Rakotwórcze N-nitrozoaminy w przemyśle gumowym

Kleps, T.; Pyskło, L.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Rakotwórcze N-nitrozoaminy w przemyśle gumowym

Autorzy

Kleps T. , Pyskło L.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://www.elastomery.pl/

Identyfikatory

Warianty tytułu

Cancerogenic N-nitrosoamines in the rubber industry

Języki publikacji

Abstrakty

W artykule przedstawiono obecny stan wiedzy na temat N-nitrozoamin powstających w przemyśle gumowym podczas procesów produkcyjnych oraz uwalnianych z wyrobów gumowych. Ze względu na toksyczność i działanie kancerogenne lub prawdopodobnie kancerogenne N-nitrozoamin, emisja tych związków stwarza duże zagrożenie dla środowiska i zdrowia, zwłaszcza w przypadku artykułów przeznaczonych do kontaktu ze środkami spożywczymi i ciałem człowieka, zwłaszcza dzieci (smoczki, zabawki). Omówiono działanie kancerogenne i źródło powstawania N-nitrozoamin w przemyśle gumowym. Scharakteryzowano surowce, głównie przyspieszacze powodujące powstawanie N-nitrozoamin oraz przedstawiono sposoby eliminowania lub zmniejszania ich stężenia. Najskuteczniejszym sposobem jest zastosowanie zamiast przyspieszaczy tradycyjnych, tzw. przyspieszaczy bezpiecznych nie będących pochodnymi amin drugorzędowych. Omówiono technikę GC/TEA (chromatografia gazowa w połączeniu z chemiluminescencyjnym detektorem energii termicznej), pozwalającą na oznaczanie w sposób selektywny śladowych zawartości N-nitrozoamin i substancji przekształcających się w N-nitrozoaminy, z dokładnością i precyzją wymaganą przez normy i dyrektywy UE, tzn. na poziomie nanogramów. Ma to istotne znaczenie w przypadku ochrony środowiska i zdrowia. W artykule omówiono również obowiązujące przepisy prawne w tym zakresie.

The present state of knowledge on N-nitrosamines formation in production process in the rubber industry was presented. Taking in the consideration that N-nitrosamines are toxic and cancerogenic or probably cancerogenic for human beings their emission creates threat for environment and health particularly in the case of rubber goods intended for direct contact with food staff and humans most of all children (soothers, toys etc.). The origin of N-nitrosamines formation in the rubber industry was described. Raw materials, mainly vulcanisation accelerators, which can cause N-nitrosamines formation were characterised and necessary measures to eliminate their emission or reduce concentration were presented. The best way is to apply so called safe accelerators which are not derivatives of secondary amines. The most selective and sensitive method of N-nitrosamines determination and identification is GC/TEA technique. By means of this method very small quantities of N-nitrosamines and their precursors can be identified with accuracy and precision required in standards and EU directives i.e. at nanograms level. This is very important from the point of view of human health. The paper includes also information on legislation concerning N-nitrosamines.

Słowa kluczowe

N-nitrozoaminy kancerogenność ochrona środowiska ochrona zdrowia guma przemysł gumowy przyspieszacze bezpieczne metody badań przepisy legislacyjne

N-nitrosamines cancerogenity environment protection care for health rubber rubber industry safe accelerators method of test determination legislation

Wydawca

Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników

Czasopismo

Elastomery

Rocznik

2001

Tom

T. 5, nr 5

Strony

13--28

Opis fizyczny

Bibliogr. 62 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Kleps T.

Instytut Przemysłu Gumowego "Stomil"

autor

Pyskło L.

