Wpływ rodzaju bazy olejowej na charakterystyki tribologiczne elementów pokrytych cienkimi powłokami niskotarciowymi w ruchu oscylacyjnym o dużej częstotliwości

• Autorzy: Kalbarczyk M. , Michalczewski R. , Szczerek M.

Warianty tytułu

EN

The influence of oil base on tribological characteristics of low-friction coated elements working in high frequency oscillatory motion

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania miały na celu określenie wpływu syntetycznych i roślinnych baz olejowych na charakterystyki tribologiczne węzłów tarcia z elementami z niskotarciowymi powłokami przeciwzużyciowymi pracującymi w oscylacyjnym ruchu ślizgowym. W pracy przedstawiono charakterystyki tribologiczne węzłów tarcia z elementami pokrytymi powłokami niskotarciowymi (MoS2/Ti, a-C:H:W) pracującymi w ślizgowym ruchu oscylacyjnym, smarowanymi bazami olejowymi syntetycznymi (węglowodorową i poliglikolową), roślinnymi (słonecznikową i rzepakową) oraz bazą mineralną. Badania tarciowe przeprowadzono z wykorzystaniem stanowiska oznaczonego T-19. Ślady tarcia poddano obserwacji za pomocą mikroskopu optycznego i elektronowego (SEM). Stereometrię śladów zużycia analizowano z wykorzystaniem mikroskopii sił atomowych (AFM). Wyniki badań dowodzą, że w warunkach ruchu oscylacyjnego ekologiczne bazy roślinne skutecznie przeciwdziałają zużyciu węzła tarcia z elementami pokrytymi powłoką a-C:H:W. Natomiast w przypadku elementów z powłoką MoS2/Ti najkorzystniejsze jest stosowanie mineralnej bądź syntetycznej poliglikolowej bazy olejowej.

EN

The aim of the work was the determination of effect of the kind of oil base on the tribological characteristics of friction pairs with elements coated with various low-friction coatings. The friction couple consisted with steel ball and steel disk coated with low-friction coatings (MoS2/Ti, a-C:H:W). Carbon based coating was deposited by the reactive sputtering method (PVD technique) and molybdenum disulphide based coating was deposited in CFUBMSIP process. The ball-on-disk tribosystem were lubricated with synthetic oil bases (hydrocarbon and polyglicol oils), vegetable oil bases (sunflower and rapeseed oils) and mineral oil bases. The tests were performed using T-19 high-frequency tester. The friction scars were observed by means of optical and electron microscope (SEM). The stereometry of friction scars was analysed using atomic force microscopy (AFM). The results show that the ecological vegetable base oils effectively counteract the wear of friction pairs with elements coated with a-C:H:W coating under oscillatory motion. However, in the case of friction pairs with elements coated with MoS2/Ti coating, the highest antiwear effect is achieved by using mineral or synthetic polyglicol oil bases.

Słowa kluczowe

PL

powłoki niskotarciowe; bazy olejowe; oscylacyjny ruch ślizgowy; zużycie

EN

low-friction coatings; oil bases; sliding oscillatory motion; wear

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2007
• Tom: nr 2
• Strony: 229--240
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kalbarczyk M.

autor

Michalczewski R.

autor

Szczerek M.

• Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Tribologii, ul. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom,

Bibliografia

• 1. Stavlid N.: On the formation of low-friction tribofilms in Me DLC steel Sliding Contacts. Rozprawa doktorska. Uniwersytet w Uppsali. Uppsala 2006.
• 2. Vercammen K., Dekempeneer E., Nilsson P., Arnsek A., Barriga J., Roman E., San Martin M.: Environmentally friendly lubricants and low friction coatings. Raport z realizacji programu badawczego LUBRICOAT. 5 Progam Ramowy UE. 2004.
• 3. Jiang J.C., Meng W.J., Evans A.G., Cooper C.V.: Structure and mechanics of W-DLC coated spur gears. Surface and Coatings Technology. 2003, nr 176, s. 50-56.
• 4. Martins R.C., Moura P.S., Seabra J.O.: MoS2/Ti low-friction coating for gears. Tribology International. 2006, nr 39, s. 1686-1697.
• 5. Michalczewski R., Piekoszewski W., Samborski T., Szczerek M., Tuszyński W., Wiśniewski M., Wulczyński J.: Nowe urządzenia w systemie badań tribologicznych do testowania specjalnych węzłów tarcia. Problemy Eksploatacji. 2002, nr 3, s. 215-224.