Rozwój form osuwiskowych na wschodnim zboczu kopalni glin ogniotrwałych "Halina" w Jaroszowie i ich znaczenie dla dalszej rekultywacji terenu pogórniczego.

• Autorzy: Placek A.

Warianty tytułu

EN

Developement of landslide on eastern slope of fire-clay open pit "Halina" ne ar Jaroszów and its importance for future recultivation of post-mining area.

• Konferencja: Zagadnienia interdyscyplinarne w górnictwie i geologii. VII Konferencja Naukowa Doktorantów. Szklarska Poręba, 21-23.05.2007
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W maju 1998 na wschodnim zboczu nieczynnej kopalni glin ogniotrwałych "Halina" koło Jaroszowa (Przedgórze Sudeckie) powstało jedno z największych osuwisk strukturalnych w SW Polsce. Jego rozwój postępował w górę stoku. Początkowo ruch miał charakter translacyjny i odbywał się wzdłuż listrycznej powierzchni poślizgu. Nisza osuwiskowa przybrała postać rowu o szerokości ponad 70 m. Na spągu wyrobiska wskutek plastycznego wyciskania materiału podłoża uformował się zespół asymetrycznych wałów prostopadłych do kierunku ruchu osuwiska. Kilka miesięcy później zniszczeniu uległ wyżej legły fragment zwałowiska zewnętrznego. Powstała półkolista zerwa frontalna, na krawędzi której rozwinęły się liczne wtórne nisze drobnych osuwisk rotacyjnych o cylindrycznych powierzchniach poślizgu. W ciągu kolejnych 9 lat zanotowano powolne osiadanie osuniętego materiału w S i E części osuwiska i lokalną reaktywację osuwania w obrębie wtórnych nisz. Na skarpach dominują procesy degradacyjne. Obecność osuwiska wraz ze stałym wysiąkaniem wody z soczew żwirowo-piaszczystych na wschodnim zboczu odkrywki wpływa niekorzystnie na możliwość zagospodarowania wyrobiska w kierunku rozbudowy centrum utylizacji odpadów czynnego po jej przeciwnej stronie. Dotychczasowe zaniechanie rekultywacji przyczyniło się jednak do zwiększenia bioróżnorodności tego silnie zdewastowanego obszaru.

EN

In 1998, 5 years after exploitation in fire-clay open pit "Halina" (Sudetic Foreiand) stopped, a complex structural landslide developed on the eastern slope of the quarry and subsequently affected also the eastern external pit heap. Mass movement initiated as translational slide with the basal slip surface on contact of brown coal and clay layers. A 70 meters wide graben opened below the main scarp and deformational ridges in the toe area occured. The upper part of landslide is rotational. Reactivation of sliding is minor and degradation of existing forms dominate. The presence of the landslide rises the cost of planned extension of waste recycling centrum working in the western part of the quarry. However the abandonment of landslide area resulted in biodiversity increase so far.

Słowa kluczowe

PL

procesy osuwiskowe; zwałowiska; rekultywacja

EN

landslide; pit heaps recultivation

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje
• Rocznik: 2007
• Tom: Vol. 120, nr 49
• Strony: 245--254
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz

Twórcy

autor

Placek A.

• Wydział Nauk o Ziem i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• BRODZIKOWSKI K., Van LOON A.J., Sedimentology and deformational history of unconsolidated quaternary sediments of the Jaroszów Zone (Sudetic Foreiand). (Sedymentologia i historia deformacyjna nieskonsolidowanych osadów czwartorzędowych strefy Jaroszowa.), Geologia Sudetica Vol. XVIII, nr 1, Zakład Narodowy Im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław, 1984,125-195.
• COBPGO Poltegor, Założenia techniczno-ekonomiczne dla eksploatacji złoża glin ogniotrwałych Rusko-Jaroszów, Wrocław, 1988, (niepublikowane).
• DIKAU R., BRUNSDEN D., SCHROTT L., IBSEN M.L., Landslide recognition: identification, movement and causes, John Wiley and Sons, Chichester 1996.
• DZIEDZIC M., SZEPIETOWSKA H., Kompleksowa dokumentacja geologiczna złoża glin ogniotrwałych Rusko-Jaroszów w kat. B, Przedsiębiorstwo Geologiczne, Wrocław 1970.
• KOZYDRA Z., Kaoliny, [w:] Geologia i surowce mineralne Polski, Osika R. (red.), Biuletyn Instytutu Geologicznego nr 251, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1970, 695-697.
• KRZYSZKOWSKI D., Sedymentacja fluwialna, glacifluwialna i glacjalna w dorzeczu Strzegomki na Przedgórzu Sudeckim, [w:] Baseny sedymentacyjne: procesy, osady, architektura; przewodnik II krajowego spotkania sedymentologów, Mastalerz K. (red.), Wrocław, 1993, 7-35.
• OBERC L., Budowa Geologiczna Polski, t. 4. Tektonika, cz. 2. Sudety i obszary przyległe, Warszawa, Wydawnictwo Geologiczne, 1972.
• PULINOWA M.Z., Procesy osuwiskowe w środowisku sztucznym i naturalnym, Dokumentacja Geograficzna, z.4, IG PAN, 1972.
• WALCZAK W., Obszar Przedsudecki, Warszawa, PWN, 1970.
• ZAGOŻDŻON K., ZAGOŻDŻON P., Zjawisko ścinania cylindrycznego w kopalni glin ogniotrwałych w Jaroszowie, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, nr 85, Studia i Materiały, nr 27, 1998, 149-156.