Niedoceniony przez Komitet Nagrody Nobla udział austriackiej uczonej Lise Meitner w odkrycju rozszczepienia jądra atomowego

• Autorzy: Kim-Ngan N.-T.H.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nagrodę Nobla za rok 1944 w dziedzinie chemii otrzymał niemiecki radiochemik Otto Hahn za odkrycie zjawiska rozszczepienia jądra atomowego. Istotne jest to, że Hahn wraz ze swoim współpracownikiem Fritzem Strassmannem zidentyfikowali bar jako produkt rozszczepienia uranu i toru. Jednak historia odkrycia rozszczepienia jądra atomowego jest znacznie bardziej skomplikowana. Niniejszy artykuł poświęcony jest udziałowi wybitnej austriackiej fizyczki Lise Meitner w tym odkryciu. W styczniu 1939 roku L. Meitner (wraz z Otto Frischem, swoim siostrzeńcem) podała pierwszą interpretację fizyczną zjawiska rozszczepienia jądra uranu wraz z przewidywaną wartością uwolnionej energii (ok. 200 MeV). Artykuł zawiera fragmenty tekstów źródłowych opisujące to ważne wydarzenie: wspomnienia znanych naukowców, korespondencję pomiędzy O. Hahnem i L. Meitner oraz fakty związane z rozszczepieniem uranu i toru.

Słowa kluczowe

PL

rozszczepienie jądra atomowego; Nagroda Nobla; Lise Meitner; rozszczepienie uranu

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Nukleoniczne
• Czasopismo: Postępy Techniki Jądrowej
• Rocznik: 2007
• Tom: z. 1
• Strony: 15--23
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., fot.

Twórcy

autor

Kim-Ngan N.-T.H.

