Osadnictwo górnego biegu rzeki Biała Lądecka w Kotlinie Kłodzkiej

• Autorzy: Paprzycka A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Miejscowości położone wzdłuż doliny Białej Lądeckiej, można podzielić na segmenty o różnym sposobie zagospodarowania: 1/ dolne pasmo Żelazno—Radochów, 2/ centralne miasto Lądek Zdrój, 3/ kompleks osadniczy Strachocin—Stronie Śląskie—Goszów, 4/ pasmo Stary Gierałtów-Bielice. Artykuł przedstawia wyniki badań nad segmentami 3/ i 4/. Stronie Śląskie zostało powołane do istnienia dzięki zintegrowaniu trzech wsi: Stronią, Strachocina południowego oraz zachodniej części Goszo-wa. Scenerię Stronią Śląskiego tworzą wzgórza: Sowia Kopa, Łysieć i Suszyca. W drugiej połowie 19 wieku, w centrum miasteczka zlokalizowano wytwórnię szkła, u zbiegu rzek Biała, Morawka i Sienna Woda. Ta lokalizacja i jej ekspansja po roku 1945 przyniosły nieodwracalne zmiany w strukturze funkcjonalnej i przestrzennej kompleksu miejscowości Strachocin — Stronie — Goszów. Początkowo, wytwórnia szkła wzniesiona w1864 roku nie przekształciła w wyrazisty sposób struktury Stronią. Krajobraz zachował typowe cechy wsi charakterystyczne dla regionu Kłodzka. W XIX wieku i na przełomie XIX-XX wieku — budynki mieszkalne, domki, hotel i restauracja, zostały zbudowane wzdłuż drogi głównej do Stronią, dziś ul. Kościuszki. Decydujący efekt przemian krajobrazowych obszaru przyniosły dopiero — rozbudowa huty szkła oraz wzniesienie osiedla Oranienhutte na początku 20 wieku. Stopniowo klimat przestrzenny wsi przekształcał się w miasteczkowy. Poważne zmiany nastąpiły po roku 1945. Dzisiejszy plan miasta jest wielce interesujący dla planisty. Miasto przedstawia się jak wieś wielodrożnica, z dwoma silnymi centrami w postaci dawnej huty szkła i nowszego osiedla Morawka. Główny ośrodek osadniczy rozpoczynający górne pasmo osadnicze Białej Lądeckiej — Stary Gierałtów, szczęśliwie zachował dotąd charakter wsi łańcuchowej. Dalszy w kolejności, Nowy Gierałtów założony został jako stacja dla spławianego doliną Białej Lądeckiej drewna. Najwyżej położone Bielice, należą do najbardziej malowniczych wsi na Ziemi Kłodzkiej — z racji swojego położenia, kameralności i uroku. We wsi znajdują się nieliczne zabudowania, ale ich liczba i wielkość niebezpiecznie rośnie. Obszar jest zagrożony antropopresją i winien być chroniony przed jej niebezpiecznymi skutkami.

Słowa kluczowe

PL

Biała Lądecka; Stronie Śląskie; Strachocin; urbanistyka; rozwój przestrzenny; rozwój regionalny; osadnictwo wiejskie

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2007
• Tom: Nr 7-8
• Strony: 351--370
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Paprzycka A.

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• - Bad Landeck, Meßtischblatt, Herausgegeben von Preußischen Landesaufhahme 1883. 1912. Reichsamt fur Landesaufhahme, Nachtrage, 1:25.000. Archiwum Państowe we Wrocławiu.
• - Góry Złote. Słownik geografii turystycznej Sudetów. T.16.1993. Red. Staffa M. Wyd. IBIS. Wrocław.
• - Karte des Gemeindebezirks Alt-Gersgorf im Kreise Habelschwerdt, 1:10 000., 1902. Archiwum Państwowe we Wrocławiu.
• - Karte des Gutsbezirks Seitenberg im Kreise Habelschwerdt, 1:10 000.1902. Archiwum Państwowe we Wrocławiu.
• - Kosiński W. 1980. Studia nad miastem Bolesławów w Sudetach Śląskich, Miasto 12.
• - Kosiński W. 1981 .Organizacja przestrzenna wypoczynku weekendowego, PWN, Warszawa-Łódź.
• - Kosiński W. 2000. Aktywizacja turystyczna małych miast - aspekty architektoniczno-krajobrazowe. Politechnika Krakowska. Kraków.
• - Kosiński W., Karpiński D. 1985. Bolesławów - przeszłość i współczesność. Studium architektury regionalnej, Prace Naukowe Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• - Kosiński W., Setkowicz B., Trojanowski J. 1979. Najnowsze tendencje aktywizacji Śnieżnika. Miasto 7.
• - Kosiński W., Setkowicz B., Trojanowski J. 1981. Zagospodarowanie Śnieżnika, Wierchy (49).
• - Kriegskartevon Schlesien 1747-1753. Niedatowane. Rękopis, odbitki fotograficzne pomniejszone do ok. 100 000. Gabinet Kartografii Zakładu im. Ossolińskich we Wrocławiu.
• - Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Słownik geografii turystycznej Sudetów. T.17. 1993. Red. Staffa M. Wyd. PTTK Kraj. Warszawa.
• - Rybka-Ceglecka I. 1996. Studium środowiska kulturowego gminy Stronie Śląskie. Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego we Wrocławiu. Wrocław.
• - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Stronie Śląskie. 1999. Agroprojekt. Stronie Śląskie.
• - Urmesstischblatter 1823-1865. Niedatowane. Rękopis, odbitki fotograficzne z oryginału 1:25 000 pomniejszone do ok. 1:100 000, Gabinet Kartografii Zakładu im. Ossolińskich we Wrocławiu.
• - Wrede Christian von. Niedatowane. Kriegskartevon Schlesien 1747-1753. Rękopis, odbitki fotograficzne pomniejszone do ok. 100.000, Gabinet Kartografii Zakładu im. Ossolińskich we Wrocławiu.