Badanie roli dodatków AW/EP w przemianach warstwy wierzchniej przy obciążeniu zacierającym

• Autorzy: Matuszewska A. , Grądkowski M.

Warianty tytułu

EN

The influence of AW/EP additives on the surface layer changes under scuffing load

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badano przemiany warstwy wierzchniej roboczych powierzchni węzła tarcia, smarowanych kompozycjami mineralnego oleju bazowego z dodatkami AW/EP. Testy tribologiczne przeprowadzono za pomocą aparatu czterokulowego przy liniowym przyroście obciążenia, przerywając biegi przy obciążeniu zacierającym oraz o 400 N niższym i wyższym od zacierającego. Stan warstwy wierzchniej badano za pomocą mikrospektrofotometrii w podczerwieni oraz skaningowej mikroskopii elektronowej sprzężonej z mikroanalizą rentgenowską, z dyspersją energii oraz rentgenowskiej spektroskopii fotoelektronów. Stwierdzono, że przemiany tribochemiczne składników środka smarowego zachodzą zanim zostanie osiągnięte obciążenie zacierające. W ich wyniku na powierzchni tarcia powstają produkty, zdolne do ochrony powierzchni. W trakcie zacierania warstwy te są usuwane, a warstwa wierzchnia ulega radykalnej przebudowie. Istotną rolę w tych procesach odgrywa tlen i węgiel.

EN

The authors investigated the influence of AW/EP additive compositions in mineral base oil on the changes of a surface layer under scuffing conditions. The tribological tests were carried out with the use of four-ball extreme-pressure tester employing a method with continuously increasing of load. The runs have been stopped at scuffing load (P) and at loads about 400 N higher and lower from Pt. The analyses of surface were performed with the use of IR microspectrophotometry, scanning electron microscopy with energy dispersion spectrometry and X-ray photoelectron spectroscopy. It has been stated that the tribochemical reactions of steel surface and lubricant proceed at loads lower from a scuffing load. The protective layers are formed on the surface layer as a result of these reactions. The protective layers are removed during scuffing and surface layer undergoes a radical change at contact zone. The oxygen and carbon plays an important role in these processes.

Słowa kluczowe

PL

smarowanie; dodatki AW/EP; warstwa graniczna; warstwa wierzchnia

EN

lubrication; AW/EP additives; boundary layer; surface layer

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• Czasopismo: Tribologia
• Rocznik: 2003
• Tom: nr 5
• Strony: 87--98
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Matuszewska A.

• Instytut Technologii Eksploatacji w Radomiu, ul. K. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom

autor

Grądkowski M.

• Instytut Technologii Eksploatacji w Radomiu, ul. K. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom

Bibliografia

• 1. Kałdoński T: Tribologia i płyny eksploatacyjne. Cz. 1. Wybrane problemy tribologii. WAT, Warszawa 1995.
• 2. Dowson D., Higginson G.R.: A numerical solution to the elastohydrodynamic problem. Journal of Mechanical Engineering Science 1959,1(1), 6-15.
• 3. Nosal S.: Tribologiczne aspekty zacierania węzłów ślizgowych. Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 1998.
• 4. Bhushan B. (red.): Modern Tribology Handbook. Vol. I, Principles of Tribology. CRC Press, Boca Raton, London, New York, Washington 2001.
• 5. Chichinadze A.V. (red.): Osnovy tribologii (trenie, iznos, smazka). Nauka i Tekhnika, Moskva 1995.
• 6. Guangteng G., Spikes H.A.: Boundary Film Formation by Lubricant Base Fluids. Tribology Transaction 1996, 39 (2), 448-454.
• 7. Spikes H. A., 01ver A.V.: Basics of Mixed Lubrication. Materiały konferencyjne: 13 International Colloąuium Tribology, Esslingen 2002, 19-29.
• 8. Liston T.V.: Engine lubbricant additives, what they are and how they function. Lubrication Engineering 1992, vol. 48, nr 5, 389-397.
• 9. Khorramian B.A., Iyer G.R., Kodali S., Natarajan R, Tupil R.: Review of antiwear additives for crancase oils. Wear 1993, vol. 169, 87-95.
• 10. Stachowiak G.W., Batchelor A.W.: Engineering tribology. Elsevier, London, New York, Tokyo, Amsterdam 1993.
• 11. Torrance A.A., Morgan J.E., Wan G.T.Y: An additive's influence on the pitting and wear of bali bearing steel. Wear 1996, vol. 192, 66-73.
• 12. Piekoszewski W., Szczerek M., Tuszyński W.: Method for Scuffing Propagation Assessment. Tribotest Journal 2001, 7-3, 219-227.
• 13. Matuszewska A., Grądkowski M., Szczerek M.: Wpływ aktywnych pierwiastków w dodatkach AW/EP na trwałość warstwy granicznej i wierzchniej. Tribologia 2002, 2, 447-460.
• 14. Matuszewska A., Grądkowski M.: Oddziaływanie dodatków typu AW/EP na wybrane właściwości systemu tribologicznego. Przyjęty do druku w 1/2003 Problemów Eksploatacji.
• 15. Makowska M.: Badanie tribochemicznych przemian węglowodorów alifatycznych w warunkach tarcia (rozprawa doktorska). Uniwersytet Łódzki, Wydział Fizyki i Chemii, Łódź 2001.