Złożone oddziaływanie smarów na własności warstw wierzchnich stalowych par ciernych

• Autorzy: Neyman A.

Warianty tytułu

EN

A complex affect of lubricants on the properties of friction steel couples subsurface layers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Węglowodory zawarte w smarach w sposób specyficzny działają na elementy par ciernych wykonane z metali i ich tlenków będących katalizatorami. Znanymi katalizatorami są żelazo, nikiel, platyna, pallad. W smarowanych stalowych parach ciernych pod wpływem działania stali zachodzi katalityczna, chemisorbcyjna dysocjacja węglowodorów zawartych w smarżę. Zasadniczym skutkiem dysocjacji jest dyfuzja uwalnianego wodoru w głąb warstwy wierzchniej. Wodór oddziałując z dyslokacjami powoduje istotne zmiany własności fizycznych smarowanych elementów stalowych. Przeprowadzone badania wykazują zmiany własności sprężystych i tłumiących smarowanych próbek, jak też zmiany w strukturze węglowodorów zawartych w smarze. Zmiany własności sprężystych i tłumiących zachodzące w warstwach wierzchnich stalowych smarowanych elementów mają wpływ na właściwości tribologicznc stalowych węzłów ciernych. Przeprowadzono porównania zmian własności tłumiących z wynikami trzech testów tribologicznych przy smarowaniu 12 środkami smarowymi. Ocena korelacji wyników badań dostarcza ciekawych informacji poznawczych.

EN

Hydrocarbons in lubricants affect on subsurface layers of friction couples made of catalytic metals specifically. Iron, nickel, platinum and palladium are known catalysers. Catalytic chemisorptions dissociation of hydrocarbons take place in lubricated steel friction couples. One of the main effects of this dissociation is diffusion of released hydrogen atoms into subsurface layer and their localization near dislocations. The hydrogen atoms acting with dislocations cause significant changes in physical properties of lubricated elements subsurface layers. Investigation of lubricated specimens performed on stand based on torsional pendulum has revealed characteristic changes of damping and elastic properties of tested specimens. As well spectroscopic investigation reveal changes in hydrocarbons structure caused by contact with steel specimens. The changes of damping and elastic properties of lubricated steel specimens have influence on their tribological properties. A comparison among the results of damping properties changes and the results of three tribological tests under lubrication of steel specimens with 12 lubricants was performed. A correlation analysis of investigation results has given interesting cognitive information.

Słowa kluczowe

PL

smary; tarcie; zużycie; chemisorpcja węglowodorów; chemisorpcja katalityczna

EN

lubricants; friction; wear; catalytic chemisorption of hydrocarbons

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2002
• Tom: nr 5
• Strony: 1527--1539
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Neyman A.

• Katedra Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Wydziału Mechanicznego Politechniki Gdańskiej, ul. Narutowicza 11/12, 80-952 Gdańsk-Wrzeszcz

Bibliografia

• 1. Bemsztejn M., Zajmowski W.A.: Struktura i własności mechaniczne metali. Warszawa,WNT, 1973, 188-211.
• 2. Samatowicz D., Neyman A., Haponiuk J., Bednarczyk D.: Badanie warstw ŁT4S z dodatkami modyfikującymi metodą tarcia wewnętrznego. Molecular & Quantum Acoustics 15, 137 (1994).
• 3. Neyman A., Karaszewski W., Łubniewski M.: Porównanie wyników badań przeciwzatarciowych wybranych środków smarowych z ich skutecznością w ograniczaniu zużycia. IX Kongres Eksploatacji Urządzeń Technicznych, Krynica 25-28 wrzesień 2001, str 117-124
• 4. Neyman A., Samatowicz D.: Badania oddziaływania smaru na właściwości warstwy wierzchniej elementów stalowych. Zagadnienia Eksploatacji Maszyn Z. 1(125) vol. 36, str. 9-20, 2001.
• 5. Neyman A.: Sprawozdanie z projektu badawczego KBN: Opracowanie nowej metody badania smarności, praca nie publikowana, Gdańsk 2000.
• 6. Piekoszewski W., Szczerek M., Tuszyński W.: Sposób oceny przeciwzatarciowych własności środków smarowych na aparacie 4-kulowym. Krajowa Konferencja Naukowo-Techniczna Inżynieria Łożyskowania'96, Gdańsk, 4-5 czerwca 1996.