Warstwa wierzchnia. Współczesny stan wiedzy i kierunki przyszłych badań

• Autorzy: Marczak R.

Warianty tytułu

EN

Surface layer. Contemporary knowledge and directions of future investigations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca dotyczy kształtowania się pojęcia technologicznej warstwy wierzchniej (TWW) w końcu XX wieku w Polsce. Omawia, zgodnie z adaptacyjnym modelem materiału, fizykochemiczny proces przekształcania się TWW w eksploatacyjną warstwę wierzchnią (EWW). Podkreśla przydatność modelu EWW w badaniach tribologicznych właściwości materiałów. Oddziaływanie środków smarowych (np. gliceryny) z niektórymi metalami może w odpowiednich warunkach wymuszeń (p, v, T) doprowadzić do wystąpienia zjawiska selektywnego przenoszenia; zjawisko to cechuje się anomalnie niską wartością oporów tarcia i intensywności zużywania. W tym przypadku adaptacja jawnie obejmuje cały system tribologiczny, a nie pojedynczy materiał. Autor proponuje zużywanie tribologiczne traktować jako mechanochemiczny proces niszczenia metali.

EN

This paper concerns the forming process of technological surface layer (TWW) conception at the end of XX century in Poland. It describes, according to the adapt model of material, the physicochemical transformation process of TWW in the service generated layer (EWW). It stresses the usefulness of the EWW model in tribological investigations on material properties. Interaction of some lubricating oils (e.g. glycerin) with some metals can lead, under suitable conditions (p, v, T), to manifestation of selective transfer phenomenon; this phenomenon is characterized by low values of friction resistance and wear intensity. In this case, adaptation comprise the whole tribological system, not only an individual material. The author suggests to treat the tribological wear as a mechanochemical process of metal destruction.

Słowa kluczowe

PL

warstwa wierzchnia; tribologia; inżynieria powierzchni; badanie materiałów; adaptacja

EN

surface layer; surface engineering; materials study; adaptation

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2002
• Tom: nr 3
• Strony: 939--955
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Marczak R.

• Politechnika Radomska, Instytut Ekspl. Pojazdów i Maszyn, ul. Chrobrego 45, 26-600 Radom

Bibliografia

• 1. Leszek W.: Inżynieria materiałowa a trybologia. Praca niepublikowana.
• 2. Leszek W.: Fizykochemiczne zjawiska występujące na powierzchni ciał stałych przy tarciu. Materiały III sympozjum Trybologicznego „Szkoła Jesienna", Złoty Potok, 1973, s. 29-47.
• 3. Leszek W., Marczak R., Ziemba S.: Kierunki rozwoju trybologii i jej zastosowań w Polsce. Referat wygłoszony na zebraniu naukowym SPEM KBM PAN, Warszawa 1973, skrót opublikowany, Eksploatacja maszyn.
• 4. Leszek W., Rożnowski T., Ziemba S.: Niektóre aspekty cybernetyczne trybologii. ZPEM, 1974.
• 5. Marczak R., Ziemba S.: Trybologia jako nauka - kierunki i perspektywy jej rozwoju. Materiały III Sympozjum Trybologicznego „Szkoła Jesienna", Złoty Potok, 9. 1973, s. 5-28.
• 6. Polska norma PN-72/M-04250 i PN-74/M-4250, Warstwa wierzchnia, Nazwy i określenia.
• 7. Hebda M.: Warstwa wierzchnia elementów maszyn. Zagadnienia tarcia, zużycia i smarowania, z. 6, 1970.
• 8. Janecki J., Hebda M.: Tarcie, smarowanie i zużycie części maszyn. WNT,, Warszawa 1972, Wyd. TL
• 9. Kolman R.: Mechanizm wzmacniania powierzchni części maszyn. PWN, Warszawa 1965.
• 10. Marczak R.: Trybologiczne własności materiałów łożyskowych. Informator WITPiS, 1977, Sulejówek.
• 11. U. Marczak R.: Istota trybologicznych właściwości materiałów łożyskowych. Materiały II Krajowego Kolokwium Trybologicznego, Informator WITPiS, Gębice-Sulejówek 1982, s. 82-100.
• 12. Hebda M., Wachal A.: Trybologia. WNT, Warszawa 1980.
• 13. Szumniak J.: Budowa i własności warstwy wierzchniej. Tribologia i Tribotechnika, Wyd. Zakład Poligrafii ITE, Radom 2000.
• 14. Kaczmarek J.: Nowy sposób diagnozowania chropowatości powierzchni elementów maszynowych. Wybrane prace z zakresu inżynierii powierzchni, IMP, Warszawa 1995.
• 15. Kaczmarek J., Wojciechowicz B.: Zmiany w strategii badań eksploatacyjnej warstwy wierzchniej. Tribologia, nr 6, 1995.
• 16. Lawrowski Zb.: Tribologia - tarcie, zużywanie i smarowanie. PWN, Warszawa 1993.
• 17. BurakowskiT.: Słowo o inżynierii powierzchni. W zbiorze: Nowoczesne technologie w inżynierii powierzchni. Wyd. Kwadrat, Łódź 1994.
• 18. Burakowski T.: Kierunki rozwoju inżynierii powierzchni. W zbiorze: Wybrane prace z zakresu inżynierii powierzchni. IMP, Warszawa 1995.
• 19. Burakowski T.; Wierzchoń T.: Inżynieria Powierzchni Metali. WNT, Warszawa 1995.
• 20. Burakowski T.; Wierzchoń T.: Surface Engineering of Metals - Principles Equipment, Technologies. CRS Press, Boca Ratan, London, New York, Washington D.C. 1999.
• 21. Burakowski T.;. Marczak R: Eksploatacyjna warstwa wierzchnia i jej badanie. ZEM, 23 (103), 1995.
• 22. Marczak R.: Postęp w badaniach zjawiska Garkunowa. Materiały konferencji: Problemy bezzużyciowego tarcia w maszynach. Wyd. WSI, Radom 1993.
• 23. Kula P.: Inżynieria warstwy wierzchniej. W pracach Politechniki Łódzkiej, Monografia, Łódź 2000.
• 24. Niewczas A., Czerwiec M., Ignaciuk P.: Badanie trwałości elementów maszyn współpracujących tarciowe IZT, Lublin 2000.
• 25. Kosteckij B J.: Nadieżnost i dołgowiecznost maszin. Izd. Technika, Kiev 1975.
• 26. Marczak R.: Zużycie tribologiczne jako mechanochemiczny proces niszczenia metali. Ochrona przed korozją, Wydanie specjalne, 1999, s. 496-503.
• 27. Kuksenova L., Rybakova L.M., Lapteva V.G.: Struktura modyfikowanych powierzchni materiałów metalowych i zużycie przez tarcie w różnych środkach smarowych. Inżynieria Powierzchni 2002, Nr 5, s. 38-44.