Wieloskładnikowe stopy Fe-C-Cr-Si odporne na zużycie, przeznaczone na odlewy i warstwy napawane

• Autorzy: Granat K.

Warianty tytułu

EN

Multicomponent wear-resisting Fe-C-Cr-Si alloys for castings and pad-welded layers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono analizę wpływu dodatku krzemu na strukturę i właściwości użytkowe stopów Fe-C-Cr. Na podstawie aktualnych danych termodynamicznych zawartych w Banku Danych THERDAS sporządzono wykres powierzchni likwidus oraz izotermiczny przekrój równowagi fazowej w temperaturze 1200 °C stopów Fe-C-Cr. Korzystając z tak opracowanych, zweryfikowanych badaniami laboratoryjnymi danych, określono wpływ dodatku 3, 6, i 10% wag. Si na krystalizację pierwotnych i przedeutektycznych faz układu Fe-C-Cr. Stwierdzono, że dodatek krzemu powoduje początkowo zmniejszanie i ostatecznie zanik obszarów pierwotnej krystalizacji austenitu, cementytu i węglika typu M23C6. Równocześnie powiększają się obszary pierwotnej krystalizacji ferrytu, węglików typu M7C3, grafitu i fazy σ. W zakresie krystalizacji przedeutektycznej tworzą się obszary występowania krzemku typu M5Si3 już przy zawartości do 30% wag. chromu w stopie. Badano stopy wytworzone w warunkach technologicznych zawierające od 0,5 do 5% wag. C, od 7,5 do 30% wag. Cr i do 11% wag. Si oraz stopy wysokochromowe zawierające około 5% wag. C, od 55 do 62% wag. Cr i od 7,5 do 11% wag. Si. Wytworzono je w procesach odlewania do form metalowych i skorupowych lub napawania łukowego samoosłonową elektrodą proszkową. Poza znanymi fazami z układu Fe-C-Cr stwierdzono, na podstawie badań metalograficznych, rentgenowskich, mikroskopii elektronowej i mikroanalizy rentgenowskiej, występowanie w badanych stopach krzemków typu M3Si i M5Si3 oraz węglikokrzemków typu M7X3, M5X3 M3X2 i (Fe,Cr)6CSi. Wykazano, że wskutek sprężystego odkształcenia sieci ferrytu zwiększa się jego twardość i zmniejsza rozpuszczalność w nim węgla i chromu, prowadząc do zwiększenia w strukturze ilości węglików. W wyniku tych oddziaływań zwiększa się twardość i odporność na zużycie badanych stopów. Najkorzystniejszy wpływ krzemu obserwuje się w stopach zawierających do 3% wag. węgla i do 20% wag. chromu. Ustalono ponadto, że dodatek powyżej 8% wag. krzemu zwiększa odporność stopów na utlenianie w temperaturze 1000 °C i w czasie do 100 godzin. Największą odpornością na utlenianie charakteryzowały się stopy zawierające powyżej 3% wag. C i 20% wag. Cr. Wyniki badań odporności na korozję w 0,1 n roztworach HNO3, HCl, H2SO4, NaOH i KCl wykazały, że jest ona porównywalna lub większa w roztworach kwaśnych od referencyjnych stali ferrytycznej H17 i austenitycznej H17N13M2T w przypadku stopów zawierających powyżej 3% wag. C, 20% wag. Cr i 8% wag. Si, i pozostałych roztworach dla stopów zawierających powyżej 6% wag. Si. Wykazano ponadto, że możliwe jest zastosowanie trudno obrabialnych, często nastręczających trudności w procesie wytwarzania, stopów Fe-C-Cr-Si charakteryzujących się najlepszymi właściwościami użytkowymi, do wytwarzania warstw stopowych na odlewach żeliwnych metodami natryskiwania lub napawania plazmowego.

