca bazy danych przestrzennych dla parku narodowego który uwzględnia przedstawione w treści referatu wymagania. Tworząc model bazy danych przestrzennych dla parku narodowego, ze szczególną uwagą potraktowano zarówno funkcjonujące międzynarodowe standardy w zakresie tworzenia baz danych przestrzennych jak również wytyczne INSPIRE, co niewątpliwie stanowi o uniwersalnym charakterze proponowanego modelu. Jednym z najważniejszych założeń omawianego modelu jest funkcjonowanie hurtowni danych przestrzennych w zorganizowanej strukturze tzw. "węzłów" SDI (Spatial Data Infrastructure). Podejście takie umożliwia z jednej strony łatwą i szybką rozbudowę struktury danych poprzez włączanie kolejnych hurtowni danych przestrzennych, z drugiej zaś umożliwia równie łatwą wymianę danych pomiędzy poszczególnymi hurtowniami. Z punktu widzenia funkcjonowania informacji przestrzennej w parkach narodowych przyjęcie wytycznych INSPIRE umożliwia tworzenie wspólnych i rozbudowanych systemów informacji geograficznej bazujących na hurtowniach danych przestrzennych, na przykład wspólnych dla kilku parków powiązanych tematycznie typem chronionego krajobrazu. Dane przestrzenne zgromadzone w hurtowniach różnego szczebla mogą być potem na określonych zasadach wykorzystywane na przykład w programach naukowych, inicjatywach związanych z ochroną środowiska oraz na potrzeby administracji różnego szczebla (np. zarządzanie kryzysowe i inne). Proponowana struktura danych przestrzennych ma na celu stworzenie modelu bazy danych pozwalającego na szerokie i optymalne ich wykorzystanie.

Słowa kluczowe

EN

GIS; spatial data; database; national park; model

PL

GIS; dane przestrzenne; baza danych; park narodowy; model

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
• Czasopismo: Roczniki Geomatyki
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 2, z. 1
• Strony: 48--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 1 poz.

Twórcy

autor

Litwin L.

• Institute of Spatial and Cadastral Systems, Gliwice, Poland

autor

Guzik M.

• Tatra National Park, Zakopane, Poland

Bibliografia

• Gaździcki J., 2001: Leksykon geomatyczny ‒ Lexicon of geomatics, PTIP/Wieś Jutra, Warszawa.