Fizykochemiczne zmiany w strefie styku jako wynik interakcji materiału łożyska i środka smarowego w procesie tarcia

• Autorzy: Bajer J.

Warianty tytułu

EN

Physico-chemical changes in friction zone taking place during friction process as result of interaction between bearing material and lubricant

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki badania zmian w warstwie wierzchniej w procesie tarcia z udziałem środka smarowego o różnym składzie chemicznym. Wykorzystano analizę mikroskopii skaningowej sprzężonej z analizą widmową EDS do rejestracji powierzchni śladu zużycia kulek aparatu czterokulowego oraz zmian w składzie pierwiastkowym w przypadku smarowania smarem plastycznym, składającym się z oleju bazowego i środka zagęszczającego oraz smarem plastycznym, zawierającym dodatek smarny. W celu identyfikacji rodzaju zmian, zachodzących w związkach organicznych, zalegających strefę styku kulek wykorzystano analizę mikrospektrofotometrii w podczerwieni. Jako środek kształtujący warstwę wierzchnią kulek w procesie tarcia zastosowano smar na bazie cieczy syntetycznej i mineralno-syntetycznej z zagęszczaczem organicznym i nieorganicznym oraz modyfikatorem właściwości smarnych.

EN

Paper presents the research results of changes taking place in the surface layer during friction process in presence of lubricant with different chemical composition. The tested greases consisted of base oil (synthetic and semisynthetic), thickener (organic and inorganic) and lubricating additive were investigated using four-ball machine. To explain the action of grease under test conditions, the author performed wear scar surface analyses using scanning electron microscopy and energy dispersive spectrometry (SEM/EDS) (to elements on the surface and their distribution) and IR microspectro-photometry (to identify a kind of chemical groups of organic compounds).

Słowa kluczowe

PL

dodatek smarny; aparat czterokulowy; współczynnik tarcia; zużycie; zacieranie; mikroskopia skaningowa; spektrofotometria IR

EN

lubricating additive; four-ball machine; friction coefficient; wear; seizure; scanning microscopy; IR spectrophotometry

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 5
• Strony: 7--21
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bajer J.

• Instytut Technologii Eksploatacji - PIB, ul. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom

Bibliografia

• 1. Szczerek M., Tuszyński W.: Badania tribologiczne. Zacieranie. Biblioteka Problemów Eksploatacji, Radom 2000.
• 2. Johansson E. and others: Surface Analysis of Lubricated Sliding Metal Contacts. Part I - Comparison Between Conventional and Uncoventional Surface Analytical Techniques. Finnish Journal of Tribology 16/1997.
• 3. Johansson E. and others: Surface Analysis of Lubricated Sliding Metal Contacts. Part II - Formation and Failure of Tribochemical Films During Boundary Lubrication. Finnish Journal of Tribology 16/1997.
• 4. Dyrektywa UE 91/155/EEC - Karty Bezpieczeństwa Produktu
• 5. Dyrektywa UE 67/584/EEC, Dyrektywa 1999/45/EC - Klasyfikacja i etykietowanie produktów niebezpiecznych dla środowiska naturalnego.
• 6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 22 grudnia 2004 (Dz. U. Nr 2, poz. 9) w sprawie Karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego.
• 7. Janecki J.: Nietoksyczne smary plastyczne na bazie związków syntetycznych. Grant 2001-2003. ITeE, Radom.
• 8. Bajer J., Janecki J.: Syntetyczny ekologiczny smar łożyskowy.: Problemy Eksploatacji 4/2000.
• 9. Bajer J.: Niskotemperaturowy nietoksyczny smar plastyczny. Grant 2003--2006. ITeE, Radom.
• 10. Bajer J., Drabik J., Pawelec E., Janecki J.: Fizykochemiczne podstawy technologii otrzymywania smarów plastycznych odpornych na działanie niskich temperatur. Praca badawcza ITeE, Radom 2004.
• 11. Piekoszewski W., Szczerek M., Tuszyński W.: Modyfikacja czterokulowego testu tribologicznego. Tribologia 5-6, 1997.
• 12. Arndt A.: Podstawy chemii ogólnej i nieorganicznej. PWN, Warszawa 1986.
• 13. Szumniak J., Starczewski L.: Dyfuzyjne przenoszenie materii do warstwy wierzchniej skojarzeń ciernych pracujących w podwyższonej temperaturze. Tribologia 5, 6/1997.
• 14. Lawrowski Z.: Tribologia. Tarcie, zużycie i smarowanie. PWN, Warszawa 1993.
• 15. Smith A.L.: Applied infrared spectroscopy. Fundamentals, techniques and analytical problem-solving. John Wiley&Sons. New York - Chichester -Brisbane - Toronto 1979.