EN

In the paper, the influence of silicon addition on the structure and usable properties of Fe-C-Cr alloys is analysed. It was found on the grounds of literature data and preliminary results of own research that the Fe-C-Cr alloys should meet the expectations with respect to improvement of wear, corrosion and oxidation resistance of the commonly known Fe-C-Cr alloys. On the ground of actual thermodynamic data included in the data bank THERDAS, liquidus surface diagram and isothermal section of phase equilibrium diagram at 1200 °C were prepared. Using the data prepared in this way and verified by laboratory research, influence of 3, 6 and 10 wt.% Si addition on crystallisation of primary and hypoeutectic phases of the Fe-C-Cr system was determined . It was found that silicon addition results in reduction and finally in decline of the primary crystallisation areas of austenite, cementite and M23C6 carbide. At the same time, the primary crystallisation areas of ferrite, M7C3 carbide, graphite phase grow larger. In the hypoeutectic alloys, the areas of M5Si3 silicide are created already at 30% Cr in the alloy (all the compositions are mass fractions). Technical alloys containing 0.5% to 5% C, 7.5% to 30% Cr and up to 11 % Si, as well as high-chromium alloys with ca. 5% C, 55% to 62% Cr and 7.5% to 11% Si were examined . These alloys were prepared by casting to metal moulds and shell moulds or by arc padding with self-shielded powder electrodes. It was found that it is possible to influence the structure and properties of the alloy by selecting charge materials and by considering carbon solubility dependent on the manufacturing process applied . It was found on the grounds of metallographic, X-ray, electron microscope and electron microprobe examinations that, beside the phases typical of the Fe-C-Cr system, the alloys under research contain also M3Si and M5Si3 silicides as well as M7X3, M5X3, M3X2 and (Fe,Cr)6CSi carbosilicides. The analysis of the influence of silicon on usable properties of the Fe-C-Cr alloys demonstrated that elastic deformation of ferrite lattice results in reduced carbon and chromium solubility that leads to increased fraction of carbides in the structure and, as a consequence, to increased hardness and wear resistance determined by the modernised Howarth ZIS 116 method . The most advantageous effect of silicon is observed in the alloys containing up to 3% C and up to 20% Cr. Moreover, it was found that an addition of over 8% Si increases oxidation resistance determined by the thermogravimetric method at 1000 °C during up to 100 hours. The alloys with over 3% C and 20% Cr were characterised by the highest oxidation resistance . In addition, these alloys were distinguished by good structure stability at elevated temperatures, and their hardness at 800 °C, determined by dynamic Vickers method using the Orths device, was equal to that of heat-resisting alloys like stellite 6, stellite 8, inconel 625 or inconel 718 . Corrosion resistance determined by potentiostatic method in 0,1 n solutions of HN03, HC1, H2SO4, NaOH and KC1 is comparable or higher than that of the reference steels HI7 and H17N13M2T in acid solutions for the alloys with over 3% C, 20% Cr and 8% Si, and in the remaining solutions for the alloys with over 6% Si . Furthermore, it was found that the Fe-C-Cr-Si alloys characterised by the best usable properties could be applied for generating alloyed layers on iron castings by plasma spraying or by plasma padding .

Słowa kluczowe

PL

stopy Fe-C-Cr-Si; krzemki; węglikokrzemki; właściwości użytkowe; warstwa stopowa; odlewanie; napawanie

EN

wear resisting alloys

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Instytutu Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej. Monografie
• Rocznik: 2005
• Tom: Vol. 86, nr 26
• Strony: 1--182
• Opis fizyczny: Bibliogr. 162 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Granat K.

• Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

Bibliografia

• [1] AGNUS H.T., Cast Iron: Physical and Engineering Properties. 2nd ed. London‒Boston 1976 Butterworths &. Co.
• [2] AIT-MEKIDECHE A., Plasma-Pulver-Auftragschweissen verchleissfester Pseudohartlegierungs-systeme auf Cobalt‒Chrom‒Wolfram‒Kohlenstoff-Basis. Praca doktorska, RWTH Aachen 1989.
• [3] ALEKSANDROV M.N., KLOÈNIEV N.I., Technologija poluèenija i svojstva žarostojkich splavov.Moskva, Mašinostrojenije, 1964.
• [4] ANDERSON I.O., A Thermodynamic Evaluation of the Fe‒Cr‒C‒System. Materials Research Center, Stockholm TRITA-MAC‒0207, Metallurgical Transactions A, 1988, t. 19A, nr 3, 687.
• [5] ANSARA I., CHART I.G., CHEVALIER P.Y., HACK K., METLUGH G., RAND M.H., SPENCERP.J., Phase Diagrams for Fe‒Cr‒Ni Based Alloys. Part 1, Brussels-Luxembourg, ECSC‒EEG-EAEC1985, 54‒62.
• [6] ATAMERT S.E., BHADESHIA H.K.D.H., Stability, Wear Resistance and Microstructure of Fe‒Cr‒C and Fe‒Cr‒Si‒C Hard Facing Alloys. Heat Treatment ‘87, Proc. Int. Conf., London, 1987, 39‒44.
• [7] BAIN E.C., PAXTON H.W., Alloying Elements in Steel. Am. Soc. for Metals, Metals Park, Cleveland 1961.
• [8] BAIN K.P., MALINOÈKA J.N., TARAN J.N., Osnovy mietallografii èuguna. Moskva, Metallurgia,1969.
• [9] BECKERT M., NEUMANN A., Grundlagen der Schweißtechnik. Schweißmetalurgie. Berlin,VEBVerlag Technik, 1970, 11‒15.
• [10] BIELAT A., Wpływ węgla, chromu i krzemu na wybrane właściwości odlewnicze i mechaniczne oraz na skrawalność podeutektycznego żeliwa wysokochromowego. Praca doktorska, Wydz. Odlewnictwa AGH, Kraków, 1982.
• [11] BLANC G., PODRZUCKI C., Wysokojakościowe żeliwo o zawartości 5% Si wytapiane w próżni.Przegląd Odlewnictwa, 1968, 7‒8, 229.
• [12] BLANC G., PODRZUCKI C., Badania nad wpływem zawartości krzemu na strukturę i własności mechaniczne żeliwa wytapianego w próżni. Arch. Hutn., 1969, 1, 95.
• [13] BOBRO J.G., Legirovannyje èuguny. Moskva, Metallurgija, 1976.
• [14] BORISOV Y., BORISOVA A., MITS I., Wear Resistant Plasma Coatings of the Cr‒Si‒C System. TS 93: Thermal Spraying Conference Aachen, 1993, 350‒354.
• [15] BREUER F., Untersuchungen über das System Chrom‒Eisen‒Silizium‒Kohlenstoff und ihre Nutzan-wendung im Bereich der technischen Silikochrom‒Legierungen. Praca doktorska, RWTH Aachen, 1961.
• [16] BUNGARDT K., KUNZE E., HORN E., Untersuchungen über Aufbau des Systems Fe‒Cr‒C. Archiv für das Eisenhüttenwesen, 1958, 29, Z. 3, 193‒203.
• [17] BUNIN K.P., TARAN J.N., Strojenije èuguna. Moskva, Metallurgizdat, 1972.
• [18] CHICCO B., THORPE W.R., On the Solidification of Pure C‒Cr‒Fe Alloys. Cast Metals, 1993, 5,nr 4, 203.
• [19] COLOMBIER L., HOCHMANN J., Stale odporne na korozję i stale żaroodporne. Katowice, Wyd. Śląsk, 1964.
• [20] DRZENIEK H., BARANEK J., GRANAT K., LUGSCHEIDER E., Der strukturelle Aufbau von Hartauftragschweissungen vom Typ Fe–Cr–C. Sonderband der Praktischen Metallographie, 1986, nr 17, 345–356.
• [21] DRZENIEK H., DEPPE E., LUGSCHEIDER E., Metall–Mineral–Korn–Gleit–Verschleißprüfanlage. DVM-Tagung, Werkstoffprüfung, Bad Nauheim, 1986, 37–46.
• [22] DRZENIEK H., GRANAT K., AIT-MEKIDECHE A., LUGSCHEIDER E., Effektives Ätzen durch Einsatz chemischer Ätzmittel beim elektrolytischen Ätzen. Sonderband der Praktischen Metallographie, Nr 17, 1986, 357–368.
• [23] DRZENIEK H., GRANAT K., KOWALSKI M., LUGSCHEIDER E., Gefügebeurteilung eines Fe–Cr–Si–C–Schweißgutes. Sonderband der Praktischen Metallographie, Nr 18, 1987, 377–387.
• [24] DRZENIEK H., GRANAT K., LUGSCHEIDER E., Optimierung Verschleißfester Eisen–Chrom–Silizium–Kohlenstoff-Legierungen für das Metall-Lichtbogen-Auftragsschweißen. DVS-Bericht, Bd 89,1989, 129–136.
• [25] DRZENIEK H., GRANAT K., LUGSCHEIDER E., Eisen–Chrom–Silizium–Kohlenstoff-Legierun-gen für das Metallichtbogenauftragsschweißen zum Schutz gegen abrasiven Verschleiß. Schweißenund Schneiden, 1990, (42), Z. 11, 560–563.
