Kierunkowość struktury geometrycznej powierzchni jako charakterystyczna cecha eksploatacyjna

• Autorzy: Matuszewski M.

Warianty tytułu

EN

Texture direction of surface geometric structure as characteristic operational feature

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeanalizowano wpływ kierunkowości struktury geometrycznej powierzchni (a więc jednego z czynników wyznaczających stan warstwy wierzchniej) na przebieg elementów par kinematycznych ze stykiem konforemnym. Opisano cechy warstwy wierzchniej elementów maszyn ze szczególnym wyróżnieniem znaczenia kierunkowości struktury geometrycznej powierzchni w aspekcie transformacji technologicznej i eksploatacyjnej warstwy wierzchniej. Wyniki teoretycznych analiz zweryfikowano doświadczalnie. Jako czynniki wejściowe (zmienne niezależne) w badaniach przyjęto: kąt przecięcia śladów obróbki na próbce i przeciwpróbce (0°; 30°; 45°; 60° i 90°), docisk próbki i przeciwpróbki (1,0; 1,5 i 2,0 MPa). Zmiany w SGP obserwowano rejestrując zmiany wartości wybranych parametrów chropowatości, tak więc czynnikami wynikowymi (zmiennymi zależnymi) były następujące wielkości: Rq i Rpk. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że kąt skrzyżowania śladów obróbki na próbce i przeciwpróbce ma istotny wpływ na przebieg zmian mierzonych parametrów chropowatości. Zmiany te są największe dla kąta 0°, najmniejsze zaś dla kąta 90°. Stwierdzono także, że obserwowane zmiany mają większy gradient dla większych wartości obciążenia próbek. Potwierdzono w ten sposób istotność wpływu kierunkowości SGP na intensywność procesu zużywania elementów par ciernych.

EN

In this paper, the influence of texture direction parameters of surface geometric structure on the run of wear processes of frictional pairs is discussed. The properties of surface layer of machine elements were also discussed in aspects of the transformation of technological surface layers and service operated layers. The focus was on the significance of the texture direction of surface geometric structure. The results of theoretical analysis and experimental investigations were also presented. As input factors (independent variables) the author accepted the following: angle [alfa] of machining traces intersection on samples and counter-sample ( [alfa] = 0°; 30°; 45°; 60° i 90°), pressure sample to counter-sample (1,0; 1,5 i 2,0 MPa). The author observed the changes in SGS of some roughness parameters values, recording changes in time (on friction distance); therefore, the resulting factors (dependent variables) there are following quantities: Rq, Rpk. On the base of the experiments, the author affirmed that the angle of machining traces intersection on samples and counter-sample has an essential influence on the changes of measured roughness parameters run. These changes are the greatest for [alfa] = 0°, the smallest – for [alfa] = 90°. The author also affirmed that the observed changes have a greater gradient for greater values of samples load. In this way, it confirmed the significance of texture direction of SGS influence on the intensity of the wear process of frictional pair elements.

Słowa kluczowe

PL

styk konforemny; kierunkowość struktury; parametr chropowatości; zużywanie

EN

conformal contact; texture direction; roughness parameter; wear

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2008
• Tom: nr 3
• Strony: 105--114
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys.

Twórcy

autor

Matuszewski M.

• Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, Wydział Mechaniczny

Bibliografia

• 1. Biszczad R., Cichosz P.: Korelacja parametrów chropowatości z wybranymi modelami topografii powierzchni. Instytut Badań i Ekspertyz Naukowych, Gorzów Wlkp. 2002.
• 2. Burakowski T., Marczak R.: Eksploatacyjna warstwa wierzchnia i jej badania. Zagadnienia Eksploatacji Maszyn z. 3/1995, s. 327-337.
• 3. Burakowski T., Wierzchoń T.: Inżynieria powierzchni metali. WNT, Warszawa 1995.
• 4. Kowalski M.: Metodyka wyboru parametrów chropowatości do opisu topografii powierzchni. Praca doktorska, Politechnika Wrocławska, Wrocław 2005.
• 5. Matuszewski M., Styp-Rekowski M.: Significance Meaning of Texture Direction of Surfaces' Geometric Structure for Course of Wear Process. International Journal of Applied Mechanics and Engineering, vol. 9/2004, pp. 111-115.
• 6. Pawlus P.: Topografia powierzchni: pomiar, analiza, oddziaływanie. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2006.
• 7. Pietrusewicz W.: Parametry chropowatości powierzchni i ich przydatność do określania cech użytkowych przedmiotu. Materiały konferencji "Wpływ technologii na stan warstwy wierzchniej" Poznań - Gorzów Wlkp. 1985, s. 631-646.
• 8. Styp-Rekowski M.: Znaczenie cech konstrukcyjnych dla trwałości skośnych łożysk kulkowych. Wydawnictwo Uczelniane ATR, seria Rozprawy nr 103, Bydgoszcz 2001.
• 9. Wieczorowski M., Cellary A., Chajda J.: Przewodnik po pomiarach nierówności powierzchni czyli o chropowatości i nie tylko. Politechnika Poznańska, Poznań 2003.
• 10. Zwierzycki W., Grądkowski M. (red.): Fizyczne podstawy doboru materiałów na elementy maszyn współpracujących tarciowe. Instytut Technologii Eksploatacji, Radom 2000.