Instytut Przemysłu Gumowego "Stomil"

Bibliografia

1. Magee P.N., Barnes J.M.: Brit J. Cancer, 1956, 10, 114
2. Gorton A.D.T. Mc Sweaney G.P. Tidd B.K.: NR Technol. 1987, 18, Part 1,1
3. Loadman M.J.R.: Kautsch.Gummi Kunstst. 1989, 42, 201
4. Stevenson A., Virdi R.S.: Elastomerics 1991, 123, nr 6, 22
5. Davies K.M., Lloyd D. G, Orband A.: Kautsch. Gummi Kunstst. 1989, 42, 120
6. Nutt A.R. :"Toxic hazards of rubber chemicals", Science Publishers LTD, London 1984, s.44
7. Daubenfeld J.P.: "Health and safety problems facing the European Rubber Industry over the next decade", Conference papers, Rubber Tech' 89, May 23-25, 1989, Haga, 5.73
8. Seeberger D.: „Regulations in the industry regarded as a chalenge to the manufacturers of rubber chemicals", Conference papers, Rubber Tech. 89, May 23-25, 1989, Haga, 5. 79
9. Rabe G., Seeberger D., Bolte P.: Kautsch. Gummi Kunstst 1988, 41, 1097
10. Liekefeld R., Schuster R. M., Wünsch G.: Kautsch. Gummi Kunstst 1991, 44, 514
11. Lohwasser H.: Gummi Fasern Kunstst. 1986, 39, 385
12."Technische Regeln für Nitrosamine, Gummi Fasern Kunstst. 1988, 41, 359
13. Lupfert S.: Kautsch.Gummi Kunstst. 1989, 42, 16
14. Schuster R.H., Nabholz F.: "Inhibition of the formation of N-nitrosamines during vulcanisation with alpha-tocopherol", International Rubber Conference Rubber '89, Praga
15. Spiegelhalder B.: Preussman R.: IARC Sci. Publ. 1982, nr 41, 231
16. Spiegelhalder B.: Scand. J. Work. Environ. Health, 1983, 9 (Supl. 2), 15
17. Chasar D. W., Matheny P. D.: Kautsch. und Gummi Kunstst. 1991, 44, 435
18. Zietlow I.: Kunststoffe 1991, 81, 427
19. Thomson M.A.: „Nitrosamines-Industry Regulations", Tyretech '91 Papers, Berlin, 24-25 October 1991, s. 76
20. Chasar D.W., Matheny P.D.: Kautsch.Gummi Kunstst. 1993, 46, 462
21. Schuster R. H., Nabholz F., Gmunder M.: Kautsch. Gummi Kunstst. 1990, 43, 95
22. Anon: Europ. Rubb. J., 1993, 175, nr 2, 9
23. Graf H.- J.: Kautsch. Gummi Kunstst. 1993, 46, 486
24. Chasar D.W.: Kautsch. Gummi Kunstst. 1992, 45, 18
25. Lheureux M., Kuhlmann Th., Siekermann V.: Kautsch. Gummi Kunstst. 1990, 43, 107
26. Schering Industrial Chemicals: „The nitrosamine reducing properties of Geniplex A ". Broszura, 1988
27. Schering Industrial Chemicals: „The use of Geniplex A in the processing of EPDM". Broszura, 1988
28. Eemans P.: Kautsch. Gummi Kunstst. 1993, 46, 371
29. Jabłonowski T.L.: „Tetrabenzylthiuram disulfide and N-cyklohexyl-bis-(2-benzothiazolesulfen)amide as alternative accelerators to reduce the generation of hazardous nitrosamines'", The 140th Meeting Rubber Division American Chemical Society, Detroit, Michigan, October 8-11, 1991
30. BF Goodrich, "Cure-rite XL-A new thiocarbamylsulfenamide accelerator" Biuletyn techniczny, 08.88
31. Chasar D.W.: Kautsch .Gummi Kunstst. 1989, 42, 31
32. Rhein Chemie: Technical report No32 „Accelerator Systems which do not produce dangerous nitrosamines"
33. Ohm R.F: Rubber World 1997, 215, nr 6, 33
34. Ehrend H.: Gummi Asbest Kunstst. 1977, 30, 68
35. Eholzer U., Kempermann Th.: Kautsch. Gummi Kunstst. 1985, 38, 710
36. Hofmann W.: Kautsch. Gummi Kunstst. 1992, 45, 642