• [26] DRZENIEK H., KOWALSKI M., LUGSCHEIDER E., Wear-resistant Hardfacing with Cored Wire Electrodes of Fe–Cr–C Alloys. Surfacing Journal, 1985, (16), 4, 121–125.
• [27] DRZENIEK H., LUGSCHEIDER E., Eigenschaften verschleißfester Auftragschweißungen mit Fülldrahtelektroden aus Fe–Cr–C–Legierungen. DVS-Berichte, 1983, 81, 32–35.
• [28] DRZENIEK H, LUGSCHEIDER E., Einfluß der Abkühlgeschwindigkeit auf die Struktur von mit Fülldrahtelektroden auf Eisen–Chrom–Kohlenstoff-Basis metallichtbogengeschweißten Auftragungen. Schweißen und Schneiden, 1983, 35, Z. 8, 362–365.
• [29] DUMITRESCU T., Gusseisen mit Kugelgraphit und mitlerem Siliziumgehalt, ein neuer verschleißfester Werkstoff. Giess. Rundsch., 1971, 18, nr 3, 19.
• [30] ELJUTIN W., PAWLOV J., LEWNIN B., Ferrolegierungen. Berlin, VEB-Verlag Technik 1953, 161–225.
• [31] FEHLNER F.P., Low-temperature Oxidation. The Role of Vitreous Oxides. New York–Chichester–Brisbane–Toronto–Singapore, John Wiley and Sons Inc. 1986.
• [32] FROMM E., GEBHARDT E., Gase und Kohlenstoff in Metallen. Berlin–Heidelberg–New York Springer Verlag, 1976.
• [33] GASIK M.J., GORBAÈEV V.F., LYSIENKO V.P., O karbidosilicydnych fazach v sistemie Mn–Fe–Si–C. Thezisy Dokl. Vses. Konf. Kristallochim. Interm. Soed., Lvov Gos. Univ., 1974, 158–159.
• [34] GASIK M.J., POGORELYJ V.I., EM P.A., BUKELIÈ S.B., Issledovanie fazovogo sostava sistemyCr–Fe–Si–C. Thezisy Dokl.-Vses. Kristallochim; Interm. Soed. Rykhal, R.M.-Lvov Goss. Univ., 1974,159–160.
• [35] GIRŠOVIÈ N.G., Èugunnoje litje. Moskva, Metallurgizdat, 1949.
• [36] GIRŠOVIÈ N.G., Kristalizacija i svojstva èuguna v otlivkach. Moskva–Leningrad, Mašinostrojenije, 1966.
• [37] GLADYSHEVSKIJ YU.I., Crystal Structure of Compounds and Phase Equilibria in Ternary Systems of Two Transition Metals and Silicon. Poroshkovaja Metallurgija 1961, nr 15, 262–264.
• [38] GLADYSHEVSKIJ YU.I., BORUSEVICH L.K., The Ternary Cr–Fe–Si–System. Russian Metallurgy, nr 1, 1966, 87–90.
• [39] GNESIN G.G., Karbidokremnyje materialy. Moskva, Metallurgia, 1977, 27–33.
• [40] GOLDSCHMIDT H.J., Interstitial Alloys. London, Butterworths, 1967, 296–348.
• [41] GORLICYNA L. V., Termodinamika processov formirovanija strukturylitych splavov. Sborniknauènych trudov, Institut Problemov Litja AN USSR, 1986, 3–18.
• [42] GRÄFEN H., Die Praxis des Korrosionsschutzes. Grafenau, Kontakt und Studium Bd. 64, Expert-Verlag, 1981.
• [43] GRANAT K., Untersuchungen über das System Eisen–Chrom–Silizium–Kohlenstoff als Grundlage für die Entwicklung und Optimierung von Fe–Cr–Si–C–Basislegierungen für das Lichtbogenauftragsschweissen zum Bauteilschutz gegen Abrasivverschleiss. Praca doktorska, RWTH Aachen, 1989.
• [44] GRANAT K., Untersuchungen gegossener Fe–Cr–Si–C–Legierungen hinsichtlich Oxidations- und Korrosionsbeständigkeit sowie im Hinblick auf ihr Verhalten bei erhöhten Temperaturen. Wissenschaftlicher Bericht, RWTH Aachen, 1993.
• [45] GRANAT K., Wpływ dodatku krzemu na odporność na zużycie ścierne odlewniczych stopów typu Fe–Cr–C, Krzepnięcie Metali i Stopów, PAN Oddział Katowice 1995, nr 24, 55–60.
• [46] GRANAT K., Rola krzemu w odlewniczych stopach typu Fe–Cr–C. Raporty Instytutu Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej, Seria: Sprawozdania, nr 37/95, Wrocław, 1995.
• [47] GRANAT K., Wpływ podwyższonej temperatury na wybrane właściwości odlewniczych stopów typu Fe–Cr–Si–C. Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji PAN w Poznaniu, 1998, 18, 117–125.
• [48] GRANAT K., Wytwarzanie powierzchniowych warstw stopowych typu Fe–Cr–Si–C metodą natryskiwania plazmowego. Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji PAN w Poznaniu, 1998, 18, 127–134.
• [49] GRANAT K., Wpływ dodatku krzemu na odporność na korozję odlewniczych stopów typu Fe–Cr–C, Acta Metallurgica Slovaca, 1998, 2, 323–327.
