Studium zmienności petrologicznej II dolnomioceńskiego pokładu węglowego w Polsce

• Autorzy: Szwed-Lorenz J.

Warianty tytułu

EN

Petrological variations in the second lower miocene coal seam in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy dokonano oceny zmienności petrologicznej II dolnomioceńskiego pokładu węglowego na podstawie jego budowy geologicznej, litologicznej i mikropetrograficznej, na przykładzie 12 złóż miękkich węgla brunatnego. Złoża podzielono na trzy typy: pokładowy, tektoniczny i glacitektoniczny. Zmienność petrograficzną węgla określono dla złóż pokładowych i tektonicznych. Wydzielenia litologiczne wykonano w oparciu o najnowszą polską klasyfikację Kwiecińskiej i Wagnera (1997). W budowie złóż pokładowych dominuje węgiel detrytowy, chociaż w tektonicznym złożu Lubstów ma on również zdecydowaną przewagę nad innymi litotypami. Najbardziej urozmaicony skład litologiczny, a co za tym idzie również mikropetrograficzny, stwierdzono w złożach: Legnica Wschód, Legnica Zachód, Turów i Bełchatów, w których to złożach w składzie litotypów występują obok węgla detrytowego znaczące ilości węgla ksylodetrytowego, detroksylitowego oraz węgla bitumicznego właściwego i półbitumicznego. Zebrano wyniki badań umożliwiające wykonanie charakterystyk petrograficznych węgla opisywanych złóż. Skład mikropetrograficzny badanego węgla zmienia się w szerokich granicach udziału poszczególnych macerałów oraz podgrup i grup macerałów. Na podstawie wyników analizy statystycznej wykonano ocenę zmienności petrograficznej węgla II pokładu. Analizowano podgrupy i grupy macerałów, stwierdzając ich znaczne wahania dla poszczególnych złóż. Na podstawie wskaźników zmienności zawartości badanych składników stwierdzono, że najmniejszą zmienność wykazuje podgrupa humodetrynitu, a największą grupa inertynitu i liptynitu, które w badanym węglu występują w bardzo małej ilości. Jedynie w węglu bitumicznym zawartość liptynitu wynosi do kilkudziesięciu procent. Żelifikację węgla oceniono na podstawie wskaźnika żelifikacji G (wg Peschela i Kołyshkowa, 1989). Najsilniej zżelifikowane są węgle z całego pokładu złoża Rzepin i Gubin-Zasieki-Brody oraz z dolnej części pokładu złoża Lubstów. Na podstawie diagramów paleofacjalnych (wg Diessela 1986), wykonanych w oparciu o wyliczone wskaźniki żelifikacji (GI) i zachowania budowy tkankowej (TPI) określono trend paleośrodowiska sedymentacji węgla brunatnego II pokładu. Zwrócono uwagę na znaczenie parametrów petrograficznych do oceny własności użytkowych węgla, ponieważ skład litologiczny i mikropetrograficzny węgla brunatnego wpływa na jego właściwości technologiczne. Przedstawiono przydatność węgla II pokładu do różnych kierunków użytkowania, zwłaszcza w obecnych zastosowaniach tego surowca: w przemyśle paliwowo-energetycznym, ogrodnictwie i produkcji nawozów organiczno-mineralnych.

EN

The petrological variations of the seam under study were assessed for specimens of 12 different lignite deposits by annalysing their geological, lithological and micropetrographic structure. The deposits were devided into three types: stratified deposits, depression deposits and glacitectonic deposits. Petrographic variations were determined for stratified (bedded) and depresion (tectonic) deposits. In the lithological description, use was made of recent classification proposed by Kwiecinska and Wagner (1997). In the structure of bedded deposits, detritic coal is dominant, and it also dominantes noticeably over other lithotypes in the tectonic deposit of Lubstow. The most diversified lithological and, consequently, micropetrographic composition was detected in the Western Legnica. Eastern Legnica, Turow and Belchatow deposits, which - in addition to detritic coal - contained considerable amounts of xylo-detritic coal, detro-xylitic coal, bituminiferous and semi-bituminiferous lignite. The coals of the deposit under study were characterised petrographically. The contribution of individual macerals, macaral sobgroups and maceral groups to the micropetrographic composition of the investigated coal varies in a wide range. Statistical analysis was used in order to assess petrographic variations in coal of the Second Lower Miocene Seam. The analysis of maceral subgroups and maceral groups revealed considerable differences in their occurrence in particular deposits. As it may be inferred from the analysis of the coeficient of variation, the smallest variations were those in the humodetrinite subgroup, whereas the largest ones were established in the inertinite and liptinite groups, which in the investigated coal occur in very small amounts. Only in bituminiferous the liptinite content was found to vary from one dozen to several dozen per cent. The gelification of the coal was assessed in terms of the gelification index according to Peschel and Kolyshkow (1989). The highest gelification was found in the coal of the entire seams of Rzepin and Gubin-Zasieki-Brody, as well as in the lower part of the Lubstow seam. Making use of paleofacies diagrams (according to Diessel 1986), which had been established in terms of calculated gelification index (GI) and tissue preservation index (TPI) values, the paleoenvironmental trend in the sedimentation of the coal belonging to the Second Seam was determined. The importance of petrographic parameters to the assessment of coal utilization was emphasised. Lithological and micropetrographic composition of lignite contributes markedly to their technological properties. The paper presents a variety of uses of the coal of the Second Lower Miocene seam e.g. fuel and energy source, horticulture, or manufacture of organic and mineral fertilizers.

Słowa kluczowe

PL

węgiel brunatny; złoża; petrologia; zmienność petrograficzna; właściwości technologiczne

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Monografie
• Rocznik: 2001
• Tom: Vol. 94, nr 36
• Strony: 130--130
• Opis fizyczny: Bibliogr. 225 poz.

Twórcy

autor

Szwed-Lorenz J.

• Instytut Górnictwa, Politechnika Wrocławska, 50-051 Wrocław, pl. Teatralny 2.,