Zużycie masowe elementów pary ciernej z powierzchniami anizotropowymi

• Autorzy: Matuszewski M.

Warianty tytułu

EN

Mass wear of elements of frictional pair with anisotropic surfaces

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przeanalizowano wpływ kierunkowości, jako jednej z cech struktury geometrycznej powierzchni, na intensywność procesu zużywania elementów par ciernych ze stykiem konforemnym. Opisano cechy warstwy wierzchniej elementów maszyn ze szczególnym wyróżnieniem znaczenia kierunkowości SGP w aspekcie transformacji warstwy wierzchniej. Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych, w których jako czynniki wejściowe (niezależne) przyjęto: kąt przecięcia śladów obróbki na próbce i przeciwpróbce (0°; 30°; 45°; 60° i 90°) oraz docisk próbki i przeciwpróbki (300; 450 i 600 N). Miarą zachodzących zmian w badanej parze ciernej ze stykiem konforemnym była masa próbek (jej zmiana) kontrolowana po różnych drogach tarcia; stanowiła ona zatem czynnik wyjściowy (zależny). Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że kąt przecięcia śladów obróbki na próbce i przeciwpróbce ma istotny wpływ na intensywność procesu zużywania. Zużycie jest największe dla kąta 0°, najmniejsze zaś dla kąta 90°. Stwierdzono także, że obserwowane zmiany mają mniejszy gradient dla większych wartości obciążenia próbek. Bezpośrednio potwierdzono w ten sposób istotność wzajemnego usytuowania śladów obróbki na współpracujących powierzchniach, a tym samym, lecz pośrednio – wpływ kierunkowości SGP na intensywność procesu zużywania elementów par ciernych.

EN

The article deals with the influence of texture direction, as one of the structure geometric features, on the intensity of wear process of elements of frictional pairs with conformal contact. Properties of the surface layer of machine elements have been described focusing on SGS direction significance in terms of the surface layer transformation. Experimental tests results have been presented, in which such factors as: the angle of machining trace intersections on samples and countersamples (0°; 30°; 45°; 60° and 90°) and the sample and countersample pressure (300, 450 and 600 N) were accepted as input factors. The mass of samples (its changes) controlled along different friction routes was the measurement of changes occurring in the tested frictional pair with conformal contact. On the basis of carried out experimental tests it was found that the angle of machining trace intersections on samples and countersamples has a significant influence on the intensity of the wear process. Wear is the biggest for angle 0 and the smallest for angle 90. It was also found that the change gradient is smaller for higher values of the sample load. Thus in this way significance of mutual location of the sample traces on cooperating surfaces has been proved and at the same time, though indirectly, the influence of SGS direction on the intensity of the frictional pair element wear process.

Słowa kluczowe

PL

proces zużywania; kierunkowość struktury; styk konforemny

EN

wear process; texture direction; conformal contact

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 1
• Strony: 93--102
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys.

Twórcy

autor

Matuszewski M.

• Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, Wydział Inżynierii Mechanicznej, al. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-796 Bydgoszcz,

Bibliografia

• 1. Burakowski T., Marczak R.: Eksploatacyjna warstwa wierzchnia i jej badania. Zagadnienia Eksploatacji Maszyn z. 3/1995, s. 327-337.
• 2. Burakowski T., Wierzchoń T.: Inżynieria powierzchni metali. WNT, Warszawa 1995.
• 3. Czarnecki H.: Analiza teoretyczna wpływu stereometrii powierzchni na działanie pary tribologicznej. Tribologia nr 4/2005, s. 19-31.
• 4. Daca J., Rudnicki Z., Warszyński M.: Analiza wpływu topografii powierzchni na przebieg zjawisk tribologicznych. Materiały XXI Sympozjonu PKM, Bielsko-Biała, WNT tom 1, Warszawa 2003, s. 213-218.
• 5. De Chiffre L.: Industrial survey on ISO surface texture parameters. Annals of the CIRP, 48/3/1999, pp. 463-466.
• 6. Dowson D. (editors): Experimental methods in tribology. Tribology series 44, Elsevier 2004.
• 7. Hutchings I. M.: Tribology. Friction and wear of engineering materials. Elsevier, Cambridge 1992.
• 8. Latoś H.: Podstawy doboru kierunkowości i struktury powierzchni o określonych właściwościach tarciowych. Prace Naukowe Instytutu Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej nr 74, seria Konferencje nr 34. Wrocław 1999, s. 117-124.
• 9. Matuszewski M.: Badanie wpływu wybranych parametrów struktury geometrycznej powierzchni elementów par kinematycznych na proces ich zużywania. Praca doktorska, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy, Bydgoszcz 2008.
• 10. Matuszewski M., Styp-Rekowski M.: Influence of texture direction of kinematic pair elements surfaces on service operated layer transformation. Tribologia nr 4/2006, pp. 87-97.
• 11. Matuszewski M., Styp-Rekowski M.: Significance meaning of texture direction of surfaces' geometric structure for course of wear process. International Journal of Applied Mechanics and Engineering, vol. 9/2004, pp. 111-115.
• 12. Pietrusewicz W.: Parametry chropowatości powierzchni i ich przydatność do określania cech użytkowych przedmiotu. Materiały konferencji "Wpływ technologii na stan warstwy wierzchniej" Poznań - Gorzów Wlkp. 1985, s. 631-646.
• 13. Styp-Rekowski M.: Znaczenie cech konstrukcyjnych dla trwałości skośnych łożysk kulkowych. Wydawnictwo Uczelniane ATR, seria Rozprawy nr 103, Bydgoszcz 2001.