• [50] GRANAT K., Rola krzemu w odlewniczych stopach typu Fe–Cr–C. Acta Metallurgica Slovaca, 1999, nr 2, 322–326.
• [51] GRANAT K., Wpływ krzemu na krystalizację stopów typu Fe–Cr–C. Krzepnięcie Metali i Stopów, 2000, nr 43, 207–213.
• [52] GRANAT K., DRZENIEK H., DUDZIŃSKI W., HAIMANN K., LUGSCHEIDER E., Gefüge undeinige Eigenschaften von hochchromhaltigen Fe–Cr–Si–C–Legierungen. Sonderband der Praktischen Metallographie, 1991, Nr 22, 157–166.
• [53] GRANAT K., DRZENIEK H., LUGSCHEIDER E., Identifizierung von Gefügebestandteilen in Legierungen vom Typ Fe–Cr–Si–C. Sonderband der Praktischen Metallographie, Nr 21, 1990, 45–54
• [54] GRANAT K., JANUS A., Nowoczesne stopy odporne na utlenianie i zużycie. Raporty Instytutu Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej, Seria: Sprawozdania, nr 34/96, Wrocław,1996.
• [55] GRANAT K., JANUS A., Nowoczesne stopy odporne na korozję i zużycie. Raporty Instytutu Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej, Seria: Sprawozdania, nr 26/97, Wrocław, 1997.
• [56] GRANAT K., PIGIEL M., Odporność na zużycie ścierne i utlenianie odlewniczych stopów typu Fe–Cr–Si–C. Krzepnięcie metali i stopów, PAN Oddział Katowice, 1997, nr 33, 173–180.
• [57] GRANAT K., PIGIEL M., Wytwarzanie warstw stopowych typu Fe–Cr–Si–C na odlewach żeliwnych metodą napawania plazmowego, Acta Metallurgica Slovaca, 2001, 3, 337–341.
• [58] GRIFFING N.R., FORGENG W.D., HEALY G.W., C–Cr–Fe–Liquidus Surface. Trans. of the Metallurgical Soc. of AIME, 1962, 224, tom 2, 148–159.
• [59] GULAJEV A.P., Metaloznawstwo. Katowice,WNT Śląsk, 1967.
• [60] HABIG K.-H., Verschleiß und Härte von Werkstoffen. München-Wien, Carl Hanser Verlag, 1980.
• [61] HANSEN M., ANDERKO K., Constitution of Binary Alloys. New York, Mc Graw–Hill, 1958.
• [62] HEBDA M., WACHAL A., Tribologia. Warszawa, WNT, 1980.
• [63] HEITZ E., HENKHAUS E., RAHMEL A., Korrosionskunde im Experiment, Basel, Verlag Chemie, 1983.
• [64] HENKE F., Über die Wirkung der vier wichtigen Legierungselemente des Gusseisens. Giesserei–Praxis 1967, 9,169–183.
• [65] HENKE F., Hitzebeständiges Gusseisen. Giesserei-Praxis, 1969, nr 5, 72; nr 6, 85.
• [66] HENKE F., Hitzebeständiges Sondergusseisen. Giesserei-Praxis, 1969, 13, 232–240; 14, 243–252.
• [67] HORSTMANN D., Das Zustandschaubild Eisen–Kohlenstoff und die Grundlagen der Wärmebehandlung der Eisen–Kohlenstoff–Legierungen. 4 Aufl., Düsseldorf, DGM Informations,-gesselschaft Verlag, 1961.
• [68] HUMPHREYS I.G., OWEN W.S., The Carbide Constituens in Fe–C–Si–Alloys. London, Journal of the Iron and Steel Institute, 1961, 198, nr 5, 38–45.
• [69] JACKSON R.S., The Austenite Liquidus Surface and Constitutional Diagram for the Iron–Chromium–Carbon Metastable System. Journal of the Iron and Steel Institute, 1970, 208, nr 2, część 2, 163–167.
• [70] JEGLITSCH F., MAIER K., Sekundärausscheidungen in Fe–Fe3C–X-Legierungen. Zeitschrift für Metallkunde, 1973, 64, Z. 8, 539–545.
• [71] JELLINGHAUS W., KELLER H., The Fe–Cr–C System and the Distribution of Cr between Ferriteand Special Carbides. Archiv Eisenhüttenwessen, 43 (1971) 4, 319–328.
• [72] JURA S., Zasady doboru tworzyw odlewniczych odpornych na ścieranie. Krzepnięcie Metali i Stopów 1997, 34, 9–20.
• [73] JURA S., STUDNICKI A., Badania porównawcze zużycia erozyjnego niektórych stopów żelaza. Krzepnięcie Metali i Stopów, 1997, 34, 41–48.
• [74] JUKALOV I.N., Otlivki iz chimièeski stoikich splavov. Moskva, Mašinostrojenije, 1964.
• [75] KÄSCHE H., Die Korrosion der Metalle, Berlin, Springer Verlag, 1979.
• [76] KASILOV A.N., ZAKORKO Z.V,. POGREBNOJ E.N., Charakteristics of the Eutektoid Transformation and Precipitation of Excess Phases in Silicon Steels. Metal Sci. Heat Tetr., 1969, 1, 9–12.
• [77] KAVICH I. V., BOVSUNOVSKAJA N. A., X-ray Diffraktion and X-ray Spektral Study of CrSi–FeSi Cross Sektion Solid Solutions. Kiev, Izd. Naukova Dumka, 1980, 167–172.
