Zużycie tribologiczne wysokoobciążonych węzłów tarcia z elementami pokrytymi cienkimi twardymi powłokami pracującymi w ruchu oscylacyjnym dużej częstotliwości

• Autorzy: Michalczewski R. , Piekoszewski W. , Szczerek M.

Warianty tytułu

EN

The tribological wear of thin hard coated elements of heavy-loaded friction pairs in high frequency oscillatory motion

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy zaprezentowano charakterystyki zużyciowe smarowanych węzłów tarcia z elementami z powłokami przeciwzużyciowymi (TiN, CrN i WC/C) pracującymi przy oscylacyjnym ruchu ślizgowym. Węzeł tarcia smarowano olejem bez dodatków, z dodatkami przeciwzużyciowymi (AW) i z dodatkami przeciwzatarciowymi (EP). Ślady tarcia poddano obserwacji za pomocą mikroskopu optycznego i elektronowego oraz analizie pierwiastkowej z wykorzystaniem mikroanalizatora rentgenowskiego. Z przeprowadzonych badań wynika, że w węźle tarcia, realizującym oscylacyjny ruch ślizgowy, wciąż zdecydowanie skuteczniejsze okazuje się stosowanie dodatków smarnościowych, powodujących korzystne przemiany tribochemiczne w strefie tarcia, niż chronić powierzchnię elementów cienkimi, twardymi powłokami. Aczkolwiek w sytuacji, gdy elementy trące w ruchu oscylacyjnym pracują w systemach wymagających smarowania, a zastosowanie dodatków uszlachetniających do środków smarowych jest niemożliwe lub niewskazane, celowe jest stosowanie powłoki TiN lub WC/C.

EN

The paper presents the tribological characteristics of friction pairs with elements coated with antiwear coatings (TiN, CrN and WC/C). The tribological tests were conducted in high frequency oscillatory motion using T-19 testing machine. The friction pairs were lubricated with mineral base oil as well as this oil with two types of lubricating additives. The wear scars were observed using optical and electron microscopy. After tests the surface layer were analysed using X-ray technique. The presented results indicate, that under high frequency oscillatory motion in the most cases is more effective to apply lubricating additives than protect rubbing elements with antiwear coatings. In case, when it is not recommended to use oil with lubricating additives, it is possible to reduce wear of rubbing elements by deposition of TiN and WC/C coatings.

Słowa kluczowe

PL

zużycie; oscylacyjny ruch; dodatki typu AW/EP; powłoki przeciwzużyciowe

EN

wear; oscillatory motion; additives AW/EP; antiwear coatings

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2005
• Tom: nr 3
• Strony: 229--241
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Michalczewski R.

• Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy, Radom

autor

Piekoszewski W.

• Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy, Radom

autor

Szczerek M.

• Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy, Radom

Bibliografia

• 1. Navinsek B., Panjan P., Milosev I.: Industrial application of CrN (PVD) coatings, deposited at high and low temperatures. Surface and Coatings Technology. 1997, Vol. 97, s. 182-191.
• 2. Joachim F.: Influence of coatings and surface improvements on the lifetime of gears. Materiały Konferencji COST 532 w Ghent (Belgia), 2004, s. 138-147.
• 3. Krantz L.T., Coper C.V., Townsend D.P., Hansen B.D.: Increased surface fatigue lives of spur gears by application of a coating. NASA Report, NASA/TM-2003-212463, sierpień 2003.
• 4. Hedenqvist P., Jacobson S., Hogmark S.: Tribological PVD coatings - characterisation of mechanical properties. Surface and Coating Technology. 1997, t. 97, s. 212-217.
• 5. Hedenqvist P., Hansson G.: PVD-coating of machine components. Proceedings of 8th International Conference on Tribology NORDTRIB'98. Ebeltoft 1998, s. 943-948.
• 6. Michalczewski R., Piekoszewski W., Samborski T., Szczerek M., Tuszyński W., Wiśniewski M., Wulczyński J.: Nowe urządzenia w systemie badań tribologicznych do testowania specjalnych węzłów tarcia. Problemy Eksploatacji. 2002, nr 3, s. 215-224.