• Instytut Fizyki, Akademia Pedagogiczna, Kraków

Bibliografia

• [1] V. Acosta, C. L. Cowan, B. J. Graham "Podstawy fizyki współczesnej", Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1981.
• [2] G. Marx, "The voice of the Martians", Akademia Kiado (Academy Press), Budapest 1997.
• [3] American Institute of Physics (AIP) archive: "The discovery of fission"; http://www.aip.org/history/mod/fission/fission1/02.html
• [4] L. Szilard "Leo Szilard: His Version of the Facts", Eds: Spencer R. Weart, Gertrud Weiss Szilard, MIT Press 1980.
• [5] Leo Szilard, UK patent; (Europe network of patent databases); (http://v3.espacenet.com/textdoc?DB=EPODOC& IDX=GB630726&F=0)
• [6] CWP archive "Contributions of 20th century Women to Physics - Some physics history", University of California; S.A. Moszkowski, "Nuclear Fission"; S.A. Moszkowski, C.W. Wong, "Early nuclear physics"; http://cwp.library.ucla.edu
• [7] A. Michaudon "From Alchemy to Atoms", Los Alamos Science reports 26 (2000) 62-73; Foundation of American Scientists (FAS); http://www.fas.org/sgp/othergov/doe/lanl/ pubs/00818012.pdf
• [8] E. Fermi "Possible Production of Element of Atomic number higher than 92", Nature 133 (1934) 898-899; (opublikowano 16 czerwca 1934 r).
• [9] Enrico Fermi, Wykład Noblowski, 12 grudnia 1938 r.; http://nobelprize.org/physics/laureates/1938/fermi-lecture.pdf.
• [10] Ida Noddack, "Uber das Element 93", Zeitschritł fur Angewandte Chemie 47 (wrzesień 1934) 653-655. Wersja angielska "On Element 93" H. G. Graetzer.
• [11] Emilio Segrc, "Enrico Fermi: Physicist", University of Chicago Press, Chicago 1970.
• [12] E. Segrc, Autobiography "A Mind Always in Motion", University of California Press, Los Angeles 1993; http:// ark.cdlib.org/ark:/13030/ft700007rb/
• [13] Otto Hahn, Wykład Noblowski, 13 grudnia 1946r.; http://nobelprize.org/chemistry/laureates/1944/hahn-lecture.html.
• [14] Ruth Lewin Sime "Lise Meitner - A life in Physics", University of California Press, Berkeley 1996.
• [15] I. Curie, P. Savitch, "Sur les radioelements formes dans l'uranium irradie par les neutrons II" ("Radioelement of period 3.5 hours formed from uranium bombarded by neutrons"), J. Phys. Rad. 9 (1938) 355-359 (wysłano 12 lipca, opublikowano w październiku 1938 r.).
• [16] O. Hahn, F. Strassmann, "Uber den Nachweis und das Verhalten der bei der Bestrahlung des Urans mittels Neutronem enstehenden Erdalkalimetalle", Naturwissenschaften 27 (1939) 11-15 (wysłano 22 grudnia 1938 r., opublikowano 6 stycznia 1939 r.). Wersja angielska: "Concerning the Existence of Alkaline Earth Metals Resulting from Neutron Irradiation of Uranium"; http://dbhs.wvusd.k12.ca.us/webdocs/Chem-History/ Hahn-fission-1939a/Hahn-fission-1939a.html
• [17] O. Hahn, F. Strassmann, "Nachweis der Entstehung aktiver Bariumisotope aus Uran und Thorium durch Neutronenbestrahlung; Nachweis weiterer aktiver Bruchstucke bei der Uranspaltung", ("Verification of the Creation of Radioactive Barium Isotopes from Uranium and Thorium by Neutrons Irradiation; Identification of Additional Radioactive Fragments from Uranium Fission"), Naturwissenschaften 27 (1939) 89-95 (wysłano 28 stycznia, opublikowano 10 lutego 1939 r.).
• [18] L. Meitner, O. R. Frisch, "Disintegration of Uranium by Neutrons: A New Type of Nuclear Reaction", Nature 143 (1939) 239-240 (wysłano 16 stycznia, opublikowano 11 lutego 1939 r.).
• [19] O. R. Frisch, "Physical Evidence for the Division of Heavy Nuclei under Neutron Bombardment", Nature 143 (1939) 276 (eksperymenty 13 stycznia, wysłano 16 stycznia, opublikowano 18 lutego 1939 r.).
• [20] L. Meitner, O. R. Frisch, "Products of the Fission of the Uranium Nucleus", Nature 143 (1939) 471-472 (wysłano 6 marca, opublikowano18 marca 1939 r.).
• [21] L. Meitner, O. R. Frisch, "New Products of the Fission of the Thorium Nucleus", Nature 143 (1939) 637 (wysłano 26 marca, opublikowano 15 kwietnia 1939 r.).
• [22] R. B. Roberts, R. C. Meyer, L. R. Hafstad, "Droplet Fission of Uranium and Thorium Nuclei" Phys. Rev. 55 (4) (1939) 416-417 (eksperymenty 28 stycznia, wysłano 4 lutego; opublikowano 15 lutego 1939 r). Dept. of Terrestrial Magnetism, Carnegie Institution of Washington.
• [23] R. D. Fowler, R. W. Dodson, "Intensely lonizing Particles Produced by Neutron Bombardment of Uranium and Thorium", Phys. Rev. 55 (4) (1939) 417-418 (eksperymenty 28 stycznia, wysłano 3 lutego, opublikowano 15 lutego 1939 r.). Chemical Lab., Johns Hopkins University, Baltimore Maryland.
• [24] G. K. Green, Luis W. Alvarez. "Heavily lonizing Particles from Uranium", Phys. Rev. 55 (4) (1939) 417 (wysłano 31 stycznia, opublikowano 15 lutego 1939 r.). Radiation Lab., Dept. of Physics, University of California, Berkeley-California.
• [25] P. Abelson, "Cleavage of the Uranium Nucleus", Phys. Rev. 55 (4) (1939) 418 (wysłano 3 lutego, opublikowano 15 lutego 1939 r.). University of California, Berkeley-California.
• [26] D. R. Corson and R. L. Thornton, "Disintegration of Uranium", Phys. Rev. 55 (5) (1939) 509 (wysłano 15 lutego 1939, opublikowano 1 marca 1939 r.). Radiation Lab., Dept. of Physics, University of California, Berkeley-California.
• [27] E. McMillan, "Radioactive Recoils from Uranium Activated by Neutrons", Phys. Rev. 55 (5) (1939) 509 (wysłano 17 lutego 1939 r., opublikowano 1 marca 1939 r.). Radiation Lab., Dept. of Physics, University of California, Berkeley-California.
• [28] R. B. Roberts, R. C. Meyer, P. Wang, "Further Observations on the Splitting of Uranium and Thorium", Phys. Rev. 55 (5) (1939) 510-511 (wysłano 18 lutego, opublikowano 1 marca 1939 r.). Dept. of Terrestrial Magnetism, Carnegie Institution of Washington.
• [29] H. L. Anderson, E. T. Booth, J. R. Dunning, E. Fermi, G. N. Glasoe, and F. G. Slack, "The Fission of Uranium", Phys. Rev. 55 (5) (1939) 511-512 (eksperymenty 25 stycznia, wysłano 16 lutego, opublikowano 1 marca 1939 r). Pupin Physics Lab., Columbia University, New York.
• [30] F. Joliot, "Preuve experimentale de la rupture explosive des noyaux d'uranium et de thorium sous 1'action des neutrons", Comptes Rendus 208 (1939) 341-343 (eksperyment przeprowadzono 26 stycznia, artykuł opublikowano 30 stycznia 1939 r).
• [31] N. Bohr, "Disintegration of Heavy Nuclei", Nature 143 (1939) 330 (wysłano 20 stycznia, opublikowano 25 lutego 1939 r.).
• [32] N. Bohr, "Resonance in Uranium and Thorium Disintegrations and the Phenomenon of Nuclear Fission", Phys. Rev. 55 (4) (1939) 418-419 (wysłano 7 lutego; opublikowano 15 lutego 1939 r.).
• [33] L. A. Turner, "Nuclear Fission", Rev. Mod. Phys. 12 (1940) 1-29 (wysłano 6 grudnia 1939 r., opublikowano w styczniu 1940 r).