• [78] KIEFFER R., BENESOVSKY F., Hartstoffe. Wien, Springer Verlag, 1963.
• [79] KIEFFER R, BENESOWSKI F., KONOPNICKI C., Silizide als hochfeuerfeste Werkstoffe. Berichteder Deutschen Keramischen Gesellschaft 1954, 31, 223–230.
• [80] KIEFFER R., JANG G., ETMAYER P., Sondermetalle. Wien-New York, Springer Verlag, 1971.
• [81] KILARSKI J., STUDNICKI A., JURA S., Twardość, udarność i zużycie erozyjne staliwa chromowego. Archiwum Odlewnictwa 1 (2001) 2, 39–45.
• [82] KNIAGININ G., Staliwo. Metalurgia i odlewnictwo. Wyd. Śląsk, Katowice, 1977.
• [83] KOSOWSKI A., PODRZUCKI C., Żeliwo stopowe. Kraków, Skrypt AGH, 1977.
• [84] KOSYREV K.L., OLSEN S.E., ROSENKVIST T., Ravnoviesie židkost ‒ tverdaja faza v sistemachCr‒Si‒C i Cr‒Fe‒Si‒C. Èernaja metallurgija, 1996, 7, 1‒8.
• [85] KOWALSKI M., SPENCER P.J., GRANAT K., DRZENIEK H., LUGSCHEIDER E., Phase Relations in the C–Cr–Fe System in the Vicinity of the /Liquid + bcc + M23C6 + M7C3/ Invariant Equilibrium. Experimental Determinations and Thermodynamic Modelling. Zeitschrift für Metallkunde,1994, 85, Z. 5, 359–364.
• [86] KRETZSCHMAR E., Verschleissprüfungen an Auftragschweisslegierungen. Neue Hütte 21, 1960, 3.
• [87] KRISHTAL A. M., ZHUKOV A. A., SOKOLOV YU. S., Effect of Alloying Elements on the Thermodynamic Activity of Carbon in Four-component Iron Alloys. Moscov, Russ. Journ. of Phys. Chem., 45 (1971) 8, 1187–1189.
• [88] KRÜGER J., KUNZE H-D., SCHÜRMANN E., Gase und Kohlenstoff in Metallen. Eisenmetalle. Berlin–Heidelberg–New York, Springer Verlag, 1976, 578–613.
• [89] KUBASCHEWSKI O., Iron Binary Phase Diagrams. Berlin–Heidelberg–New York, Springer Verlag, 1982.
• [90] LAIRD II G., POWELL G.L.F., Solidification and Solid-State Transformation Mechanisms in Si Alloyed High-Chromium White Cast Irons. Metal. Trans. A, 24A (1994), 4, 981–988.
• [91] LEV I.E., Karbidnyj analiz èuguna. Charkov, Metallurgizdat, 1962.
• [92]LEWANDOWSKI K., RĄCZKA J., TABOR A., Produkcja, własności i zastosowanie żeliwa wysokokrzemowego sferoidalnego. Przegląd Odlewnictwa, 1968, 10, 335.
• [93] LICHTENEGGER P., BLOECH R., Selektive Anätzung von Carbiden in Stählen mit Potentiostaten. Archiv für das Eisenhüttenwesen, 1971, 11, 21–27.
• [94] LOGANI R.C., SCHMELZER W.W., Oxidation of Metals. 1969, 1, 3–21; 1971, 3, 15–32 i 279–290.
• [95] LUGSCHEIDER E., MORKRAMER U., HALLEN H., VÄNNMAN C., Gefügeausbildung beim Auftragen von Hartstoffverstärkten Nickelbasislegierungen durch Plasma-Pulver-Auftragsschweissen.DVS Berichte, 175 (1996), 430–432.
• [96] LUNDBERG R., WALDENSTRÖM M., UHRENIUS B., Isothermal Section of the Fe–Cr–C-System in the Temperature Range of 873–1373 K. Calphad 1977, 1, No 2, 159–199.
• [97] MALINOCHKA J..N., DOLINSKAJA V.Z., A new Metastable Equilibrium Diagram and the Structure of Fe–C–Si–Alloys. Litiejnoje Proizv., 1970, 7, 26–27.
• [98] MALINOCHKA V. Z., DOLINSKAYA V. Z., LEV I. E., Ternary Carbide Eutektic in Fe–C–Si-Alloys. Izvest. Akad. Nauk SSSR, Metally, 1967, 2, 189.
• [99] MALIK H. I., Solubility of Alloying Elements in Cementite. Archiv Eisenhüttenwesen, 1978, 44, 545.
• [100] MALTING A., KRÜGER U., Ermittlung der mechanischen Eigenschaften von Gusseisenwerkstoffen bei tiefen Temperaturen. Giesserei-Forschung, 22 (1970), 1, 29.
• [101] MARATRAY F., USSEGLIO-NANOT R., Einflußfaktoren auf die Gefügestruktur des chrom- und chrom-molybdänlegierten weißen Gußeisens. Paris, Climax-Molybdenum S.A., 1970.
• [102] MASSALSKI T.B., Binary Alloy Phase Diagrams. Ohio, Metals Park, American Society for Metals, Vol. 1, 2, 1986.
• [103] Metals Handbook, Ohio, Metals Park, Amecican Society for Metals, tom 8, 1973.
• [104] MONIROLI J.P. et al., Observations of Non-periodic and Periodic Defect Structure in M7C3 – Carbides. J. of Mat. Science, 22 (1987).
• [105] MROWEC S., Zarys teorii utleniania metali. Katowice, Wyd. Śląsk, 1970.