37. Chakraborty K.B.,Virdi R.S., Sly J.C.D.: New Ultra Fast "Safer" Accelerators for Natural Rubber and Natural Rubber Latex:, komunikat International Rubber Conference IRC'97, październik 1997, Kuala Lumpur, materiały konferencyjne str. 54
38. AKZO: „Perkacit TBzTD. A contribution to solve the nitrosamine problem. ", Broszura 05.89
39. Engels H.-W.: Kautsch. Gummi Kunstst. 1990, 43, 993
40. Graf H.-J., Johansson.: Technical report No.59 - Vulcanization Systems, October 1996, Rhein Chemie
41. Stevenson A., Virdi R.S.: Kautsch.Gummi Kunstst. 1991, 44, 445
42. Ohm R.F.: Rubber World 1998, 219 nr 1, 26
43. Srogosz A.: Isobutyl Tuads - ultraprzyspieszacz z grupy tiuramów generujący małą ilość nitrozoamin. Komunikat wygłoszony na konferencji Elastomery '2000, listopad 2000, Warszawa
44. Muchutbinow A. A., Muchutbinow E. A.: Kauczuk i Rezina, 1997, nr 1, 34
45. Kieps T., Domański W.: Polimery 1995, 40, 268
46. Kieps T., Parys., Piaskiewicz M.: "Technika GC/TEA selektywnego oznaczania i kontroli N-nitrozoamin uwalnianych z gumy, spełniająca wymagania standardów europejskich", Elastomery, 2001, 5, nr 1, 35
47. Willoughby B.G., Scott K.W.: Rubber Chem. Technol. 1998, 71, 310
48. Anon.: "New phase of nitrosamines study". RAPRA News 1993, 17, nr 2, 5
49. Willoughby B.G., Scott K.W.: Rubber Chem. Technol. 1998, 71, 766
50. Krans C.J.J.: „Effects of N-nitrosamine-low compounding on EPDM", „Rubbercon'92 - A vision for Europe", Papers, Brighton UK, 15-19 June 1992, 5, 505
51. Pyskło L.: "Sposoby zapobiegania powstawania rakotwórczych N-nitrozoamin podczas procesów produkcyjnych w przemyśle gumowym", Konferencja EKO-GUMA, Warszawa, listopad 1993, Biuletyn Informacyjny IPGum, 1994, 41, nr 1, 7
52. Rajkiewicz M. i inni: Projekt celowy, niepublikowane sprawozdanie IPGum., 2000
53. Pyskło L., Tulik M., i inni: Projekt celowy Nr 3 TO 9B 08097C 13730, niepublikowane sprawozdanie IPGum., 2000
54. Domański W., Makles Z.: Przemysł Chemiczny, 2000, 79, nr 7, 226
55. Materiały z International Rubber Conference, IRC 2000, Helsinki, Finlandia 2000, IRC 2001, Birmingham, Anglia, 2001
Akty prawne cytowane w opracowaniu
P1. Commission Directive 93/11/EEC of 15 March 1993 concerning the release of the N-nitrosamines and N-nitrosatable substances from elastmer or rubber teats and soothes
P2. Rozporządzenie MZiOP z dnia 11 września 1996 (wykaz czynników rakotwórczych) Dz. U. RP Nr 121, poz. 571, 1996
P3. Projekt normy PN-EN 12868:1999 "Metody oznaczania uwalnianych N-nitrozoamin i związków ulegających N-nitrozowaniu ze smoczków do karmienia i smoczków do uspakajania wykonanych z elastomeru i gumy"
P4. Ustawa z dnia 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw Dz. U. RP Nr 43 z dnia 25 maja 2000 r. poz. 489
P5. Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów z dnia 22 stycznia 2000 r. Dz. U. RP Nr 15 z dnia 7 marca 2000, poz. 179
P6. Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny z dnia 2 marca 2000 r. Dz. U. RP Nr 22 z dnia 31 marca 2000, poz. 271
P7. Zarządzenia RFN tzw. TRGS 552 (Technische Regal für Gefahrstoffe „Nitrosamine" 552)

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BPS2-0015-0002