• [106] MROWEC S., WEBER T., Nowoczesne materiały żaroodporne. Wyd. II, Katowice, Wyd. Śląsk, 1982.
• [107] MURAKAMI K., NAKAZONO S., ASAKO H., OKAMOTO T., MIYAMOTO Y., Rapid Solidification of Iron-Carbon-Base Alloys by Low Pressure Plasma Spraying. Mat. Res. Soc. (1989), 5, 569–576.
• [108] MÜLLER K., Lehrbuch der Metallkorrosion. Saalgau, Eugen G. Lenze Verlag, 1987.
• [109] NAZARENKO P.V., POLISHCHUK I. E., KOVAL A. YU., OSTRANITSA A. E., Structural Modifications of Eutectic Alloys under Gas-thermal Spraying. Poroshkovaya Metallurgiya, 5–6 (1996), 57–63.
• [110] NACKEN J.W., Untersuchung des Einflusses von artfremden Hartstoffen auf die Mikrostruktur undden Verschleiss von schweisstechnischen Beschichtungen auf Fe–Cr–C-Basis. Praca doktorska, RWTHAachen, 1988.
• [111] NEUMANN F., SCHENCK H., PATTERSON W., Eisen–Kohlenstoff–Legierungen in thermodynamischer Betrachtung. Giesserei Techn.-wiss Beih., 1959; 23; 1960, 12; 1961, 24; 1962, 1.
• [112] NEUMANN F., SCHENK H., PATTERSON W., Eigenschaften von Gusseisenwerkstoffen bei tiefen Temperaturen. Giesserei Forschung, 1970, 22, Nr 1, 29.
• [113] Norma DIN 8555–1. Schweisszusätze zum Auftragsschweissen, 1983, 11.
• [114] Norma OE-NORM M 8126.1994, Tribotechnik–Strahlverschleiss–Versuch–Grundlagen, 1994, 3.
• [115] OLDFIELD W., Graphite-austenit and Iron-carbide-austenite Eutectic Reaktions During Solidification of Cast Iron. Recent Research on Cast Iron, New York–London–Paris, Gordon and Breach, 1968, 347–362.
• [116] ORTH V., Beitrag zur Messung der Härte metallischer Werkstoffe insbesondere bei hohen Temperaturen. Praca doktorska, RWTH Aachen, 1968.
• [117] PARTHE E., SCHACHNER H., NOWOTNY H., Ein Beitrag zum Aufbau von Siliziden der Übergangsmetalle. Monatsheft für Chemie, 1955, 86, 182–185.
• [118] PELEGRINI P.W., GIESSEN B.C., FELDMAN J.M., A Survey of the Cr–Rich Area of the Cr–Si–C Phase-Diagram. J. Elektrochem. Soc., 1972, 119, 4, 535–537.
• [119] PELHAN C., Innere und äussere Oxydationsvorgänge bei Gusseisen bei 900 °C. Giesserei Forschung, 1972, 1, 17.
• [120] PELHAN C., Zunderzusammensetzung bei der Oxydation hochlegierten Gusseisen. 43 I.G.K., Lissabon, 1975, 132.
• [121] PETRUŠEVSKIJ M.S., GELD P.V., K tiermodinamike nasyšèennych uglerodom židkich ferrosilikomarganca i ferrosilikochroma. Moskva, Fiz. Chim. Proizv. Stali, Nauka, 1968, 42–49.
• [122] PIWOWARSKY E., Hochwertiges Gusseisen (Grauguss). Berlin–Göttingen–Heidelberg, Springer-Verlag 1961.
• [123] POBORIL F., Some New Chromium Alloys. Metal Progress, 1936, nr 12, 56–57.
• [124] PODRZUCKI C., Żeliwo. Struktura, właściwości i zastosowanie. T. 1, 2, Wyd. ZG STOP, Kraków, 1991.
• [125] PODZZUCKI C., KALATA C., Metalurgia i odlewnictwo żeliwa. Wyd. II, Katowice, Wyd. Śląsk, 1976.
• [126] POWELL G.L.F., CARLSON R.A., RANDLE V., The Morphology and Microtexture of M7C3 Carbides in Fe–Cr–C and Fe–Cr–C–Si Alloys of Near Eutectic Composition. J. of Mat. Scie., 29 (1994) 4889–4896.
• [127] POWELL G.L.F., RANDLE V., Effect of Si on the Relationship Between Orientation and Carbide Morphology in High Chromium White Cast Irons. J.of Mat. Scie., 1997, 32, 561–565.
• [128] PRZYBYŁ M., STUDNICKI A., JURA S., Wpływ węgla i chromu na ilość fazy węglikowej w żeliwie chromowym. Krzepnięcie Metali i Stopów, 2 (2000) 44, 305–310.
• [129] RABINOVIÈ A. V., NEMOGAN V. E., BUKELIÈ S. B., KRIVUŠA L. V., MILOVA N. M., SMIRNOV K. L., Issledovanije kristalochimièeskich prevrašèenij privzajmodiejstvi azota s tovarnym silikomargancem. Thezisy Dokl. Vses. Konf. Kristalochim. Interm. Soed., Lvov. Gos. Uni., 1974, 160–161.
• [130] RAHMEL A., Aufbau von Oxidschichten auf Hochtemperaturwerkstoffen und ihre technische Bedeutung. Frankfurt, Deutsche Gesellschaft für Metallkunde, 1983, 209–244.
• [131] REIN R.H., CHIPMAN J., The free Energy of SiC from its Solubility in Fe and Gas-Solid Equilibria with SiO2, Graphite and CO. J. Phys. Chem., 1963, 67, 839.
• [132] REYNAUD C., Chromium or Silicon-alloyed Cast Irons. Bull. Cercle etud. metaux, 16 (1992) 5,1–9.
• [133] ROESCH K., ZIMMERMANN K., Stahlguss. Düsseldorf, Stahleisen GmbH, 1968.
• [134] RÖHRIG K., Hitzebeständiges Gusseisen mit Kugelgraphit mit 4% Si und 1 bis 3% Mo. Giesserei, 1974, 1, 17.
• [135] RÖHRIG K. GERLACH H.G., NICKEL O., Legiertes Gusseisen. T. 2 Gusseisen mit Kugelgraphit. Düsseldorf, Giesserei-Verlag, 1974.
• [136] RÖHRIG K., WOLTERS D., Legiertes Gusseisen. T. 1. Gusseisen mit Lamellengraphit und karbidisches Gusseisen. Düsseldorf, Giesserei-Verlag, 1970.
• [137] RUDENKO V. A., TOLSTOGUZOV N. V., JAKUŠEVIÈ N. F., Termodynamièeskije svojstva židkich splavov Cr–Si–C. Moskva, Èernaja metallurgia 1970, 4, 82–86.
• [138] SAKWA W., Żeliwo. Wyd. Śląsk, Katowice, 1976.
• [139] SAKWA W., JURA S., SAKWA J., Odporne na ścieranie stopy żelaza. Cz. I. Żeliwo. Cz. II. Staliwo. ZG STOP, Kraków, 1980.
• [140] SAMSONOV G.V., DVORINA L.A., RUD B.M., Silicidy, Metallurgia, Moskva, 1979.
• [141] SCHELLHASE M., Der Schweißlichtbogen ‒ Ein technologisches Werkzeug. Berlin, DVS-Verlag GmbH, VEB Verlag Technik, 1985.
• [142] SCHLICHTING I., Silicides. In Encyclopedia Material Science and Engineering ed. by M.B. Beyer, Pergamon Press, 1986.
• [143] SCHÜLLER H.J., Position of the Temperature Range of σ-Phase in Ferritic Cr-Steels. Archiv Eisenhüttenwesen, 1965, 36, 513.
• [144] SCHUMANN H., Metallographie. Leipzig, VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie 1987.
• [145] SCHUSTER J.C., Joining of Silicon Carbide to Metals: Phase Equilibria in the Systems Cr–Si–C and Mn–Si–C. Düsseldorf, DVS-Verlag GmbH, 1992, 273–275.
• [146] SCHWABB P., A new ternary Fe–Si–Carbide. Naturwiss., 1964, 51, 356.
• [147] ŠEVÈUK A., Struktura i svojstva èuguna. Minsk, Izdat. Nauka i Technika, 1978.
• [148] SHEVCHUK L.A., GURINOVICH V.J., Composition and Structure of Fe–Si–Carbide in the Fe–C–Si–Alloys. Vest. Akad. Nauk Belorusk. SSR, Fiz. Techn. Nauk, 1971, 1, 28–32.
• [149] STUDNICKI A., JURA S., KILARSKI J., PRZYBYŁ M., SUCHOŃ J., Wpływ parametrów struktury żeliwa chromowego na wytrzymałość na rozciąganie i udarność. Krzepnięcie Metali i Stopów, 1995, 24, 107–112.
• [150] STUDNICKI A., JURA S., SUCHOŃ J., Wpływ składu chemicznego żeliwa chromowego na rozkład wielkości węglików. Krzepnięcie Metali i Stopów 1998, 37, 125–130.
• [151] STOLARZ S., Wysokotopliwe związki i fazy. Katowice, WNT Śląsk, 1974.
• [152] STONE H.E.N., The Oxidation Resistance and Hardnes of Some Transition Metal Silicides. Journal of Materials Science Letters. Chapman and Hall Ltd., 1980, 2, 609–611.
• [153] THORPE W.R., CHICCO B., The Fe–rich Corner of the Metastable C–Cr–Fe–Liquidus Surface.Metallurgical Transactions A, 1985, 16A, nr 9, 1541.
• [154] TYSZKO Z., Niedeficytowe gatunki żeliwa specjalnego. Pr. Inst. Odl. 1956, 6, nr 1–2, 10.
• [155] UETZ H., Abrasion und Erosion. München – Wien, Carl Hanser Verlag 1986, 30–57.
• [156] WAGNER C., Termodinamika splavov. Moskva, Metallurgizdat, 1957.
• [157] WAIS H.B., HAYES F.H., Phase Relations in Fe–Cr–Si–System. Phase Transformations–96, Islamabad, Pakistan, 1966, 62–66.
• [158] Werkstoffkunde Stahl, Berlin–Heidelberg–New York–Tokio, T. 1, 2, Springer Verlag, 1984.
• [159] WESTERMANN U., Refraktärmetall–Silizide als Struktur- und Beschichtungswerkstoffe für hohe Temperaturen. Praca doktorska, RWTH Aachen, 1992.
• [160] WETHMAR J.C.M., HOWAT D.D., JOCHENS P.R., Phase Equilibria in the Cr–Fe–Si–C–Systemin the Composition Range Representative of High-Carbon Ferro-chromium Alloys Produced in South Africa. Metal Science 1975, 9, 291–296.
• [161] WRANGELN G., Korrosion und Korrosionsschutz, Berlin, Springer Verlag, 1985.
• [162] ZUM GAHR K.-H., Reibung und Verschleiß bei metallischen und nichtmetallischen Werkstoffen. Düsseldorf, DGM Informationsgesellschaft Verlag, 1986.